شهر در اندیشه فردا
به باور ما، این همان درد و مشكل بزرگی است كه ممكن است ما را به روزمرّگی و بی‌برنامه‌گی بكشاند. باید بپذیریم فردا «آرزو» نیست. واقعیت است. آنقدر قضا و قدری نیستیم كه بگوییم «فردا را كه دیده» و با این حكم خیال خودمان را از برنامه‌ریزی برای آینده خلاص كنیم.
دنیای قلم - بهروز مرباغی: در مرام و فلسفه زندگی بسیاری از مردم جهان، از جمله ایران، حال و امروز ملاك عمل است. به مردم توصیه می‌شود، فقط به فكر امروز باشند. نه غصه گذشته را بخورند نه آرزوی فردای نامشخص را داشته باشند. شوربختانه در این تشویق و توصیه به دوبیتی‌هایی از عمر خیام هم استناد می‌كنند.
به باور ما، این همان درد و مشكل بزرگی است كه ممكن است ما را به روزمرّگی و بی‌برنامه‌گی بكشاند. باید بپذیریم فردا «آرزو» نیست. واقعیت است. آنقدر قضا و قدری نیستیم كه بگوییم «فردا را كه دیده» و با این حكم خیال خودمان را از برنامه‌ریزی برای آینده خلاص كنیم. خیلی‌ها به این گزاره و حكم اشاره می‌كنند كه «دیروز، گذشته است، فردا هم نیامده است، پس فعلا امروز را دریاب». این نوع نگاه به زندگی اشتباه است. دیروز هرگز نگذشته است. با ماست. آثارش بر جان و تن ما باقی است.
امروز ما حاصل دیروزِ ماست و امروز هم برای فردا می‌كوشیم. با این مقدمه، علاقه‌مندیم بر این نكته پای بفشاریم كه تفكر «از این ستون به آن ستون فرجی است» كه در بسیاری از جوانب مدیریت شهری حاكم است، ناشی از همان تفكر اشتباه است كه امروز را منفصل از دیروز و فردا می‌بیند. ما باید فردا و فرداها را ببینیم و برای آن برنامه داشته باشیم. به خصوص در امور شهر و جامعه، هرگز نمی‌توان بدون نگاه و نگرانی از آینده، رستگار شد. در جهان امروز برخلاف حتی دو، سه دهه پیش، برای تالیف برنامه كلانشهری، مثل طرح جامع یا طرح تفصیلی، شهرساز و برنامه‌ریز موظف است در پیشانی طرح و قبل از ارایه هرگونه پیشنهاد و راه‌حل، «بیانیه چشم‌انداز» را ارایه كند.
طرح كلانشهری باید بداند در انتهای افق طرح كلان، شهر چه سیما و زیستی خواهد داشت. باید بدانیم كه كجا قرار است برسیم و به آنجا چگونه باید برسیم. وسایل و ابزار لازم برای رسیدن به چشم‌انداز طرح كدام است. بنابراین حداقل در امور شهر و جامعه نمی‌توان بدون نگرانی به آینده زندگی امروز را طی كرد.
فاصله امروز و فردا، گاه فقط چند لحظه است، اما مسائل ممكن است كاملا تفاوت داشته‌باشد. البته نوشتن و ارایه «بیانیه چشم‌انداز» به همین سادگی نیست. چشم‌انداز به معنای آمال و آرزو نیست. در اینجاست كه دیگر نمی‌توان گفت «دیروز، گذشته است». دیروز به تمام امورات امروز تاثیر خواهد داشت. وقتی می‌توانیم بیانیه چشم‌انداز بنویسیم كه پیش و بیش از همه به این سوال جواب دهیم كه «در كجا قرار داریم» و اینكه در كجا قرار داریم، دقیقا به معنای آن است كه «بر ما چه گذشته است كه به این وضع رسیده‌ایم». پس دیروز هنوز زنده است و بر تمام شوونات زندگی ما فشار وارد می‌كند. در خصوص شهر، نادیده‌انگاشتن گذشته شهر یعنی زندگی روی بیابان و بدون پشتوانه مدنی و اجتماعی كه هرگز چنین نمی‌توان بود. خلاصه كنیم: ما را گریزی از گذشته نیست و راهی جز اندیشیدن به فردا هم نداریم! معمار و مدرس دانشگاه