نسخه نجات صندوق‌های بازنشستگی؟

دنیای قلم -پیمان مولوی: جامعه ایران جامعه جوانی است و بازنشستگی زودهنگام برای چنین جامعه‌ای تاثیرات منفی به دنبال دارد. گرچه كه می‌دانیم دلیل تصمیم جدید برای افزایش سن بازنشستگی كاهش فشار از دوش صندوق‌های بازنشستگی است؛ اما باید به این نكته هم توجه داشت كه صندوق‌های بازنشستگی در ایران عملكرد مناسبی در طول دهه‌های گذشته نداشته‌اند.همه صندوق‌ها از صندوق تامین اجتماعی نیروهای مسلح، صندوق بازنشستگی كشور و سایر صندوق‌های بازنشستگی عملكردشان از كلیت اقتصاد ایران خارج نیست، ظرفیت اقتصاد ایران ظرفیت مشخصی است و نمی‌توان برخلاف جریان آب این حجم از صندوق‌های بازنشستگی هم حركت كرد. از ابتدا برنامه‌ریزی‌ها در مورد سن بازنشستگی در ایران بسیار اشتباه بود و در یك برهه‌ای سن بازنشستگی افراد به 50 سال یا حتی كمتر از این سن هم رسید كه همین مساله اتفاقی خطرناك در نظام تامین اجتماعی بود. در این شرایط بهترین مدیریت هم برای نجات صندوق‌ها ناتوان هستند ضمن آنكه طی سال‌های گذشته شاهد تغییرات بسیار زیادی از سوی این صندوق‌ها بوده‌ایم، البته یك بخشی از این نوع سیاستگذاری در خصوص افزایش سن بازنشستگی به كم كردن فشار از دوش صندوق‌های بازنشستگی برمی‌گردد. اما نكته اینجاست كه كمك به صندوق‌های بازنشستگی به رشد اقتصادی ایران وابسته است اگر رشد اقتصادی ادامه داشته باشد، می‌توان به این حمایت‌ها هم امید داشت، اما با این میزان رشد سرمایه و وضعیت تورم موجود و عدم تشكیل سرمایه ثابت نمی‌توان آینده امیدواركننده‌ای را در حوزه بازنشستگی متصور بود، اما در صورت تصویب این مصوبه در كوتاه‌مدت و میان‌مدت، افزایش سن بازنشستگی و مدت زمان اشتغال بیشتر می‌تواند تاثیر مثبتی روی صندوق‌های بازنشستگی داشته باشد، اما در بلندمدت تغییر زیادی روی این صندوق‌ها ندارد. در كشوری كه بخش زیادی از جامعه را دهه شصتی‌ها تشكیل می‌دهند كه یك دهه بعد هم وارد سن 50 سالگی می‌شوند.

 مسلما نیاز به خدمات درمانی در این افراد افزایش پیدا می‌كند و در صورتی كه 5 سال بیشتر این سن به تعویق بیفتد به این معنی است كه باید حق بیمه بیشتری هم پرداخت كنند.البته در كشورهای اروپایی هم سن بازنشستگی و هم سابقه كار بالاست و در امریكا هم به همین ترتیب، اما شرایط این كشورها با ایران قابل قیاس نیست. در این كشورها زمانی كه افراد بازنشسته می‌شوند هم می‌توانند همه حق بازنشستگی‌شان را به صورت یكجا دریافت كنند و خودشان سرمایه‌گذاری جداگانه‌ای داشته باشند و هم می‌توانند حقوق‌شان را به صورت ماهیانه دریافت كنند و هر دو انتخاب برای‌شان وجود دارد. وضعیت بازنشستگی در ایران با كشورهای دیگر كاملا متفاوت است. زمانی كه تورم در كشوری در طول 20 سال گذشته نزدیك به 2.5 درصد بوده و حقوق بازنشستگان‌شان هم 3 هزار دلار است با كشوری مثل ما كه 10 میلیون تومان حقوق بازنشستگانش است و در طول سال‌های گذشته با تورم‌های 20 تا 35 درصدی مواجه بوده ساختارهایش زمین تا آسمان فرق و رویكردهای متفاوتی هم دارند و این اتفاق به معنی اضمحلال قدرت خرید بازنشستگان است.
تا 15 سال آینده دهه شصتی‌ها وارد فاز بازنشستگی و دریافت خدمات درمانی می‌شوند كه تغییرات در سن بازنشستگی (كم كردن یا بالا بردن این سن) در نهایت برای سیستم تامین اجتماعی بسیار سخت است، اما برای كم كردن فشار از روی این سیستم تنها راه‌حل بالا بردن سن بازنشستگان بوده كه در برنامه هفتم هم آمده است.