یك‌سال پس از زمین‌لرزه‌های ویرانگر تركیه

دنیای قلم - مهدی زارع : چهار روز قبل از اولین سالگرد زمین‌لرزه‌های 6 فوریه 2023 با بزرگای 7.8 در جنوب تركیه، وزارت كشور تركیه اعلام كرد كه تعداد كشته‌شدگان زلزله «به‌روز» شده از این زلزله در ساعت 4:17 بامداد 17 بهمن 1401 به وقت محلی 53 هزار و 537 نفر بوده و 107 هزار و 213 نفر مجروح شدند. همچنین اعلام شد در كمپین «یك قلب: تركیه» 199 میلیارد لیره (حدود 4.3 میلیارد دلار امریكا به قیمت بهمن 1402) جمع‌آوری شد كه از این میزان 79 میلیارد لیره (حدود 2.6 میلیارد دلار) هزینه شده است.

در 11 استان، 124 بخش، 6929 روستا و محله آسیب دیدند. گستره آسب 120 هزار كیلومتر مربع بود زمین‌لرزه مستقیما 14 میلیون نفر از شهروندان را در تحت اثر قرار داد. بر اساس طرح واكنش به سوانح تركیه یا tam، اولین جلسه مدیریت بحران را در مركز مدیریت بحران afad در ساعت 05:02، درست 45 دقیقه پس از زلزله، برگزار كردند و وضعیت اضطراری سطح 4 - بالاترین سطح - شامل تماس اضطراری بین‌المللی اعلام كرد. به دستور رییس‌جمهور تمام وزرای كابینه موظف شدند تا با تمام استان‌هایی كه در آن حوادث رخ داده است، هماهنگی كنند. ساعت 45: 5 به فرمانداران دستور داده شد به مناطق زلزله‌زده بروند. برای حمایت از مدیران فعلی در استان‌ها، شامل 59 استاندار، 302 بخشدار و معاون فرماندار و 292 معاون بخشدار، و همچنین مدیران بازرسی فرمانداری‌ها، مجموعا 708 مدیر عمرانی به همراه تجهیزات سنگین و امدادی به سمت زلزله رفتند.

 در ساعت 07:57، هواپیماها از فرودگاه عدنان مندرس ازمیر به پرواز درآمدند تا پرسنل جست‌وجو و نجات و خودروهای جست‌وجو و نجات با تناژ سنگین را به فرودگاه آدانا (در 155 كیلومتری قهرمان مرش) برسانند. در ساعت 25: 11 اولین چادرهای انفرادی در مناطق زلزله زده برپا شد. 9 ساعت پس از اولین زمین‌لرزه، در ساعت 24: 13، زلزله دومی به بزرگای 7.5 به مركزیت البیستان در حدود 100 كیلومتری شمال كانون زلزله اول، و در نزدیكی شهر مالاتیا را لرزاند. پس از این زلزله ویرانگر، هم تلاش‌های جست‌وجو و نجات و هم ارسال كمك‌ها بدون وقفه ادامه یافت.  كانون‌های زمین‌لرزه در دو منطقه بود كه در روی آن متمركز شدند.  

یكی فعالیت‌های جست‌وجو و نجات و دیگری خدمات سرپناه موقت انجام شد. 38 هزار و 901 ساختمان پس از زلزله تخریب شد. عملیات جست‌وجو و نجات در 26 هزار ساختمان كه تخریب شده بودند، انجام شد. در مجموع 650 هزار پرسنل شامل 11 هزار و 488 پرسنل بین‌المللی، 
35 هزار و 250 پرسنل جست‌وجو و نجات و 142 هزار پرسنل امنیتی كار كردند. همچنین 20 هزار دستگاه خودرو و تجهیزات ساختمانی، 141 بالگرد، 182 فروند هواپیما و 23 فروند كشتی به این كارها اختصاص یافت.
هواپیماها و بالگردهای تركیه در مجموع 17 هزار و 500 سورتی پرواز انجام دادند. در حالی كه این هماهنگی‌ها انجام می‌شد، مراكز سرپناه موقت یعنی كانتینر تولید می‌شد و ایجاد شهرهای كانتینری شروع شد. نصب اولین كانتینر انفرادی در روز دوم زلزله آغاز شد. در 20 فوریه 2023 (اول اسفند 1401)، زندگی در اولین شهر كانتینری در قهرمان مرش كاراجاسو kahramanmaraş karacasu آغاز شد. تا سالروز زلزله‌ها 215 هزار و 224 كانتینر در 414 شهر كانتینری نصب شده كه 691 هزار بازمانده زلزله در آنها ساكنند. 

از مراحل مهم در خدمات مسكن موقت، پرداخت‌های حمایتی اجاره‌بها بود. تا سالروز زلزله، در محدوده خدمات سرپناه موقت در مجموع 14 میلیارد و 453 میلیون لیر (حدود 500 میلیون دلار) «پرداخت حمایتی اجاره» به 349 هزار خانوار انجام شد. در این زمینه؛ پرداخت ماهانه 7500 لیر به صاحبان خانه و 5 هزار لیر به مستاجران همچنان ادامه دارد. با كمپین «بگذار خانه من خانه تو باشد» كه توسط آفاد (سازمان مدیریت بحران تركیه) راه‌اندازی شد، شهروندان درهای خانه خود را به روی زلزله‌زدگان باز كردند.

تمام فرآیندها و داده‌های مربوط به حساب‌های كمك مالی؛ به صورت شفاف هر 15 روز در وب سایت afad و حساب‌های رسانه‌های اجتماعی به اشتراك گذاشته می‌شود. برخی از نیكوكاران شهرهای كانتینری ایجاد كردند، برخی ساخت مسكن دائمی را برعهده گرفتند و برخی نیز كامیون‌هایی از مواد كمك‌های بشردوستانه ارسال كردند.

زمین‌لرزه‌های ۲۰۲۳ در جنوب تركیه، در دو استان حلب و ادلب در شمال سوریه و هم مرز با تركیه حدود 9 هزار كشته گزارش شده بر جای گذاشت. گسل آناتولی شرقی یك گسل امتداد لغز سمت چپگرد به طول 700 كیلومتر است كه مرز بین ورقه‌های آناتولی و عربی را تشكیل می‌دهد. سامانه گسلی مذبور میزان لغزش حدود 4 میلی متر در سال را نشان می‌دهد. گسل؛ در زلزله‌های قبلی 1789 1795، 1872، 1874، 1875 و 1893 و در سال‌های اخیر در سال 2020 (در الازیگ) با زلزله‌هایی با بزرگای بین 6.5 تا 7.5 شده و این زمین‌لرزه‌ها قسمتی از سامانه گسلی را گسیخته كردند.