اُفت كیفیت آموزش

دنیای قلم - علی‌اصغر فانی: در یك ماهه اخیر در بعضی رسانه‌ها آماری از نمرات دانش‌آموزان در امتحانات پایه دوازدهم در رشته‌های تجربی، ریاضی، انسانی و معارف اسلامی منتشر شده است. امتحانات پایه دوازده به‌دلیل نهایی بودن یعنی سوال واحد در سراسر كشور و تصحیح دقیق اوراق كه مصحح نمی‌داند كه ورقه از كیست، از اعتبار بالایی برخوردار است. به‌عبارت دیگر، نمرات كتبی نهایی، واقعی و قابل اتكا است. براساس گزارش منتشره در كل كشور، میانگین نمرات دروس در رشته ‌ریاضی 10.79، رشته تجربی 11.23، رشته انسانی 8.75 و رشته معارف 10.56 در خرداد سال 1402 بوده است كه این میانگین حدود 2 نمره كمتر از میانگین سال‌های قبل بوده است.

در این روزها همچنین میانگین معدل تمامی رشته‌ها به‌تفكیك استان‌ها نیز منتشر شد كه در تعدادی از استان‌ها میانگین كمتر از 10 بوده است.

در كنار این وضعیت اسفبار 930 هزار كودك و نوجوان بازمانده از تحصیل كه بی‌سوادان آینده را تشكیل می‌دهند، اُفت كلی آموزش و فاصله طبقاتی را در بخش آموزش و پرورش نشان می‌دهد.

پدیده بازماندگی از تحصیل، اُفت آموزشی، پیامدهای ناگواری را برای آینده به‌همراه خود می‌آورد. لطمه جدّی به‌فرهنگ و سلامت جامعه وارد شده و زندان‌های آینده را پُر خواهد كرد.

علل اُفت تحصیلی چیست؟

شیوع كرونا: از اسفند 98 عملا مدارس به‌دلیل بروز كرونا تعطیل شدند. وزارت آموزش و پرورش برای جلوگیری از تعطیلی فرآیند تعلیم و تربیت از روش‌های آموزش تلویزیونی، آموزش مجازی on line
و off line و ... استفاده كرد. نقش معلمین تلاشگر در این دوره تحسین‌برانگیز است.

در بهترین حالت، آموزش‌های مجازی، بنا به‌تحقیقات انجام شده، 60% اثربخش است. سال تحصیلی 99-98 از اسفند 98 و سال تحصیلی 1400-1399 تماما به‌صورت مجازی اداره شد.

لازم بود پس از كرونا، كه مدارس به‌روال عادی خود برگشت، پروژه‌ای تحت عنوان پساكرونا طراحی و اجرا می‌شد و خلأهای ناشی از كرونا در نظام آموزشی كشور جبران می‌شد. بر اثر كرونا، كم‌سوادی دانش‌آموزان، ضعف تربیت اجتماعی، فردی، مهارتی، ... و درون‌گرایی دانش‌آموزان حاصل شد ولی متاسفانه پس از كرونا اقدام موثری صورت نگرفت. دانش‌آموزان پایه دوازدهم در خرداد 1402 در سال 1398 در پایه نهم تحصیل می‌كردند و سال تحصیلی 99-98 و 1400-99 را در كرونا با آموزش‌های مجازی تحصیل كرده‌اند.

فضای مجازی: تا قبل از اسفند 98، همراه داشتن گوشی موبایل در مدرسه ممنوع بود درحالی كه از اسفند 98 به‌دلیل شیوع كرونا، موبایل و تبلت، ابزار آموزشی شد و بعد از كرونا نیز همراه دانش‌آموز ماند.

دانش‌آموزِ امروز ساعت‌های زیادی را در شبانه‌روز صرف نگاه به‌صفحه موبایل كرده و كمتر به‌درس توجه دارد. درس‌خواندن در اولویت دانش‌آموزان نیست. بی‌كاری خیل عظیم تحصیلكرده‌ها، بی‌انگیزگی دانش‌آموزان را نسبت به‌درس اضافه كرده است.

حاشیه‌ها: فضای مجازی، ارتباط دانش‌آموزان با جنس مخالف،اعتیادبه‌سیگار و ...، بعضا محیط ناآرام خانواده، جدایی پدر و مادر و ... حاشیه‌هایی است كه دانش‌آموزان را درگیر كرده و بر متن غلبه كرده است.

كم‌انگیزگی معلم: معلمین، به خصوص معلمین مرد عموما كم‌انگیزه بوده و مشكلات معیشتی و اُفت منزلت و هویت به‌همراه ضعف علمی بعضی از معلمین و تدریس آنها در دروس غیرمرتبط با رشته تحصیلی (مثلا تدریس ریاضی توسط معلمی كه دارای تحصیلات ریاضی نیست) در مجموع اُفت تحصیلی را برای دانش‌آموز ایجاد می‌كند.

معلمین غیر بومی: در مناطق محروم، معلمین از مناطق دیگر تامین می‌شوند. این معلمین بعد از 3 یا 4 سال به‌منطقه خود منتقل و نیروی جدیدالاستخدام دیگری جایگزین می‌شود. در نتیجه مناطق محروم همواره با نیروی كم‌تجربه مواجه بوده و این مورد نیز باعث اُفت تحصیلی می‌شود.

پیشنهادها:

-طراحی و اجرای پروژه پساكرونا

-تشویق دانش‌آموزان پایه دوازدهم به‌ادامه تحصیل در دانشگاه فرهنگیان برای خودكفایی مناطق محروم به‌نیروی انسانی بومی

-محدود كردن دانش‌آموزان در استفاده از گوشی همراه با همكاری اولیای مدرسه

-استفاده از نیروهای با رشته مرتبط در متوسطه دوم و حذف تدریجی دبیرستان‌های كم‌جمعیت

وزیر پیشین آموزش و پرورش