توافق بر مساله مشترك راهكار برون‌رفت از مشكلات
در واقع، هوایی كه تنفس می‌كنیم فارغ از هر نوع نگرش سیاسی و هر نوع دسترسی به قدرت برای همه است. آلودگی آن نه فقط برای گروهی خاص بلكه برای همه است
دنیای قلم -زهرا نژادبهرام: جست‌وجوی راهكار برای حل مشكلات و مسائل و پیچیدگی‌های روزگار كنونی نیازمند نگاهی دوباره به ساختارها و كاركردهای متفاوت است. تفاوت در نگاه‌ها، تضاد در رویكردها، فاصله عمیق میان خواسته‌ها و... جملگی در شرایط كنونی كشور بیانگر نیاز به راهی دیگر است. راهی كه بتواند بخش بزرگی از مشكلات را مرتفع كند بدون آنكه نیازمند توافق بر اصول و ساختارها و نگرش‌های خاص سیاسی باشد.
به عبارت دیگر از آنجا كه ما در زمین واحد، دردهای مشترك، زندگی مشترك و كشوری مشترك زندگی می‌كنیم نیازمند حل مسائل هستیم. حال كه اشتراكات‌مان، ما را به صورت تاریخی مجبور به حل مساله می‌كند نیازمند توافق بر مسائل مشترك هستیم بدون آنكه باورها و نگاه‌ها و دیدگاه‌های مشترك داشته باشیم. ما شهروندان فارغ از هر نوع ایده و تفكر، فارغ از هر نوع جهت‌گیری سیاسی و اقتصادی اهالی این كشور هستیم و نیازمند حل مسائل مبتلا به خود می‌باشیم بدون آنكه مجبور باشیم ایده‌ها، علایق، رویكردها و... خود را مشترك كنیم. این رویكرد را از دیدگاه‌های دكتر محمد مجاهدی وام گرفته‌ام كه باید بر سر مسائل مشترك به توافق برسیم، چراكه تجربه 44 سال گذشته موید این حقیقت است كه به دلایل متعدد سیاسی و اقتصادی و... نتوانسته‌ایم به تعریف واحدی از حل مساله برسیم چون تعلقات گروهی و فردی و باور به حقانیت خود مانع از رفع مشكلات و كاهش مسائل شده است.
از این رو لازم است برای حل مسائل خود تلاشی دوباره كنیم. كه الزاما نیازمند كسب قدرت در عرصه‌های گوناگون قانون‌گذاری، اجرایی یا قضایی و نظامی نیست بلكه نیازمند عزم جدی برای ادامه حیات و زندگی است.
لذا شاید كه امكان گفت‌وگو نداریم چون لوازم آن را تهیه نكرده‌ایم و شاید حتی فضای گفت‌وگو را تنگ كرده‌ایم. و گاهی به صورت فصلی سعی در گفت‌وگو محوری داریم. گفت‌وگو ابزاری برای رسیدن به دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی و... شده و این مهم برای ما نهادینه نشده است. اما نیازمند حل مساله هستیم. پس با نگاهی برای حل مساله بدون آنكه روی به دست آوردن ابزارهای قدرت تمركز كنیم. مسائل مشترك را جست‌وجو كنیم. و نوعی تفاهم عمومی برای حل آنها ایجاد كنیم شاید بتوانیم از این منظر فضای زیست مشترك خود را مناسب‌تر سازیم. راه بلندی تا توافق عمومی و دوری از هم نظری و شكل‌گیری كانون‌های گفت‌وگو داریم اما امكان حل مساله هنوز از ما سلب نشده است. مسائلی چون كمبود آب، آلودگی هوا، مهاجرت، نرخ آموزش ترك تحصیلكردگان، خشونت خانگی و... قابلیت حل دارند به شرط آنكه بخواهیم مساله‌های خود را حل كنیم. ما می‌توانیم بدون آنكه از مواضع سیاسی خود دور شویم بدون آنكه توافقی برای ایجاد مبانی گفت‌وگو داشته باشیم مسائل جدی جامعه خود را حل كنیم. مساله‌ای مثل آلودگی هوا فارغ از تعلقات سیاسی و حزبی و ایدئولوژیك مساله جدی جامعه ماست بیایید روی همین تمركز كنیم.
در واقع، هوایی كه تنفس می‌كنیم فارغ از هر نوع نگرش سیاسی و هر نوع دسترسی به قدرت برای همه است. آلودگی آن نه فقط برای گروهی خاص بلكه برای همه است. با هر نوع تفكر سیاسی، با هر نوع سواد دانشگاهی یا غیردانشگاهی، با هر نوع طبقه اقتصادی و... حتی اگر برای كوتاه‌مدت هم به جایی كه آلودگی وجود ندارد سفر كنیم، باز آلودگی هوا را درك می‌كنیم. همین می‌تواند بستری برای حل مساله باشد. باید توان مشترك جامعه و حاكمیت در حل این مساله به‌كار گرفته شود و جامعه و حاكمیت و سیاست و اقتصاد را كنار هم قرار دهد. شاید بتوان گفت عادلانه‌ترین امر موجود در كشور همین هوا است برای همه به صورت یكسان است. همه داریم از این هوا تنفس می‌كنیم. این عدالت ناصواب را با همت جمعی می‌توان حل كرد. به گفته رییس بیمارستان سینا تهران در مطالعات جهانی اگر دنبال مواردی بگردیم كه دی‌اكسیدگوگرد (so2)، دیگر آلاینده‌های پالایشگاه، فلوئور ناشی از آلومینیوم‌سازی و... در كنار هم وجود داشته باشد پاسخ این است كه چنین موردی در دنیا پیدا نخواهیم كرد كه همه این آلاینده‌ها كنار هم باشد. ما در یك شرایط استثنایی زندگی و تنفس می‌كنیم. شاید آیندگان روی ژن‌های ما بررسی بكنند و ببینند كه چگونه یك جمعیتی به دست خودشان چه بلایی سر خودشان آوردند. (1)
یا نگاه عضو دوره ششم شورای شهر تهران كه گفته است در سال 1400 تعداد مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در تهران 6 هزار و 398 نفر بوده است. (2) یا گفته رییس مركز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط‌زیست: «در بررسی‌های انجام شده توسط وزارت بهداشت در ۳۳ شهر (سال ۱۴۰۱)، بیش از ۲۶ هزار نفر به دلیل مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست دادند كه خسارت معادل آن ۱۱.۳ میلیارد دلار برآورد شده است، طبق این گزارش تهران بیش از ۶ هزار مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا داشته كه خسارت معادل آن ۳ میلیارد دلار است.(3)
این همه شواهد و عینیت زندگی در شهرهای بزرگ و كوچك حاكی از مساله مشترك است. مساله آلودگی هوا همه ویژگی‌های مساله بودن را دارد، از نظر همه علوم، این مساله است. درك مشترك همه اعضای جامعه اعم از مدیران و شهروندان در این امر ذهنیت مشتركی ایجاد كرده است. پس نیازمند نوعی توافق است. توافق برای حل آن.
ما برای خودمان و فرزندان‌مان باید روی این مساله تمركز كنیم و برای حل آن از توان جمعی بهره بگیریم و این را نه به خاطر سیاست نه به خاطر قدرت نه به خاطر كرسی مجلس نه به خاطر دستیابی به اهداف گروه و حزب بلكه برای زنده ماندن‌مان و سالم ماندن‌مان انجام بدهیم.
شاید این مهم بتواند گام نخست در دسترسی به امكان گفت‌وگوی مشترك باشد. باور به حل مساله و تمركز بر مساله مشترك گام بلندی است كه نیازمند بستر توافق جمعی است از مردم تا مدیران، از كنشگران اجتماعی تا كنشگران سیاسی، از حجاب‌بان تا معترض به حجاب اجباری، از قاضی تا فعال اقتصادی و... همه باید در این گام مشترك با هم باشند. برای حل مساله گام پیش بگذارید. رهبران سیاسی. صاحبان قدرت اقتصادی و سیاسی الان وقت حل مساله بزرگ كشور است.
1-https: //ettelaat.com/fa/news
2-https: //www.farsnews.ir/news
3-https: //www.tabnak.ir