فاجعه زلزله هاییتی 2010 و مداخله ارتش امریكا

دنیای قلم -مهدی زارع: زلزله ۱۲ ژانویه ۲۰۱۰ – ۲۲ دی‌ماه ۱۳۸۸ – هاییتی با بزرگای ۷.۰ در فقیرترین كشور آن روز جهان فاجعه‌ای به تمام معنی بود كه عملا موجب سقوط دولت و حاكمیت این كشور شد. كانون آن در نزدیكی شهر لئوگان، تقریبا 25 كیلومتری غرب پورتو‌پرنس، پایتخت هاییتی بوده است. این زمین‌لرزه باعث ویرانی‌های گسترده‌ای به ویژه در پورتو پرنس و اطراف آن شد.

بسیاری از ساختمان‌ها از جمله خانه‌های مسكونی، ساختمان‌های دولتی و مدارس فرو ریختند. تخمین قربانیان از ۱۰۰ تا ۳۱۶ هزار نفر ارایه شد. تعداد زیادی زخمی و عده بیشتری آواره شدند. جامعه بین‌المللی با تلاش‌های بشردوستانه كمك‌هایی را در قالب كمك‌های پزشكی، غذا، آب و سرپناه ارایه كرد. این زلزله چالش‌های موجود در هاییتی را تشدید كرد. پس از این فاجعه، این كشور در تامین مراقبت‌های بهداشتی، مسكن و زیرساخت‌های كافی با مشكلات بیشتری مواجه شد. تلاش‌های پاسخ و بازیابی با چالش‌های لجستیكی، از جمله زیرساخت‌های حمل‌ونقل آسیب‌دیده و مقیاس عظیم فاجعه مواجه شد. بازسازی به كندی ادامه یافت و با چالش‌های مختلفی از جمله بی‌ثباتی سیاسی و مشكلات اقتصادی روبه‌رو بود. آواره شدن بیش از یك میلیون نفر گرفتاری بزرگی برای كشوری فقیر بود كه در سال ۲۰۱۰ حدود ۱۰ میلیون نفر جمعیت داشت. فاجعه عملا دولت هاییتی را از بین برد، تخریب كاخ ریاست‌جمهوری و 14 وزارتخانه از 16 وزارتخانه دولتی و جان باختن تعداد زیادی از مقامات و كارمندان دولتی و همچنین رییس هیات تثبیت سازمان ملل متحد مامور در هاییتی و معاون اصلی او از نتایج زلزله مزبور بود.

اندكی پس از زلزله، مقامات بازمانده از دولت هاییتی درخواست فوری برای كمك از ایالات متحده فرستادند. در پاسخ، باراك اوباما به رهبری آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (usaid) و وزارت دفاع از طریق فرماندهی جنوب ارتش امریكا ماموریت داد تا عناصر منتخب ارتش امریكا نیرو برای اعزام به هاییتی بسیج كنند. 

دو روز بعد و در 14 ژانویه، فرماندهی جنوب ارتش امریكا گروه ویژه‌ای برای ارایه پشتیبانی نظامی ایالات متحده تاسیس كرد. كمك‌های بشردوستانه به هاییتی از این طریق تا اول ژوئن 20۱۰ - چهارماه و نیم بعد ادامه یافت و نیروهای باقیمانده ایالات متحده از آن پس در حد یك سلول كوچك هماهنگ‌كننده در هاییتی باقی ماندند. بقای اقامتگاه سفیر و سفارت امریكا در هاییتی و تجهیزات ارتباطی دست نخورده و قابلیت‌های ارتش برای استقرار فوری در هاییتی امكان موفقیت این عملیات را فراهم كرد. 
به این منظور یك كارگروه بین سازمانی در واشنگتن تشكیل شد تا تلاش‌های بین بخشی را هماهنگ كند. وزارت امور خارجه به‌طور قابل توجهی مشاركت داشت تا اطمینان حاصل شود كه بودجه مناسب در اختیار نهادهای امریكایی قرار گرفته است. در همین حال، اداره كمك امریكا - یواس‌اید usaid یك دفتر هماهنگ‌كننده واكنش سریع در هاییتی ایجاد كرد تا به هماهنگ كردن تلاش‌های بین سازمانی در محل كمك كند. اگرچه دولت و وزارت دفاع برجسته‌ترین بخش‌ها بودند ولی در حمایت از عملیات امدادی، بسیاری از ادارات و سازمان‌های دیگر نیز به ‌شدت در این تلاش مشاركت داشتند. 
واكنش ارتش امریكا به زلزله 2010 هاییتی بزرگ‌ترین تلاش بین‌المللی ارتش ایالات متحده در تاریخ بوده است. ایجاد گروه ویژه مشترك هاییتی چند ساعت پس از وقوع زمین لرزه ۲۰۱۰ با صدور دستور اخطار وزارت دفاع امریكا برای آماده شدن جهت عملیات مدیریت سانحه شكل گرفت و این امر باعث انجام یكسری اقدامات فوری در این كشور شد.  با هماهنگی سازمان ملل موافقت شد كه این نیرو‌ها به تامین امنیت نیز بپردازند. این تلاش‌ها با چالش‌های فوری مواجه شد. فرودگاه‌ها و بنادر اصلی ویران شده بود و خیابان‌هایی در پایتخت كشور، پورتو پرنس با آوار بسته بود. به دلیل بزرگی فاجعه و فوریت در پاسخ، ژنرال كین فرمانده نیروهای امریكایی تصمیم گرفت از روند رسمی تبعیت نكند. وی با تشخیص و تعیین الزامات و نیروهای كمكی مورد نیاز تصمیم گرفت تا عملیات را آغاز كند. اولین واحدهای اختصاص داده شده شامل چندین كشتی نیروی دریایی امریكا بود. قبل از اینكه این واحدها در 14 ژانویه وارد شوند نیروهای فرماندهی عملیات ویژه نیروی هوایی فرودگاه بین‌المللی هاییتی را بازگشایی كرد. كشتی‌های گارد ساحلی امریكا نیز به محل حادثه رسیدند و شروع به تحویل تجهیزات اضطراری و تخلیه شهروندان امریكایی كردند. یك واحد تعیین شده ارتش امریكا برای فوریت در حالت آماده‌باش شبانه‌روزی قرار گرفت. نیروهای مزبور برای استقرار و انجام عملیات جنگی در هر نقطه از جهان در عرض 96 ساعت آموزش دیده‌اند. در زمان زلزله هاییتی، تیم رزمی تیپ هوابرد ۸۲ دخیل بود. تا 21 ژانویه واحدهایی مانند یگان اعزامی دریایی و تعداد بیشتری از كشتی‌های نیروی دریایی وارد شدند. 
دستور اجرایی اصلی برای عملیات یكپارچه پاسخ پنج مرحله مجزا را پیش‌بینی می‌كرد. مراحل عملیات در هاییتی عبارت بود از: فاز اول «پاسخ اولیه»، فاز دوم «عملیات امدادی»، فاز سوم «ترمیم»، فاز چهارم «تثبیت» و فاز پنجم «بازیابی». مرحله اول ظرف 22 روز پایان یافت (تا 5 فوریه) كه عملیات امدادی شروع شد. در روز اول، دو فروند هواپیمای ترابری mc-130h لاكهید توزیع غذا و آب ضروری را آغاز كردند. نیروی هوایی امریكا 6000 نیرو از جمله یك اسكادران مهندسی گارد هوایی كانزاس را فرستاد. همچنین 33 كشتی - از جمله ناو یواس‌اس كارل وینسون در روز چهارم وارد شد. این نیرو‌ها با غذا و آب و 19 هلیكوپتر تجهیز شده بود. كشتی‌های پشتیبانی گروهی سه هزار سرباز ارتش از لشكر 82 هوابرد (نیروی واكنش سریع) از پایگاه فورت براگ برای ایجاد پایگاهی برای توزیع غذا و آب اعزام شدند.