چهارمین خطر شهر تهران را دریابیم

دنیای قلم -زهرا نژادبهرام: فرونشست زلزله سیلاب به علاوه آلودگی هوا، تهران را تهدید می‌كند؛ باور كنیم. تقریبا بیش از یك دهه است كه مساله آلودگی هوا به عنوان چهارمین عامل در تهدیدات سرزمینی شهر تهران خودنمایی كرده است.

در طول این زمان با تصویب قانون هوای پاك در سال 1396 بارقه امیدی برای رفع این تهدید برای شهرهای بزرگ به خصوص تهران حاصل شد اما خیلی زود به عنوان خطوطی روی كاغذ خودنمایی كرد. بی‌توجهی، كم‌توجهی و نادیده‌انگاری مساله هوای پاك از سوی دستگاه‌های گوناگون منجر به شرایط كنونی شده است كه تنفس را در شهر تهران به شماره انداخته است.

مقایسه روزهایی كه شهر‌ها از هوای پاك برخوردار بودند در طول این یك دهه موید كاهش آن است، در حالی كه انتظار می‌رفت این قانون بستری برای افزایش هوای پاك و دوری از آلودگی باشد. بی‌توجهی دستگاه‌های تعریف‌شده در این قانون در كنار عدم وجود عزمی جدی برای جلوگیری از آلودگی بستری شده كه هر روز بیش از گذشته با این معضل روبه‌رو می‌شویم آنگونه كه در در تابستان نیز گریبان شهروندان را گرفته است.

بر اساس آخرین آمارها در ۱۰ سال گذشته (۱۳۹۲-۱۴۰۱) تهرانی‌ها فقط ۱۵۰ روز هوای پاك را تجربه كردند اما در مقابل ۱۱۳۶ روز هوای آلوده (ناسالم برای گروه‌های حساس، ناسالم، بسیارناسالم، خطرناك) داشتند، در ۱۰ سال گذشته بهترین سال از منظر هوای پاك مربوط به سال ۱۳۹۷ می‌شود، سالی كه تهرانی‌ها ۲۸ روز هوای پاك، ۲۷۸ روز هوای قابل‌قبول و ۵۹ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس را تنفس كردند اما بدترین روزها برای سال گذشته (۱۴۰۱) است، تهرانی‌ها در سال ۱۴۰۱ فقط ۳ روز هوای پاك و ۱۹۲ روز هوا در وضعیت قابل قبول داشتند، در مقابل ۱۳۲ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس، ۳۴ روز هوای ناسالم برای همه گروه‌ها، ۲ روز هوای بسیار ناسالم و ۲ روز هم هوای خطرناك را تجربه كردند، اتفاقی (ناسالم و خطرناك) كه حداقل در ۱۲ سال گذشته بی‌سابقه است. 

مساله آلودگی هوا در تهران و شهرهای بزرگ دامنه گسترده‌ای پیدا كرده است؛ آنگونه كه امروزه شهرهای كوچك نیز با این معضل روبه‌رو هستند و به نظر می‌رسد خطرات تهران از منظر آلودگی هوا و فرونشست و زلزله و سیلاب دامنه‌ای وسیع‌تر پیدا كرده است! با این نگاه بار دیگر برای سلامت و زیست ایمن برای شهروندان گذشته از تذكرهای متعدد كارشناسان و شهروندان و اعتراضات آنها به این معضل باید چهارمین تهدید شهر تهران را كه آلودگی هوا است جدی گرفت! در حالی كه برخی مسوولان با انكار عدم بروز زلزله از آمادگی شهر برای وقوع احتمالی آن شانه خالی می‌كنند و مساله فرونشست زمین كه نسبت به مقیاس جهانی چندین برابر است را نادیده می‌انگارند و وقوع احتمالی سیل را در شهر جدی نمی‌گیرند هرچند كه طی سال‌های اخیر خطرات آن به كرات احساس شده! اما نمی‌توانند مساله آلودگی هوا را نبینند! شهرهای بزرگی از جهان در گذشته درگیر این معضل بودند، اما با مدیریت و با اتكا به سختگیری‌های قانونی و تسهیلات حقوقی توانستند مساله آلودگی هوا را مرتفع و این خطر خودساخته انسان را برطرف كنند اما ظاهرا مسوولان ملی و محلی در كشور نسبت به این مساله حالت دیگری پیدا كرده‌اند و در برابر عوارض و عوامل آن بی‌حس شده‌اند! این به معنی آن است كه بر اساس آمارهای ارایه‌شده در سال گذشته 26 هزار نفر از این معضل جان خود را از دست می‌دهند كه 6 هزار نفر آنها در تهران بوده‌اند! این به معنی آن است كه هزینه‌های ناشی از بهداشت و درمان افزایش می‌یابد این به معنی آن است كه انسان‌های بی‌دفاع در برابر آلودگی هوا مبارزه حیاتی می‌كنند و این به معنی آن است كه حق شهروندی آنها جدی گرفته نمی‌شود!! از این رو به نظر می‌رسد راهكارهای كوتاه‌مدت هم به حاشیه رانده شده است؛ از زوج و فرد كردن خودروها تا وعده‌های تكمیل ظرفیت برای حمل و نقل عمومی و.... و همه اینها به قیمت تنفس به شماره افتاده ناشی از آلودگی هوا است! لذا پیش از هر چیز با توجه به كم‌توجهی مسوولان ملی نسبت به این مهم لازم است مسوولان شهری با استفاده از ظرفیت‌های قانونی نسبت به ابزارهای خود بازبینی كنند و با تكیه بر اختیارات نسبت به كنترل آلودگی با اتكا به خروج خودروهای فرسوده ممنوعیت برای تردد موتوسیكلت‌ها در شرایط اضطراری هوا توقف ساخت‌وسازها و جلوگیری از تردد ماشین‌های سنگین و بازبینی مجدد وضعیت خودروهای عمومی از نظر معاینه فنی، اقدام كنند! تلاش‌های مدیریت شهری قادر است حداقل نوعی امید به بهبود را برای شهروندان تدارك ببیند، در این میان توجه شورای شهر به این امر به عنوان نمایندگان مردم قادر است فضای قابل تحملی را برای آلودگی هوا كه چهارمین تهدید شهر تهران است را ایجاد كند. ظاهرا نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این خصوص مساله‌ای ندارند!!