حكمرانی شایسته
نویسنده وظایف حاكم را، «خویشتنداری، مهربانی با مردم، بخشش و عفو در برابر مردم، پرهیز از تندی و خشونت، رعایت انصاف، كنار زدن ویژه‌خواران، ایجاد آرامش روانی برای مردم، مشورت با شایستگان، فضای شجاعت در مدیران شایسته، و... عنوان كرده است.
دنیای قلم - محمود فاضلی: كتاب حكمرانی شایسته (شرح‌عهدنامه مالك اشتر- نامه ۵۳ نهج‌البلاغه) نوشته محمدسروش‌محلاتی از سوی انتشارات میراث اهل قلم منتشر شد. در سال 1394 عده‌ای از دوستان اهل درد و درك كه در بنیاد اندیشه و احسان توحید با نویسنده همكاری داشتند، پیشنهاد ارایه مباحث درباره «حكمرانی شایسته» نمودند. در آن سال‌ها به‌دلیل برخی حوادث سیاسی در كشور، جوانان و بلكه نسل پیش از آنان كه در پیدایش نهضت و مدیریت‌های بعد از آن، نقش فعالی داشتند، با پرسش‌ها و ابهامات جدی درباره شیوه حكمرانی از نظر اسلام، روبرو شده بودند. برای این منظور عهدنامه امیرالمومنین (ع) به مالك‌اشتر محور بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرد. این نشست‌های علمی كه در تهران تشكیل می‌گردید، حدود سه سال و با برگزاری 38 جلسه ادامه یافته و تدریس عهدنامه به انجام رسید.
در این جلسات پیش از آن نیز مباحثی درباره «اسلام و مقتضیات زمان» مطرح و پس از آن نیز مباحث دیگری تبیین گردید. بی‌تردید این جلسات در آن مقطع نقش مهمی در طرح اندیشه اصیل اسلامی و نقد پاره‌ای از انحرافات فكری و سیاسی داشت و لذا توانسته بود گروه قابل توجهی از نخبگان را به خود جذب كند.
نویسنده در مقدمه كتاب به نوشته علامه مجلسی اشاره می‌كند كه نگاه ایشان به این است كه فساد از حاكمان شروع می‌شود، بعد به مردم سرایت می‌كند و اگر آنجا، یعنی بالا، فاسد شود، پایین و در زندگی مردم اخلال به وجود می‌آید كه مردم زبده مكنونات و اشرف مخلوقاتند. علامه‌مجلسی در این مقدمه بر ارزش انسان تاكید دارد و البته آن را با نگاه توحیدی و الهی مطرح می‌كند. وی در این باره از سه تعبیر استفاده كرده است، یكی آنكه انسان‌ها «ودیعه الهی»اند و قهرا حاكمان نباید خود را مالك‌الرقاب آنها بدانند، بلكه صرفا به اقتضای امانت‌داری باید در جهت صیانت از آنان بكوشند و دیگر آنكه انسان‌ها «اشرف» مخلوقاتند، همه امتیازات پدیده‌ها را در خود جمع كرده‌اند و بر همه آنها برتری یافته‌اند. از این رو انسان شایسته بهترین زندگی و بیشترین حقوق و حمایت است.
كتاب شامل بیست‌وهشت فصل است. موضوعاتی همچون«دولت و افكار عمومی، دولت رحمت، دولت ادب، دولت اكثریت، دولت مشورت، دولت شایستگان، دولت انصاف، دولت فرهنگ، دولت قدرت، دولت داد، دولت مدیر، دولت عمران، دولت خدمت، دولت نظارت، دولت رفاه، دولت بی‌حاشیه، دولت پاسخگو، دولت صلح و ثبات، دولت تدبیر، دولت استبداد ستیز» مهم‌ترین سرفصل‌های این كتاب 536 صفحه‌ای است.
در این كتاب «فضای صدور عهدنامه، ساختار عهدنامه، موضوعات مطرح شده در متن عهدنامه همچون«ارزش داوری مردم، تساوی همه شهروندان در حقوق، عدالت و خواسته مردم، حفظ حریم و اسرار شهروندان، بی‌اعتمادی به سخن‌چینان، خوش‌بینی به مردم، گردش آزاد اطلاعات، اولویت سازندگی بر جمع‌آوری مالیات و تجارت عادلانه» مورد توجه قرار گرفته است.
نویسنده وظایف حاكم را، «خویشتنداری، مهربانی با مردم، بخشش و عفو در برابر مردم، پرهیز از تندی و خشونت، رعایت انصاف، كنار زدن ویژه‌خواران، ایجاد آرامش روانی برای مردم، مشورت با شایستگان، فضای شجاعت در مدیران شایسته، منع از مدح و ثناگویی توسط كارگزار حكومتی، حفظ سنت‌های ملی و قومی پسندیده، شایسته‌سالاری در مدیریت، نظارت بر كارگزاران، شیوه و معیار گزینش، برخورد قاطع با كارگزاران فاسد، مجازات متخلفان در میان مردم، رسیدگی به محرومان، امكان دسترسی مستقیم مردم به حاكم، تعهد به قراردادها و روحیه خدمت بدون منت» عنوان كرده است.
سروش محلاتی پژوهشگر دینی معاصر در سال ۱۳۴۰ در شهرستان محلات متولد شد. او فرزند خلیل سروش‌محلاتی است. در سال ۱۳۵۵ وارد حوزه علمیه قم شد. پس از دروس سطح نزد آیت‌الله ستوده و سیدعلی محقق داماد، در درس خارج حائری‌یزدی حاضر شد، همچنین مدت ۱۵ سال از درس خارج وحید خراسانی و شبیری‌زنجانی و برخی استادان دیگر استفاده كرد. در همین مدت فلسفه و عرفان را از حسن‌زاده‌آملی، جوادی‌آملی و انصاری‌شیرازی آموخت. حدود ۱۰ سال تدریس سطح عالی داشت و سپس به تدریس خارج فقه و اصول مشغول شد كه از سال۱۳۷۷ تاكنون ادامه یافته است. گرایش اصلی سروش محلاتی در پژوهش، فقه سیاسی است. كتاب‌هایی همچون«دین و دولت در اندیشه اسلامی»، «آزادی، عقل و ایمان»، «اسلام و مقتضیات زمان»، «مبانی حریم خصوصی»، «نظارت خبرگان»، «تاملات سیاسی علامه طباطبایی» و «جهاد در فقه معاصر شیعه» از آثار مكتوب سروش محلاتی است.