ما كجای این قرن ایستاده‌ایم؟!
چند روز پیش خبر مرگ تاسف‌بار مادری باردار و جوان در یكی از شهرستان‌های محروم و فاقد زیرساخت و امكانات درمانی این استان بار دگر تكرار شد
دنیای قلم -محمد بلوچ‌زهی: یكی از مهم‌ترین فاكتورهای دخیل در سنجش سطح توسعه كشورها، شاخص میزان بهره‌مندی جامعه از امكانات بهداشتی و درمانی و نیز سطح سلامت و بهداشت عمومی است و دسترسی آسان و یكسان همه شهروندان آن به زیرساخت‌های مربوط به این حوزه.
متاسفانه در كشور ما عدم توازن در بهره‌مندی از زیرساخت‌ها و توزیع نابرابر امكانات و اعتبارات بهداشتی و درمانی چالشی است جدی پیش روی نظام سلامت و حوزه بهداشت و درمان كه همواره جان شهروندان را در بسیاری از جهات و نقاط دورافتاده از جمله سیستان‌و‌بلوچستان تهدید نموده و سلامت مردم را نیز به مخاطره انداخته.
چند روز پیش خبر مرگ تاسف‌بار مادری باردار و جوان در یكی از شهرستان‌های محروم و فاقد زیرساخت و امكانات درمانی این استان بار دگر تكرار شد و البته طبق معمول نسبت به از دست رفتن جان عزیز دو انسان، یك مادر و نوزاد آن، یك شهروند مظلوم و محروم ساكن در دورافتاده‌ترین جغرافیای ایران كه قربانی سیاست‌های یك بام و دو هوای نظام سلامت و سیستم فلج و فشل بهداشتی و درمانی شده، طبق معمول تا تكرار و یادآوری مجددا حادثه به باد فراموشی سپرده شد و البته تلخی این مرگ فقط برای افكار عمومی در همان سطح انتشار خبر باقی ماند و رنج گران فقدان جان زن جوان نیز برای نزدیكان آن!
بر پایه آمارهای رسمی سیستان‌و‌بلوچستان در ردیف نخست یكی از استان‌هایی قرار دارد كه بالاترین میزان مرگ و میر مادران باردار و كودكان سنین پایین را داراست و نیز این حوادث تلخ در حالی تكرار می‌شوند كه سیاست‌های مربوط به فرزندآوری و جوانی جمعیت وزارت بهداشت و درمان بی‌پشتوانه مراقبتی و بدون فراهم آوردن الزامات طرح و بالا بردن سطح كیفیت خدمات و ارتقای زیرساخت‌ها دنبال می‌شود و با قوت در دست اجراست. به گونه‌ای كه وسایل و مواد پیشگیری بارداری نه تنها در سطح مراكز بهداشتی و خانه‌های بهداشت ارایه نمی‌شود بلكه عرضه آن در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های بهداشتی نیز ممنوع گردیده است!
با این رویه و وضعیت فقر زیرساخت‌ها واقعا مردم به كدام ساز سیاست‌های وزارت بهداشت و دولت برقصند و آن را باور داشته باشند و مدنظر قرار دهند و در سبك زندگی خویش لحاظ؟! سیاست فرزندآوری و جوانی جمعیت یا كه دسترسی نداشتن به امكانات اولیه و زیرساخت بهداشتی و درمانی حداقل؟ كدام؟! اگرچه با همین وضعیت فقر زیرساخت‌های درمانی و نیز سطح پایین خدمات بهداشتی، این استان طبق آمارهای رسمی بالاترین میزان موالید را نسبت به دیگر مناطق كشور داراست و جوان‌ترین جمعیت استانی را در بین استان‌ها، اما نباید از یاد برد كه همواره موفقیت‌آمیز بودن یك طرح در گرو اجرای مقدمات و پیش‌نیازهاست و تحقق پیوست‌های پیش از اجرای آن و نیز بالا بودن میزان زاد‌و‌ولد این استان به منزله تثبیت یا افزایش آمار موالید نیست، چراكه مطابق آمارهای رسمی استانی طی سال‌های اخیر میزان فرزندآوری در این استان نسبت به قبل با افتی محسوس مواجه شده كه بی‌تردید ضعف بنیان اقتصادی خانوارها و نیز دسترسی نداشتن كافی به خدمات مطلوب بهداشتی و درمانی نمی‌تواند در این امر بی‌تاثیر باشد. همچنین باید توجه داشت كه مورد یاد شده مرگ اخیر مادر باردار از شهرستانی بوده بسیار محروم و فاقد بیمارستان و تجهیزات و تسهیلات تخصصی زایمانی و اگر احتمال خطای انسانی و نیز قصور پزشكی و كادر درمان را هم در مركز تحت نظر و مورد مداوا قرار گرفته صفر بگیریم اما باز بعد مسافت تا نزدیك‌ترین مركز درمانی مجهز به شهرستان مبدا، مسیرهای تردد غیراستاندارد، ضعف فاحش آموزش همگانی بهداشت عمومی، فقر مطلق، ضعف مفرط اقتصادی خانواده‌ها و دسترسی نداشتن به تغذیه مناسب همه این موارد در پایین ماندن مداوم شاخص‌ها و بالا بودن میزان مرگ‌و‌میر مادران باردار و كودكان این استان دخیل هستند.
و نیز در طول تمام ادوار مدیریتی ارتقای سطح شاخصه‌های مربوط به بهداشت و درمان و خدمات نظام سلامت در این استان دور مانده از توجه با افتان و خیزان همراه بوده و البته به میزان سطح دغدغه و اولویت مقامات بهداشتی كج‌دار‌و‌مریز از دولتی به دولت دیگر دست به دست شده و تحویل؛ بی‌آنكه به تقویت اثربخش و ملموس زیرساخت‌ها بینجامد و افزایش سطح شاخص‌های این حوزه را موجب شود و بهبود سلامت جامعه را در پی‌داشته باشد.
حال در این میان آنچه سیستان‌و‌بلوچستان را از لحاظ شاخص‌های سطح سلامت و زیرساخت‌های مرتبط با حوزه بهداشت و درمان با سایر مناطق كشور متمایز كرده و وضعیت را به شكلی بحرانی و بسیار تاسف‌باری روبه‌رو، ابتدا بالا بودن و پیشتاز ماندن همچنان آمارهای مربوط به این حوزه از جمله سوءتغذیه شدید، مرگ و میر مادران باردار و كودكان، حوادث جاده‌ای و... است و سپس فقر مفرط زیرساخت‌های درمانی و پایین بودن سرانه تخت بیمارستانی نسبت به جمعیت و فاصله طولانی و معنادار آن با سایر مناطق كشور. امری كه در مرگ اخیر مادر باردار و موارد مشابه آن نقش قابل انكاری دارد.
با این وصف در قرن بیست‌و‌یك كه كشورها روز‌به‌روز با جدیدترین ابزارهای پیشرفته تكنولوژیك خدمات درمانی و بهداشتی را برای شهروندان خود تسهیل می‌كنند و ارایه، ما كجای این قرن ایستاده‌ایم كه همچنان در بهبود سطح شاخص‌های اولیه توسعه‌ای مانده و هنوز از مرگ‌و‌میر مادران باردار و كودكان زیر هشت سال سخن به میان می‌آوریم؟!