دوره ابتدایی را دریابیم

دنیای قلم - علی‌اصغر فانی : طول دوره ابتدایی در نظام آموزشی، 6 سال بوده و كودكان با سن 6 سال می‌توانند وارد پایه اول شوند، قبلا طول دوره 5 سال بود و دانش‌آموزان بعد از گذراندن این دوره وارد دوره راهنمایی تحصیلی می‌شدند. پایه اول ابتدایی اولین تجربه كودك از مدرسه است. همه ساله شاهد حضور پایه اولی‌ها در 31 شهریور (روز شكوفه‌ها) هستیم. نوآموزان به همراه مادران‌شان به مدرسه می‌آیند و هنگامی كه مادر قصد ترك مدرسه را می‌كند، بسیاری از بچه‌ها گریه‌كنان می‌خواهند به همراه مادر به خانه برگردند. در بعضی مواقع حتی مادرها، همراه فرزندشان به كلاس درس نیز می‌روند و ساعتی را روی نیمكت در كنار فرزندشان می‌نشینند. روز اول مدرسه و برخورد مسوولان دبستان با بچه‌ها در روحیه فرزندان و شكل‌گیری آینده كودك تاثیر بسزایی دارد. سال‌ها پیش تعداد قابل توجهی از كودكان پایه اول، در همان سال اول ورود به دبستان مردود می‌شدند و این هزینه زیادی به خانواده و دولت وارد می‌ساخت و در عین حال ضربه روحی به نوآموز وارد می‌كرد. متاسفانه همه ساله تعدادی از كودكان لازم‌التعلیم (12-6 ساله) به مدرسه راه پیدا نمی‌كنند و بنابراین بی‌سوادان آینده را تشكیل می‌دهند. در حال حاضر 5/98درصد كودكان لازم‌التعلیم به مدرسه می‌روند و 5/1درصد خارج از مدرسه هستند. مقوله بازماندگان از تحصیل یك مساله حساس بوده كه باید با جدی به آن پرداخت. نتایج آزمون بین‌المللی تیمز و پولز بیانگر افت كیفیت خواندن، درك مفاهیم، حساب كردن دانش‌آموزان به خصوص ابتدایی در سال‌های اخیر بوده است. در این یادداشت اجمالا به آسیب‌شناسی دوره ابتدایی - كه پایه و فونداسیون نظام آموزشی كشور را می‌سازند - می‌پردازیم:

1- در سال 1391 مسوولان آموزش و پرورش در دولت دهم با شعار آغاز اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به یك‌باره پایه ششم را به دوره ابتدایی اضافه كردند كه اشكالات زیادی به این اقدام‌شان وارد است. 

تحول باید از روش‌ها و رویه‌ها آغاز شود نه از ساختار/ از پایه اول باید اصلاحات صورت پذیرد نه از پایه ششم/ بدون تمهید مقدمات اهم از بودجه لازم، مصوبات دولت و مجلس، تعیین اهداف جدید پایه‌ها و.../ كمبود شدید نیروی انسانی راهنمایی در پایه ششم و تورم نیروی انسانی در دوره راهنمایی تحصیلی و...
این اقدام عجولانه خسارت‌های جبران‌ناپذیری به آموزش و پرورش كشور به خصوص دوره ابتدایی وارد كرد.
2- نیروی انسانی: در یادداشت‌های قبل گفتیم كه  50 درصد نیروی انسانی موجود تربیت معلم ندیده‌‌اند كه اكثرا در دوره ابتدایی شاغلند. افرادی كه زمانی آموزشیار نهضت سوادآموزی، نیروهای شركتی، مربیان پیش‌دبستانی و استخدام‌شدگان طرح مهر‌آفرین در دولت نهم و دهم وارد آموزش و پرورش شده‌اند.
3- كرونا و تعطیلی آموزش‌های حضوری و منحصر شدن به آموزش‌های مجازی، در افت آموزش و پرورش دانش‌آموزان ابتدایی موثر بوده است.
4- كنار هم بودن دانش‌آموز پایه اول و پایه ششم در یك محیط آموزشی، مشكلات اخلاقی ایجاد كرده است.
5- تراكم بالای كلاس‌های شهری و كلاس‌های چند پایه در مناطق روستایی مزید بر علت شده است.
6- به‌‌رغم توسعه قابل قبول پیش‌دبستانی در مناطق دو زبانه (زبان مادری فارسی نیست) كه پیش‌دبستانی فعال نیست با افت تحصیلی مواجهیم.
و...
ضعف ابتدایی به دوره‌های بعدی (متوسطه 1 و 2) نیز سرایت كرده است. فراوان دانش‌آموز دوره متوسطه داریم كه قادر به خواندن و فهمیدن یك متن متوسط و حتی ساده نبوده و حتی خواندن و فهمیدن صورت مساله مثلا فیزیك را مشكل دارد.
برای رشد و ارتقای سطح آموزش و پرورش كشور، باید به ابتدایی توجه جدی كرد.
نقطه آغازین این نهضت، توانمندسازی معلمان دوره ابتدایی است.