سیلاب و زمین لغزش جاده چالوس و قطع آب تهران
گزارش شده كه به رستورانهایی كه در سیل اخیر تخریب شدند، از سوی شركت آب منطقهای و منابع طبیعی استان البرز اخطاریههای متعدد جهت رفع تصرف داده شده بود.
دنیای قلم -مهدی زارع : پس از بارندگی شدید و ناگهانی در روز ۱۸ خرداد ۱۴۰۲ در جنوب البرز و در دره كرج و سیلاب و زمین لغزش ارتفاعات مشرف به جاده كرج-چالوس در استان البرز و در كیلومتر ۲۴ این جاده حدفاصل تونل ۲ الف و ۲ ب، در پاییندست محور سد امیركبیر (كرج)، ریزش صخره و سنگلاخ به بستر رودخانه كرج، موجب قطع شدن مسیر و البته نرسیدن آب به بخشهای غربی تهران در روزهای ۱۹ تا ۲۳ خرداد شد. سیلاب و پس از آن وقوع زمین لغزش پدیدهای است كه در سالهای اخیر به ویژه در رویدادهای شدید آب و هوایی در فروردین ۱۳۹۸ و مرداد ۱۴۰۱ نیز تجربه شده و با صدمات و خسارات قابل توجه به اموال و زیرساختها آسیب وارد كرده است. در سیلاب و زمین لغزش اخیر با قطع آب در شهر تهران نیز مواجه شدیم. منطقه سیلاب و زمین لغزش خرداد ۱۴۰۲ در جاده چالوس در رشته كوههای البرز جنوبی و در شمال شهر كرج واقع است. این منطقه در ۲۸ تیر ۱۳۹۴ نیز در سیلاب روستای سیجان با تلفات ۷ نفری دچار خسارت شد. از عوامل ناپایداری میتوان به اخلال در زهكشی طبیعی با توسعه ناپایدار، حذف پوشش گیاهی، زمین ساخت و گسلش فعال و جنس زمین (سنگ و خاك سطحی) اشاره كرد. با وجود شیبهای تند و اثر گسلهای فعال ناپایداری متوسط تا زیاد در بیشتر نیمه جنوبی مسیر جاده چالوس قابل مشاهده است. زمین لغزش با سقوط سنگ در پهنهای به طول ۳۰۰ متر، عرض ۲۰۰ متر و با طول لغزش حدود ۶۰۰ متر به بستر رودخانه كرج رسیده و موجب انسداد آن شده است. ایستگاههای هواشناسی بارندگی ۴۷ میلیمتر در كمتر از ۲ ساعت را در این منطقه ثبت كردهاند. ۲۳ خرداد ماه با ایجاد گذر در پنجه لغزش در رودخانه كرج، مسیر خروجی آب باز شد. مناطق آسیبدیده در نزدیكی پلیس راه سد كرج، تونل شماره 2، مخزن سد كرج و بخش پاییندست رودخانه كرج قرار داشت. رسوبات ناشی از سیلاب ۱۸ و ۱۹ خرداد موجب زمین لغزش شده و برخی رستورانها در مسیل و نیز در بستر و حریم رودخانه كرج تخریب شدند كه در افزایش خسارات و صدمات این سیلاب موثر بودهاند.
گزارش شده كه به رستورانهایی كه در سیل اخیر تخریب شدند، از سوی شركت آب منطقهای و منابع طبیعی استان البرز اخطاریههای متعدد جهت رفع تصرف داده شده بود.
علاوه بر عوامل طبیعی، عوامل دستساز و بهویژه راهسازی میتواند نقش مهمی در بروز ناپایداری در شیبهای مشرف به جادههایی مانند جاده چالوس داشته باشد. به منظور كاهش ریسك نسبی و افزایش پایداری دامنهها، لازم است تا حد امكان از دستكاری اكوسیستم و تغییر كاربری فعلی زمین اجتناب شود.
همچنین سیاستگذاری برای ساخت و سازهای منطبق با ویژگیهای ژئومورفولوژیكی و زمینشناختی ضروری است. بیشتر ناپایداریهای دامنهای جاده چالوس ناشی از دخالت و دستكاری انسان است. یكی از عوامل انسانی موثر در بروز ناپایداری، راهسازی ناپایدار است. در مناطق كوهستانی، احتمال وقوع انواع ناپایداریها با مداخله انسانها افزایش مییابد، زیرا تعادل طبیعی دامنهها را تغییر داده و باعث تغییر شكل در زمین میشود. این موضوع همراه با خسارت مستقیم به تردد در جاده، باعث از بین رفتن بسیاری از منابع طبیعی كشور نیز میشود. جاده كرج - چالوس و بزرگراه تهران - شمال دو مسیری هستند كه شمال غرب تهران را به سواحل جنوبی دریای مازندران وصل میكنند. ناپایداریهای مكرر شیبها با توسعهای كه بدون ملاحظات مهندسی زمینشناختی و ژئوتكنیكی رخ داده موجب حوادث مكرر در جاده چالوس و در سالهای اخیر و از سال ۱۳۹۸ به بعد در جاده آزادراه جدیدالتاسیس تهران-شمال شده است. حذف ملاحظات مهندسی زمین معمولا با توجیه كمبود بودجه و اهمیت تسریع در نهایی كردن كار رخ میدهد. تشدید تخریب جادههایی مانند جاده چالوس و آزادراه تهران - شمال در پهنههای ناپایدار به ویژه در زمان بارندگیهای شدید و پس از رخداد زمین لرزههای شدید قابل مشاهده است، مانند رخداد زلزله ۸ خرداد ۱۳۸۳ فیروزآباد كجور كه منجر به فوت ۲۷ نفر از سرنشینان خودروهای عبوری از جاده چالوس بر اثر زمین لغزش شد.