مناقشه‌ای كه مشکل‌تر خواهد شد
در مقدمه و متن قانون اساسی، بر تحقق حقوق انسانی نیمی از جمعیت كشور و ارتقای جایگاه آنان در فردای پس از انقلاب اسلامی تاكید شده است.
دنیای قلم -آذر منصوری : در مقدمه و متن قانون اساسی، بر تحقق حقوق انسانی نیمی از جمعیت كشور و ارتقای جایگاه آنان در فردای پس از انقلاب اسلامی تاكید شده است.
این وظیفه خطیر بر دوش اركان حاكمیت، اعم از نهادهای انتخابی و انتصابی گذاشته شده است و قرار بود جمهوری اسلامی تصویری كامل و بی‌نقص از جایگاه زنان ایران به دنیا عرضه كند. جایگاهی كه نه تنها زنان را موقعیت یك كالای جنسی خلاصه نكند بلكه از درجه‌ای از منزلت اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و... قرار دهد كه این الگو بتواند جهان را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. در مخیله هیچ یك از انقلابیون و به خصوص زنان انقلابی نمی‌گنجید كه در پنجمین دهه پس از پیروزی، موضوع پوشش زنان به یكی از بزرگ‌ترین مناقشه‌های بین حاكمیت و زنان و چه بسا آحاد جامعه تبدیل شود. پس از فاجعه مرگ مهسا كه با ناموجه‌ترین نوع مواجهه از طرف مسوولان امر همراه شد -و چه بسا همین نوع مواجهه بستر شكل‌گیری یكی از جنبش‌های اعتراضی علیه پوشش اجباری را رقم زد- انتظار واقع‌بینانه از حاكمیت این بود كه نه تنها به موضوع گشت‌های ارشاد خاتمه دهد، بلكه دست از برخوردها و رفتارهای سلبی و پلیسی نیز در این زمینه بردارد. اما به‌رغم اصرار و تاكید بسیاری از دلسوزان كشور كه از قضا پوشش انتخابی خودشان اسلامی است، بعد از جمع شدن اعتراضات خیابانی، همان رویكرد مناقشه‌برانگیز در شكل و قالب‌های جدید رونمایی شد. از تعطیلی كسب و كارها گرفته تا جریمه زنانی كه به تعبیر برخوردكنندگان كشف حجاب كرده‌اند.
حالا هم قوه قضاییه لایحه‌ای تحت عنوان عفاف و حجاب به دولت ارایه كرده تا این اقدامات قالبی قانونی به خود بگیرد. اقداماتی كه تا قبل از تبدیل شدن این لایحه به قانون، غیرقانونی قلمداد می‌شود. به بیان دیگر حاكمیت طبق نمی‌تواند به دلیل روسری بر سر نداشتن زنان ایران، آنها را حقوق شهروندی خود محروم كند و به گفته یكی از نمایندگان مجلس اگر این رویه ادامه پیدا كند، تمامی كسب و كارها به تعطیلی كشانده خواهد شد.
دلیل تداوم این مناقشه را نباید به بیرون از مرزهای ایران ارجاع داد. چه بسا آنها با مداخله در روندی كه در جامعه ایران در جریان است، بیش و پیش از آنكه شروع‌كننده باشند، مترصد موج سواری‌اند و تجربه سال‌ها موج‌سواری بر جنبش‌های مدنی ایران، حاصلی جز غلبه كامل نگاه امنیتی و آسیب به این جنبش‌ها را به همراه نداشته است. كسانی كه عرض خود می‌برند و زحمت خلق را زیاد می‌كنند.
اما راه‌حل واقع‌بینانه پایان دادن به این مناقشه ویرانگر در داخل مرزهای ایران و در تجدیدنظر در شیوه حكمرانی نهفته است. مكرر گفته شده است كه هر نوع مداخله حاكمیت در امر پوشش زنان ایران، خاصه مداخله سلبی و قهری بدون توجه به مسائل زنان ایران، نتیجه‌ای جز مقاومت بیشتر آنها را به دنبال نخواهد داشت. زنان بسیاری را سراغ دارم كه تا پیش از جنبش مهسا و اعتراضات پس از آن روسری و حتی چادر بر سر می‌كردند، اما حالا به نشانه اعتراض و مقاومت در برابر اجبار، همه را كنار گذاشته‌اند.
با چنین جامعه‌ای نمی‌توان تصور كرد كه اگر بدحجابی یا بی‌حجابی جرم‌انگاری شود و مجازات‌های جدید ازجمله محرومیت از حق شهروندی برای آن منظور شود، این مناقشه حل خواهد شد.
جه بسا سال‌های متمادی است این رویكرد در قالب گشت ارشاد آزمایش خود را پس داده است و آزموده را آزمودن خطاست.
راه‌حل پایان دادن به این مناقشه در سه سطح قابل بررسی است و بدون توجه به این سه سطح اصرار بر جرم‌انگاری بر مقاومت مدنی و شكاف‌های موجود خواهد افزود.
سطح اول؛ پوشش زنان برآیندی از عرف و هنجارهای جامعه است. نه مداخله رضا شاه توانست زنان ایران را كشف حجاب كند و نه قانون حجاب پس از انقلاب اسلامی توانست حجاب اجباری را بر قامت زنان ایران بنشاند. این قانون تا جرم‌زدایی نشود، مناقشه حل نخواهد شد. بنابراین باید كلیه رفتارهای سلبی و قهری در مواجهه با پوشش زنان ایران كنار گذاشته شود و حاكمیت اجازه دهد، جامعه ایران خود معدل پوشش خود را انتخاب كند. این معدل (عرف بهنجار) هیچ‌گاه ولنگاری نبوده است.
سطح دوم؛ باید به كلیه اشكال تبعیض علیه زنان ایران خاتمه داده شود. اگر در این پنج دهه سیاست‌گذاری‌ها به سمت رفع این تبعیض‌ها می‌رفت، حجاب نه‌تنها تبدیل به مناقشه نمی‌شد، بلكه به باور نگارنده معدل پوشش زنان ایران از وضعیت فعلی به مراتب بهتر بود. در این باره در مجالی دیگر خواهم نوشت.
و سطح سوم؛ شیوه حكمرانی در كشور باید اصلاح شود.
با تداوم این رویكرد در سیاست خارجی و سیاست داخلی، روزبه‌روز بر ناكارآمدی‌ها افزوده خواهد شد و طبیعی است زنان ایران نیز به دلیل عدم دسترسی به فرصت‌های برابر در مقایسه با نیمه دیگر با آسیب‌های بیشتری مواجه خواهند شد.
بنابراین بدون توجه به این راهكارها و اصرار صرف بر جرم و انگاری و اجبار، مناقشه روزبه‌روز ابعاد ویرانگر‌تری به خود خواهد گرفت.
از ما گفتن خود دانید.