بدتر از فساد

دنیای قلم - عباس عبدی: فساد 3/7 میلیارد دلاری (ای كاش از فساد هم دلارزدایی می‌شد!) همچون یك زلزله ۸ ریشتری بنای شعارهای ضد فساد را به لرزه در آورد و احتمالا پس‌لرزه‌های آن چیزی از این بناها باقی نگذارد، ولی از فساد بدتر نیز وجود دارد و آن گمراه كردن افكار عمومی از اصل مساله به دست كسانی است كه شعار مبارزه با فساد می‌دهند، ولی دركی از علت فساد و حتی معنای دقیق آن ندارند.

اگر ما درهای انبار عمومی را باز بگذاریم و دزدی شود، سپس خودمان در گرفتن بخشی از این دزدها مشاركت كنیم، این را نمی‌توان به عنوان افتخار خود فاكتور كرد. در واقع مدیریت انبار دارد كه قواعد و مقررات ورود و خروج فرد یا كالا به انبار را به گونه‌ای موثر تنظیم كند و افرادی درستكار و كارشناس را در آنجا بگذارد كه امكان دزدی از انبار به حداقل برسد. مساله فساد در ایران چنین است كه گویی انباری وجود دارد بدون در و پیكر- كه اشخاص زیادی از آن سرقت می‌كنند و انباردار گمان دارد دستگیری و مجازات اندكی از سارقان افتخار است- كه متاسفانه اموال سرقتی هم عمدتا حیف و میل و تلف می‌شود و مجازات آنان برای مردم نان و آب نمی‌شود.

این انبار شامل ارزهای دولتی ارزان‌قیمت، وام‌های بانكی بسیار ارزان، كالاهای قیمت‌گذاری شده، مجوزهای واردات و صادرات و انحصار، واگذاری زمین و فروش اموال دولتی و... است. این همان انبار بزرگ عمومی ملت است كه در معرض فساد قرار دارد. چگونه؟ هنگامی كه ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف و به ۲۸۵۰۰ تومانی تبدیل كردند و از آن بدتر اینكه شمول پرداخت آن را به خیلی از كالاها تعمیم دادند، این یعنی فساد مسلم و قطعی. كسی كه در این وضعیت فساد نكند بازنده است. مسوولیت اصلی دولت در بستن این راه است و نه در بازداشت افراد فاسد.

بگذریم. درخصوص فساد اخیر سخنگوی محترم دولت به برخی نكات اشاره كرده: «دفتر بازرسی ویژه رییس‌جمهور، تاكنون ۲۰‌ پرونده قضایی تشكیل شده و حدود ۶۰ مدیر جابه‌جا شده‌اند و پرونده فساد و تخلف در واردات چای فقط یكی از پرونده‌های كشف شده است... در این پرونده یك واردكننده، تجهیزات چای وارد كرده و گفته است كه می‌خواهد شهر چای تولید كند تا هم بازار داخلی را داشته باشد و هم به بازارهای خارجی صادرات داشته باشد...

دولت اگر فسادی شناسایی كند، خود اولین نفری است كه جلوی آن را خواهد گرفت تا از حقوق مردم صیانت كند... تمام مدیرانی كه تخلف كرده بودند در همه مراجع مرتبط بركنار شدند... امیدواریم هر چه سریع‌تر منتهی به صدور رای نهایی شود، چگونه برخی می‌توانند در این كشور با اقداماتی حق مردم و بچه یتیم‌های این كشور را به نفع خود مصادره كنند؟» 
اینها پاسخ مورد نیاز مردم نیست. اگر نمی‌دانید بدانید كه برای گرفتن چند ده میلیون ارز دولتی برای واردات دارو و كالاهای اساسی و شیرخشك، باید تعداد زیادی از افراد دست به كار شوند تا با آن موافقت كنند. پرداخت 3/7 میلیارد دلار به یك نفر بدون اطلاع بالاترین مقامات دولت غیرممكن است و اگر بدون اطلاع آنان رخ داده، باید دولت را از حیث مسوولیت‌ناپذیری و اغتشاش مدیریتی مورد سوال جدی قرار داد.
 كشوری كه به تك‌تك این دلارها نیاز دارد، چگونه ممكن است كه بدون یك گزارش توجیهی مفصل و دقیق و به صرف گفتن یك فرد كه می‌خواهم شهر چای درست كنم، این رقم را دراختیار قرار دهد؟ به علاوه مساله اصلی توضیح كل این فرآیند است. باید گزارش داد كه تقاضای ‌گیرنده ارز چه بوده؟ كدام كارشناسان دولتی آن را تایید كرده‌اند؟ فرآیند موافقت مقامات مسوول با پرداخت این رقم بزرگ چگونه بوده؟ نظارت بر كارهای متقاضی به چه طریقی انجام شده؟ چرا در فرآیند عادی متوجه این فساد بزرگ نشده‌اند؟ اگر این گزارش را بنویسید اصلا نیاز چندانی به دستگیری‌های بعدی نیست، زیرا معلوم می‌شود كه ریشه فساد نه‌گیرنده ارز، بلكه در سیاست‌گذاری است كه با سیاست‌های نادرست و فرآیندهای معیوب، انجام این فساد را ممكن كرده‌اند.
گفته‌اند كه ۶۰ نفر جابه‌جا و تعدادی دستگیر شده‌اند. خوب اگر آن افراد مرتكب خطا شده‌اند، توضیح دهید كه چرا؟ اینها چه كسانی هستند و چرا رخ داده؟ تازه می‌گویند این یكی از ۲۰ مورد فساد است. چرا آنها را اعلام نمی‌كنید؟ این طرز مبارزه با فساد نیست، این شیوه توجیه عملكرد خود است. انجام فساد3/7 میلیارد دلار در حكومتی كه اندك ارزهایش هم مهم است، مثل پیدا كردن سوزن در انبار كاه نیست، بلكه مثل دیدن یك گاومیش در یك طویله كوچك است كه كور هم می‌تواند بفهمد كه آنجا گاومیش وجود دارد. قضیه ساده است، خیلی ساده‌تر از آنچه كه فكر می‌كنید. 
شما اهل این كارها نیستید، نه درك درستی از فساد دارید و نه ریشه‌های آن را می‌دانید و نه اراده‌ای برای مقابله با آن. لطفا اسامی افرادی را كه به دلیل همین فساد بركنار شده‌اند، اعلام كنید. خوب می‌شناسیدشان.