بار دیگر طرحی برای صلح

دنیای قلم - جلیل سازگارنژاد : به بهانه رویداد اخیر حافظیه شیراز و بازداشت مدیركل میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس و بانوی فرهیخته، مدیر شایسته حافظیه سركار خانم زهره ادهمی بر آن شدم كه یك‌ بار دیگر اقدام به باز نشر یادداشتی كنم كه مردادماه سال ۱۴۰۱ و قبل از وقوع فاجعه غم‌انگیز خانم مهسا امینی و حوادث خسارت‌بار پس از آن چاپ و نشر شده بود اقدام کنم.

در آن یادداشت به روشنی وقوع حوادث ناگوار ناشی از روش‌های ناكارآمد و تجربه شده برخورد با موضوع حجاب را پیش‌بینی و شیوه‌های نامناسب برخورد با آن را یادآور و نسبت به اجرای آنها هشدار داده بودم كه اگر كوچك‌ترین توجهی به مطالب مندرج در آن یادداشت كوتاه و دلسوزانه كه برگرفته از تجربه سال‌ها تلاش و كار در حوزه فرهنگی بوده، می‌شد امروز شاهد حوادث ناگوارتری مانند محرومیت از خدمات اجتماعی، بستن مراكز كسب و كار و دستگیری و بازداشت مدیرانی كه هیچ نقشی در بروز و پیدایش چنین رفتارهایی نداشته و ندارند، نبودیم.

اینك یك ‌بار دیگر یادداشت فوق را منتشر می‌كنم و تاكید می‌کنم كه به جای روش‌های تخریبی باید با مردم از در صلح و دوستی و با توسل به روش‌های اقناعی از طریق اعتمادسازی حكومت و دولت با ملت در آمد و مسوولان و مجریان طرح حجاب و عفاف مطمئن باشند با این روش‌های منسوخ نه تنها موفق به كنترل این رویداد اجتماعی نخواهند بود بلكه به شكاف اجتماعی و وحدت ملی بیش از پیش دامن خواهند زد. این ره كه تو می‌روی به ناكجاآباد است، كاش همان ‌گونه كه به درستی تصمیم گرفته‌اید روابط خود با برخی از كشورهای همسایه و منطقه را بازسازی كنید و روند صلح و دوستی را پیش بگیرید، همین روش را در عرصه ملی با مردم و جوانان پرشور و شعور به ویژه بانوان و دختران سرزمین خود به ‌كار می‌بستید تا ثمره آشتی با مردم را مشاهده كنید و پنجره دوستی را بگشایید. 

خردادماه ۱۴۰۲ و اینك باز نشر یادداشت مرداد ماه ۱۴۰۱  طرحی برای صلح

زنده‌یاد دكتر قیصر امین‌پور در قطعه كوتاهی، طرحی برای صلح را این گونه می‌سراید: 
شهیدی كه بر خاك می‌خفت/ سر انگشت در خون خود می‌زد و می‌نوشت: / دو سه حرف بر سنگ: /  «به امید پیروزی واقعی/  نه در جنگ /  كه بر جنگ!»
ایران عزیز و مردم شریف و نجیب ما این روزها در گیرودار موضوع حجاب و عفاف و امر به معروف و نهی از منكر مسوولانی گرفتار آمده‌اند كه تجارب ناموفق تاریخی و به ویژه ۴ دهه گذشته در روش ترویج و تمجید ارزش‌های پسندیده و نكوهش رفتارهای به ظاهر ناپسند دچار فراموشی شده و همچنان بر طبل روش‌های وهن آمیز و خشونت‌بار می‌كوبند. اما فارغ از اینكه موضوع حجاب امری است اعتقادی یا اخلاقی كه بین فقها و صاحب‌نظران و اندیشمندان و علمای دینی در مصداق و ضرورت ترویج یا مبارزه با آن اختلاف نظر هست یا خیر و همچنین اینكه در ضرورت امر به معروف و نهی از منكر، مراتب زمان، مكان، روش، آمر و ناهی واجد چه شرایطی باشند. روش طرح موضوع و شیوه مواجهه با آن بیش از اصل موضوع واجد و حائز اهمیت است زیرا: 
1- آنچه نگارنده به خاطر دارد از نیمه دوم دهه 60 تاكنون چندین نوبت موضوع حجاب و عفاف در سطح ملی با گستره تبلیغاتی فراوان و با صرف هزینه‌های هنگفت مطرح شده - و هر بار روش‌های گوناگونی كه البته عمدتا با چاشنی تندروی و خشونت همراه بوده - آزموده شده است. بدون تردید محصول روش‌های تند و خشونت‌بار كه در گذشته و امروز اعمال می‌شود تحقق بخشیدن به دو یا چند قطبی كردن جامعه، گسترش دامنه خشونت به دشمنی و سوق دادن آن به جنگ تمام عیار پنهان و آشكار اجتماعی است كه نه تنها كوچك‌ترین دستاورد مثبتی برای طراحان و مجریان حجاب در بر نداشته و نخواهد داشت بلكه بذر نفرت و دشمنی و خشونت را در نهاد پاك مردان و زنانی می‌كارد كه در عمق ضمیرشان به آموزه‌های دینی (به عنوان پایدارترین عنصر در فرهنگ ملی) و ملك و ملت وطن عشق می‌ورزند و میوه تلخ این نهال برآمده از خشونت، ‌از هم گسستگی وحدت ملی و دین‌گریزی مفرط خواهد بود. نكته ظریف و رنج‌آور دیگری كه در این روش ناصواب به چشم می‌آید و موجب ناكارآمدی بیشتر این روش می‌شود سردمدارانی كسانی است كه خود با اظهارات عاری از حقیقت ثابت شده و آشكار كه به مراتب از بدترین گناهان در پیشگاه الهی است. مصداق این بیت صائب تبریزی هستند كه: 
از واعظ نامتعظی پند شنیدن/ چون قبله نما ساختن اهل فرنگ است
و در نهایت از آنجا كه این روش با هیچ یك از آموزه‌های دینی سازگار نیست بنابراین می‌توان چنین ارزیابی كرد آنچه امروز تحت عنوان مبارزه با بدحجابی مطرح است كمترین سهم را در دغدغه‌های دینی دارد زیرا این روش مواجهه با موضوع حجاب بیش از هر امر دیگری انسان و كرامت انسانی به عنوان برترین آفریده خلقت، هدف قرار داده و انسان و انسانیت مورد ظلم و ستم واقع شده است.
2- اما از جنبه‌های ایجابی طرح موضوع حجاب و عفاف و امر به معروف و نهی از منكر این پرسش‌ها مطرح است كه طراحان و مجریان چند آثار فاخر فرهنگی و هنری را در این خصوص عرضه كرده‌اند چقدر با زنان و مردان مخاطب در كشور به گفت و شنود نشسته‌اند چه میزان برای شنیدن افكار و باورها و دغدغه‌های آنان گوش فرا داده‌اند. چه بستری برای بحث آزاد در این زمینه را فراهم ساخته‌اند، كدام چهره‌های عالم و عامل و موجهی از سوی حاكمیت با مردم در این باب سخن گفته و سخن مردم را شنیده است. كدام باران رحمت و بذر محبتی كاشته‌اند كه اینك در انتظار ثمره شیرین آن هستند، چقدر در كنار مردم و با مردم نشست و برخاست كرده و صمیمانه با آنها رفتار كرده‌اند، چقدر آموزش‌های تربیتی - اجتماعی و خردمندانه را در مراكز علمی و فرهنگی و آموزشی به‌كار گرفته‌اند كه امروز طلبكارانه پاسخ آن را مطالبه می‌كنند.
3- اما بر فرض محال از طریق روش‌های خشونت‌آمیز با محدودسازی كاركنان دولت (كه البته آثار نامطلوب روحی و روانی آن در ارایه خدمت به مردم موثر خواهد بود)، ممنوعیت ارایه خدمات به این دسته از مردم، بستن مراكز كسب و كار و...، توهین، بدزبانی، بستن و زدن و... موفق شدید؟ چه فتحی كردید، ‌كدام قلب را به سوی خود جذب كردید؟ اگر مبارزه شما در قالب یك جنگ تجلی یافته و در آن پیروز شدید، مطمئن باشید كه براساس قانون نانوشته جنگ، طرف شكست خورده همیشه در دشمنی با شما باقی خواهد ماند تا روز مناسب برای انتقام. اما اگر بر جنگ و خشونت پیروز شدید محصول آن صلح پایدار است كه همه در آن احساس امنیت و آرامش می‌كنند و آتش انتقام هیچگاه شعله نخواهد كشید زیرا در پیروزی بر جنگ اساساً جنگی صورت نمی‌گیرد بلكه روش‌های عقلانی و خردمندانه، اخلاق و صلح و دوستی را به ارمغان می‌آورد و همه به منافع خود می‌رسند و باز هم به قول زنده‌یاد دكتر قیصر امین پور در طرحی دیگر برا ی صلح سرود:  شهیدی كه بر خاك می‌خفت/ چنین در دلش گفت:  «اگر فتح این است / كه دشمن شكست، / چرا همچنان دشمنی هست؟»
پیامدهای دشمنی و گسترش روش‌های خشونت‌بار كه برای حذف یك منكر به‌ كار گرفته می‌شود، متاسفانه چند منكر جدید مانند ریا و نفاق و... را به ارمغان می‌آورد بیایید به جای تهدید و ارعاب و درشت‌گویی و دادن نسبت‌های ناروا به مردم توسط برخی از مدیران اجرایی و استانداران و ائمه جمعه (كه عمدتا خلاف شرع و قانون است) كه باید نقش پدری در جذب جوانان را در دستور كار خود قرار بدهند و بسان شهید والامقام سردار سلیمانی، دختران و پسران این سرزمین را فرزندان و برادران و خواهران خود بدانند. پاشیدن بذر محبت و گشودن پنجره‌های دوستی و صلح و صفا و به رسمیت شناختن حق و حقوق مردم را نیز تجربه كنید تا آثار مطلوب آن را نیز بیش از پیش مشاهده كنید و سرانجام به قول مشاور معنوی ملت ایران حافظ بزرگ: 
درخت دوستی بنشان كه كام دل به بار آرد/ نهال دشمنی بركن كه رنج بی‌شمار آرد»