آلودگی هوا، ترافیك و شنبه‌های افتخار زاكانی

دنیای قلم - محسن هاشمی : در 50 سال اخیر از زمانی كه خود را شناختم و یادم می‌آید، تهران دچار مشكلات ترافیك بوده و سال به سال بدتر شده است. هم‌اكنون در اوج غیرقابل تحمل و انفجار قرار گرفته است. كم‌كم بعد از جنگ تحمیلی در دهه 70 لغت آلودگی شدید هوا هم در كنار ترافیك قر ار گرفت، به صورتی كه امسال تعداد روزهای پاك تهران به مرز انگشتان دست و پا رسیده است. انگار كه مردم راه دیگری ندارند جز تحمل ترافیك و آلودگی هوا، در نظرسنجی‌ها نیز اولویت درخواست مردم از مدیران حل آلودگی هوا و ترافیك تهران بوده، تغییرات مدیریتی هم در سال‌های بعد از جنگ تحمیلی از خطوط مختلف سیاسی باعث حل مشكل نشده است. جناح‌ها همدیگر را متهم به بی‌عملی و حتی جدیدا به بی‌عرضگی می‌كنند.

 بر اثر تجربه جهانی در ابرشهرها و كلانشهرها ترافیك به نظر قابل حل قطعی نیست و بدین علت سیاست‌های خودرومحوری جایگزین سیاست‌های انسان‌محوری شده است و حتی موانع جدی‌تری ایجاد شده و راه‌حل قطعی ایجاد سامانه حمل و نقل عمومی كارا، پرسرعت، دقیق، امن، ارزان، غیرآلاینده و در نهایت توزیع شده در سراسر ابرشهری مانند تهران و حومه است. این بدین معنی است كه سیاست توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی tod اولویت سیاست شهرسازی باشد و لذا حمل و نقل عمومی در تهران باید حداقل 250 ایستگاه حمل و نقل ریلی انبوه‌‌بر درون شهری و حومه با 500 كیلومتر طول و 5 هزار  واگن و البته مكمل آن سامانه اتوبوسرانی برقی 9هزار دستگاهی عمود بر آن خدمت‌رسانی كند. اینچنین می‌تواند حداقل 15 میلیون سفر شهری از 20 میلیون سفر شهری را به سرانجام برساند.  هفتگی خبرهای به اصطلاح مسرت‌آمیزی در روزنامه همشهری، صداوسیما، مطبوعات و سایت‌ها البته بدون توضیحات كافی و دقیق از شنبه‌های افتخار زاكانی داده می‌شود... 

مراسم تفاهمنامه ساخت توسعه شرقی خط 4 مترو تهران با بنیاد مسكن انقلاب اسلامی در طول 2 سال و با 4500 میلیارد تومان، خبر جدید تونل سه‌طبقه زیر بزرگراه همت یا حل مشكل پیش‌پرداخت ساخت 630 واگن مترو و البته قرارداد ساخت 113 واگن قطار ملی و افتتاح ایستگاه‌های جدید مترو و البته تزریق تعداد كمی اتوبوس از نمونه‌های آن است. 

جهت اطلاع جناب آقای زاكانی و البته تنویر افكار عمومی مناسب است ابتدا گریزی به فعالیت‌های قبلی با تیتر بانیان وضع موجود كه از بی‌عرضگی آنها گفته می‌شود، بزنم. در سال 63 در اوج جنگ خطبه مترو توسط آیت‌الله هاشمی خوانده و فعالیت ساخت مترو مجددا در سه خط به طول 100 كیلومتر آغاز شد و از سال 77 سالانه حداقل 10 كیلومتر از خطوط مترو افتتاح شد. خطوط 1، 2، 3، 4، 5، 6 و 7، فرودگاه مهرآباد و امام خمینی و كهریزك و استان البرز و هشتگرد به بهره‌برداری رسید و در تاریخی كه مدیریت تحویل شورای ششم و شهرداری فعلی قرار گرفت بیشتر از 1500 واگن نیز خدمت‌رسانی می‌كردند. بنابراین دیده می‌شود كه چه گام‌های مهمی در امر حمل و نقل عمومی ریلی انبوه‌بر برداشته شده، هر چند این گام‌ها كافی نبوده و باید تلاش بیشتری می‌شده، ولی آنچه باعث آزار فكری و دغدغه شهروندان شده، آینده مبهم و فعال‌نمایی یا پیشرفت‌نمایی در شهرداری تهران در امر حمل و نقل عمومی و مبارزه با آلودگی هوا و ترافیك تهران است، متاسفانه گام‌های موثری از طرف دولت مانند گذشته به‌‌رغم اهمیت سامانه حمل ریلی تهران برداشته نمی‌شود كه امید را به مردم بازگرداند و شنبه‌های افتخار تبلیغاتی فرض می‌شود. 

برای مثال خط 4 متروی تهران كه در طرح اولیه شرقی غربی بود، از افسریه تا اكباتان از مسیر خیابان‌های پیروزی، انقلاب، آزادی، شهرك اكباتان عبور می‌كند و البته در صورت تامین باقیمانده واگن‌ها باید شلوغ‌ترین خط متروی تهران با یك میلیون سفر در روز باشد. در انتهای سال 89 به طول 20 كیلومتر در طول دهه 80 تكمیل شده است، سال 89 كه مدیرعاملی مترو را واگذار كردم، قراردادی با بنیاد مسكن انقلاب اسلامی بر مبنای مجتمع ایستگاهی افق در غرب تهران بالای اتوبان تهران كرج منعقد كردم كه پروژه توسعه شمال غربی خط 4 تا جنت‌آباد به طول 4/4 كیلومتر و 3 ایستگاه نام گرفت. با خروج از هیات‌مدیره مترو به‌‌رغم اتمام ساخت تونل و بخش مركزی ایستگاه‌ها به دلایل مختلف از جمله اختلاف بر سر تغییر كاربری از تجاری و خدماتی به مسكونی پروژه مجتمع ایستگاهی افق كار ساخت كند شد و تا آنجایی كه اطلاع دارم هنوز هم این بخش از خط 4 با بنیاد مسكن انقلاب اسلامی به سامان لازم نرسیده. بارها قرار بود بخشی از آن در سال گذشته و جاری افتتاح شود كه امیدواریم تا خیابان پروانه به طول 2/1 كیلومتر تا آخر سال فعال شود و امكان راه‌اندازی باقیمانده آن تا آخر دوره شورای ششم فراهم شود. 
حال كه با شنبه‌های افتخار بدون اتمام توسعه شمال غربی خط 4 به توسعه شرقی خط 4 نیز پرداخته شده لازم به تذكر است كه قرارداد فاز یك توسعه شرقی خط 4 به طول 4 كیلومتر قبلا منعقد شده و هنوز به دلیل عدم تامین اعتبار به صورت جدی شروع نشده است، چراكه توسعه شرقی خط 4، 10 كیلومتر تا دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران - شمال نزدیك بزرگراه بابایی است. از بودجه‌های كم شهرداری ابتدا این بخش از توسعه خط 4 كه گویا فقط در مورد ساخت تونل آن است نه ایستگاه و تجهیزات، باید در اولویت تامین اعتبار قرار گیرد. مناسب است اطلاعات بیشتری از اجرای توسعه شرقی خط 4 از جمله مشاوران و پیمانكاران و برنامه ‌زمانبندی، راه‌اندازی را مطرح كنند كه قابل رصد و نظارت بر اقوال شنبه‌های افتخار باشد. 
ولی آنچه مهم‌تر است و باید بدانیم كه با نوك زدن این‌گونه به صورت فعال‌نمایی یا پیشرفت‌نمایی به حمل و نقل عمومی تهران نه مشكل آلودگی هوا و نه ترافیك بدون داشتن آلترناتیوی موثر برای مردم حل نمی‌شود و اگر ادعای عرضه وجود دارد، لازم است حركت موثرتری در تصویب بودجه و اعتبار درازمدت بر تكمیل مترو انجام شود. با این‌گونه شنبه‌ها شاید 100 سال طول بكشد كه مشكل آلودگی هوا و ترافیك حل شود و آن موقع شاید تكنولوژی جدیدی برای حمل و نقل مردم ابداع شده باشد كه مترو دیگر به كار نیاید. خوب است سری به گلستان سعدی زده شود و حكایت اندر احوال بی‌عرضگی حكمرانان مورد توجه قرار گیرد.