چرا روند توسعه در كشور نزولی شده؟

دنیای قلم -پیمان سلامتی : طبق گزارش سازمان ملل متحد، مقدار شاخص توسعه انسانی (یكی از مهم‌ترین مقیاس‌های میزان توسعه در سطح بین‌المللی) در ایران برخلاف بسیاری از كشورها از سال 2017 تا سال 2021 هر ساله رو به كاهش بوده است. در آسیب‌شناسی این قضیه عوامل متعددی دخیل هستند كه یكی از مهم‌ترین آنها بحران سلامت اجتماعی در كشور است.  طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامت از سه جزو جسمی، روانی و اجتماعی تشكیل شده است. در خصوص سلامت جسمی و روانی بسیار گفته و نوشته شده اما سلامت اجتماعی حوزه جدیدی از دانش سلامت است و پژوهش‌های اندكی به آن پرداخته‌اند. 

تاكنون تعاریف متفاوتی در این خصوص ارایه شده ولی شاید یكی از بهترین آنها این باشد كه سلامت اجتماعی یعنی قضاوت هر فرد درباره كیفیت روابطش با سایرین، جامعه‌ای كه در آن زندگی می‌كند و جهان هستی.
دانشمندان حوزه سلامت برای اجتناب از كلی‌گویی و شرح این معنا، سلامت اجتماعی را مشتمل بر پنج بخش زیر می‌دانند: 
الف- شكوفایی اجتماعی (social actualization): امید اجتماعی در این بخش جای می‌گیرد. ارزیابی ما از آینده چیست؟ آیا جامعه از پیشرفت و ترقی باز ایستاده؟ در غیر این صورت، روند جاری در جامعه تا چه اندازه مردم را ارتقا می‌دهد؟ به عبارت دیگر، شهروندان باید به این باور برسند كه جامعه موجود می‌تواند آنها را شكوفا سازد. 

ب- مشاركت اجتماعی (social contribution): اینكه من این قابلیت را دارم تا جامعه‌ام را ساخته و چیز ارزشمندی را به جامعه و جهان عرضه كنم.
ج- یكپارچگی یا همبستگی اجتماعی (social integration): آیا شهروندان رابطه نزدیكی با همدیگر دارند؟ آیا زندگی در این جامعه را منشأ تسلی خاطر و راحتی خود می‌دانند؟ چقدر به این جامعه احساس تعلق دارند؟ یا فكر می‌كنند با سایرین بیگانه‌اند؟ چقدر احساس می‌كنند كه مشتركاتی با سایرین دارند؟
د- پذیرش اجتماعی (social acceptance) یا پذیرش دیگران: در این قسمت باید به سوالات زیر پاسخ داد: 
اینكه نگرش هر فرد به سایر اعضای جامعه از نظر آنكه به چه میزان قابل اعتمادند، لایق مهربانی‌اند و افرادی سخت‌كوشند چگونه است؟ آیا مردم به مشكلات یكدیگر اهمیت می‌دهند؟ چقدر بدون چشمداشت و انتظار برای یكدیگر كاری انجام می‌دهند؟ و تا چه اندازه مردمی رئوف و مهربان بوده و بدون كینه و نفرتند؟
هـ- تعادل یا سازگاری اجتماعی (social coherence): این بعد قدری فلسفی و به جهان‌بینی افراد مربوط می‌شود. در اینجا از این بحث می‌كنیم كه هر فرد باید درك صحیح و نگرشی واقع‌بینانه به جامعه و به‌طور كلی جهان هستی داشته باشد تا در هنگام مواجهه با وقایع غیرقابل پیش‌بینی و فشارهای روانی سازگاری لازم را از خود نشان دهد. 
حال كمی درنگ كنیم و تك‌تك ما وضعیت سلامت اجتماعی در كشور را به ویژه از نظر چهار بعد اول ذكر شده ارزیابی كنیم. آیا تایید نمی‌كنیم كه در شرایط بغرنجی قرار داریم؟
در حقیقت با عنایت به همین ابعاد است كه حكومت‌ها وظیفه دارند تا از دو‌قطبی شدن جوامع جلوگیری كنند و به همین علت است كه متاسفانه با توجه به تشدید این پدیده تنش‌زا در جامعه ایرانی در سال‌های گذشته (و به‌ویژه ماه‌های اخیر) این وجوه از سلامت اجتماعی وخیم‌تر شده‌اند.
جان كلام آنكه، توسعه نیازمند بستری است تا در آن آحاد شهروندان، جامعه‌ای را كه در آن زندگی می‌كنند پویا و اصلاح‌پذیر ببینند، باور داشته باشند كه جامعه ظرفیت پذیرش ایده‌ها و ابتكارات آنها را دارد. با یكدیگر احساس همبستگی كرده و همدیگر را قبول داشته و به یكدیگر مهر بورزند.
در غیر این صورت امید به توسعه خیالی بیش نیست و این همان اتفاقی است كه در كشور ما افتاده است.