هراس از انگشت‌نما شدن در موضوع خشونت علیه زنان جنبه بازدارندگی دارد
صالح نیکبخت از انجام کارهایی برای پیشگیری از خشونت علیه زنان می گوید
دنیای قلم -یک حقوقدان با اشاره به این‌که بیانیه زنان سینماگر بیان دردهای جان‌کاهی است که روح و روان آنان را پریشان کرده است پیشنهاد داد که یک شورای داوری در خانه سینما به مصادیق آزار و اذیت‌های جنسی و جنسیتی علیه زنان در این عرصه رسیدگی کند.
دست اندرکاران زن سینما در بیانیه‌ای اعتراض‌آمیز نسبت به آن‌چه «خشونت علیه زنان» در این حرفه نامیده‌اند فریاد اعتراض سر داده‌اند و تقاضای شفاف خود برای رسیدگی به مصادیق تعریف شده این خشونت را از نهادهای خانه سینما، سینماگران، منتقدان و مخاطبان اعلام کرده‌اند. این بیانیه که به امضای صدها زن شاغل در سینمای ایران اعم از چهره‌های سرشناسی هم‌چون ترانه علیدوستی، نیکی کریمی، هدیه تهرانی و بسیاری از بازیگران شناخته شده رسیده است به جامعه سینمایی ایران در مورد شدت و گستردگی آزارها علیه زنان که برای اولین بار به یک فریاد جمعی تبدیل شده است هشدار داده است.
زنان سینماگر در این بیانیه اعلام کرده‌اند که «هرگونه خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی در محیط کار» از نظر آنها محکوم است و برای توقف آن خواستار عواقب قانونی جدی برای متخلفین هستند هم‌چنین «نابرابری جنسیتی موجود در سینمای ایران و عدم وجود نظارتی که عرصه را برای زیاده‌خواهی و دست‌درازی افراد در جایگاه قدرت گشوده است» را محکوم کرده‌اند.
چند روز پیش نیز، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری از زنان هنرمند و دردمند دست‌اندرکار سینمای ایران برای حضور در نشستی در محل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری به‌منظور طرح مسائل و مشکلات خود و تبیین راهکارهای عملیاتی برای صیانت از شأن و منزلت این زنان هنرمند، دعوت کرد.
صالح نیکبخت حقوقدان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به بیانیه سینماگران زن در اعتراض به خشونت علیه زنان هنرمند گفت: بیانیه، این واقعیت را آشکار میکند که متاسفانه امکانات شغلی نابرابر برای زنان در مقایسه با مردان و تبعیض‌های جنسیتی در عرصه هنر و خشونت‌های جنسی نه تنها وجود دارد بلکه چنان گسترده است که بانوان سینماگر با دیدگاه‌ها و اندیشه‌های گوناگون را نا گزیر به واکنش کرده است. هنرمندان زن در صنوف مختلف از قبیل کارگردان، هنرپیشه، فیلمنامه‌نویس و... که طی ۴ دهه گذشته این رنج جانکاه را تحمل کرده و از بیان علنی آن دوری کرده بودند کاسه صبرشان لبریز شده و سکوت خود را شکسته تا آن‌چه که در این ۴۰ سال پنهان مانده بود را آشکار کنند.
نیکبخت گفت: به جرئت می‌توان گفت آن‌چه در نامه بیش از ۳۰۰ نفر از بانوان اهالی سینما مطرح شده و هرروز بر شمار آنان افزوده می‌شود بیان دردهای جان‌کاهی است که روح و روان آنان را پریشان کرده بود. نویسندگان با نومیدی از هرگونه اقدام فرا صنفی برای رفع تبعیض‌ها و ستم‌هایی که به آنان می‌شود و فقدان مرجع خاصی برای رسیدگی به خواست‌هایشان، آن را با وقار و متانت و اشاراتی که رساتر از هرگونه صراحت است مطرح کرده‌اند.
وی افزود: آن‌چیزی که زنان سینماگر درباره انواع آزارهایی که زیر چتر خشونت جنسی و تبعیض‌های جنسیتی قرار می‌گیرد مطرح کرده‌اند، موضوعی نیست که منحصر به یک یا چند مورد خاص باشد بلکه مفاد بیانیه و نوع نگارش آن نشان می‌دهد که این آزارها و اعمال قدرت سلطه‌گران در این عرصه چنان ریشه دوانیده و آنان را آزرده کرده است که چاره‌ای جز علنی کردن آن و دادخواهی از ملت نداشته‌اند.
این حقوقدان ادامه داد: اهمیت این موارد و شمار آن که به صورت کلی و سربسته در نوشتار هنرمندان آمده است خواننده‌ی بیانیه را از ریشه‌های دردی آگاه میکند که به این صورت نبوده که شخص یا اشخاصی علیه کس یا کسانی دادخواهی کرده و مراجع قضایی به آن ورود کنند. بیانیه دادخواهی تقریبا نیمی از اهالی سینما، فریاد رنج و تبعیضی است که هنرمندان زن سینما به خاطر جنس دوم بودن می‌کشند و آن‌چه تا کنون نهان بود و در گوشی گفته می‌شد علنی می‌کنند تا مردم بدانند چنین آزارهایی در جامعه ما و زیر پوست هنر و صنعت فیلمسازی کشور وجود دارد.
نیک بخت اظهار کرد: سابقه ستمی که بر زنان هنرمند می‌رود به سال‌های بسیار دور برمی‌گردد که برای اولین بار یکی از بازیکنان سینما به عنوان اعتراض به وضعیت سینما از فعالیت در این هنر کناره‌گیری کرد و برای نشان دادن خشم خود به سیگار و آدامس فروشی در محدوده یکی از دانشگاه‌های تهران پرداخت. اینجانب هم که مدتی در شورای داوری مجمع تولید کنندگان و توزیع کنندگان فیلم و خانه سینما عضو بودم از وجود چنین خلاف‌هایی مطلع می‌شدم ولی اراده برای طرح آن قوی نبود. هرچند خشونت جنسی و تبعیض جنسیتی در مورد زنان محدود به هنرمندان سینما نیست و جای توضیح بیشتر هم ندارد ولی در هرحال با این بیانیه از نظر زنان سینماگر چنین موضوعی اثبات‌شده است. آنها تقاضا کرده‌اند برای چاره‌جویی و درمان این درد کمیته‌ای مستقل تشکیل شودتا با چاره‌جویی بیش از این آزارهای وخشونت‌های رفتاری و گفتاری جنسیتی استمرار پیدا نکند.
وی خاطرنشان کرد: آن‌چه در اظهار نظر آقای رضا کیانیان از بازیگران سینما مطرح شده که وکلای خبره باید در این کمیته حضور داشته باشند درست است ولی کافی نیست چون حضور وکیل منوط به طرح دعوی کیفری در دادگستری است که این امر نه خواسته امضا کنندگان بیانیه است و نه مطلوب است. وانگهی تنها با حضور حقوقدان این پدیده شوم چاره جویی نمی‌شود بلکه آن‌طور که امضاکنندگان بیانیه نیز اشاره کرده‌اند حل این مشکل با تشکیل کمیته‌ای از صنوف مختلف سینما با اکثریت خانم‌ها، حقوقدانان، روان‌شناسان، جامعه شناسان و جرم‌شناسان و تدوین راهکاری با هر نام و عنوان که حقوق همه هنرمندان به ویژه زنان را در نظر گیرد حل می‌شود.
این حقوقدان بیان کرد: درنهایت با تدوین این راهکار شورایی مستقل تشکیل شود که سه حقوقدان آگاه (یک مرد و دو زن) عضو آن باشند که در موضوعات مربوط به شکایت از آزارها و خشونت‌های جنسی و تبعیض‌های جنسیتی به شکایتهای زنان هنرمند سینما در صنوف مختلف رسیدگی و آزاردهندگان را به مجازات‌های انتظامی و محرومیت‌های شغلی محکوم نمایند .هر چند چنین کاری در شرایط کنونی که زمام امور در دست کسانی است که یا قدرت دارند یا به مراجع قدرت وابسته هستند امکان‌پذیر نیست اما اگر رأی این کمیته بار اول مخفی و بار دوم در تابلو اعلانات خانه سینما منتشر شود و خانه سینما هم از وزارت ارشاد بخواهد آرای شورای داوری را اجرا کند، هراس از انگشت‌نما شدن جنبه باز دارندگی خواهد داشت. هم‌چنین در مواردی که خشونت جنسی مستلزم رسیدگی مراجع قضایی است باید به خانم‌های زیان دیده کمک مشورتی کنند. به همین جهت باید ابتدا جمعی از نویسندگان بیانیه انتخاب شوند و مصادیق آزارها وخشونت‌های زبانی، رفتاری، جنسی و جنسیتی را در مواردی که آشکار نیست، مشخص کنند و پس از تدوین راهکار فوق شورای داوری انتخاب و با درخواست آزاردیدگان به موضوعات رسیدگی کنند.
وی در پایان گفت: کمیته‌ای که به منظور رسیدگی به شکایات سینماگران زن تشکیل می‌شود می‌تواند یک دستورالعمل کاری را تصویب و در این دستورالعمل مصادیق آزارهای جنسی و جنسیتی را تعیین تا فرد خاطی را از فعالیت هنری به مدت مشخصی که حداقل و حداکثر آن مشخص باشد محکوم کند و در صورت تکرار آن به صورت مادام‌العمر از فعالیت سینمایی محروم نمایند.