با گنبد جبلیه ، بنای تاریخی کرمان آشنا شوید
گنبد جبلیه در شرق کرمان، در یکی از خیابان‌های بافت تاریخی کرمان واقع شده است و در دامنه کوه‌های مسجد صاحب‌الزمان قرار دارد.
دنیای قلم -در منتهی الیه شرقی کرمان، در نزدیکی دو قبرستان صاحب الزمان و سید حسین، گنبد بزرگ و عجیبی از سنگ و گچ بنا شده که دست تطاول روزگار در تخریب آن کوتاه آمده است. این گنبد هشت ضلعی با عناوین گنبد جبلیه و گنبد گبری شهرت دارد و آن را تماما از سنگ ساخته‌اند؛ هرچند از سازندگان آن به‌طور قطعی نمی‌توان سخنی به میان آورد.
بسیاری از دیدنی های کرمان را بناهای تاریخی تشکیل می‌دهند که از دوره‌های مختلف تاریخی در این خطه به یادگار مانده‌اند. یکی از این بناها در شرق شهر جای گرفته است و با نام‌های گنبد جبلیه، گنبد گبری، گنبد زیگ و گنبد گنج شناخته می‌شود.
گنبد جبلیه با بنای سنگی خود در میان پارکی سرسبز قرار دارد. این اثر با تاریخچه‌ای پرابهام، از دهه ۱۳۷۰ شمسی میزبان کتیبه‌ها و سنگ‌های حجاری‌شده تاریخی شده است و با نام موزه سنگ نیز شناخته می‌شود. گنبد جبلیه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان کرمان، در آذر سال ۱۳۱۶ شمسی، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروزه پیرامون این بنا به فضای سبز بدل شده است و تعداد مجسمه در آن جای گرفته‌اند.
گنبد جبلیه کجاست؟
گنبد جبلیه در شرق کرمان، در یکی از خیابان‌های بافت تاریخی کرمان واقع شده است و در دامنه کوه‌های مسجد صاحب‌الزمان قرار دارد.
بیشتر بخوانید: با جنگل ابر بیشتر آشنا شوید
تاریخچه گنبد جبلیه
درباره تاریخچه و دلایل ساخت گنبد جبلیه نمی‌توان با قطعیت سخن گفت. برخی معتقدند که این مکان آتشکده یا مقبره یکی از زرتشتیان بوده است و برخی دیگر اعتقاد دارند این مکان مزار سید محمد تباشیری است. البته مطلب اخیر را در بعضی کتب تکذیب کرده‌اند.
پژوهشگران اروپایی نظیر هیلن براند این گنبد را متعلق به سلجوقیان می‌دانند. ولی این موضوع چندان درست به نظر نمی‌رسد؛ چراکه «جبلی» شکل تغییریافته «گبری» است و طبق قواعد اشتقاق‌های فارسی «گ» به «ج» بدل شده است. از این‌رو می‌توان حدس زد قدمت این گنبد به پیش از اسلام بازگردد و از بناهای زرتشتی و گبری بوده است؛ گرچه سبک آن با سبک آتشکده ها تطابق ندارد.
برخی احتمال داده‌اند که گنبد جبلیه با قدمتی که به اواخر دوره ساسانی برمی‌گردد، اوایل اسلام تعمیر و مرمت شده است. البته حالت دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه در اوایل اسلام، با الهام از معماری ساسانی بنا شده است. این بنا در دوره هایی (از جمله دوره سلجوقی، به دستور محمد بن الیاس) مورد تعمیر قرار گرفت. عکس زیر توسط کنسولگری انگلیس از گنبد جبلیه در ۱۱۰ سال پیش گرفته شده است و نشان می‌دهد بنا در کنار یک تپه احداث شده است. احتمالا همین امر از دلایل سالم ماندن آن از سوانح طبیعی نظیر سیل بوده است.
معماری گنبد جبلیه
گنبد هشت ضلعی جبلیه تماما از سنگ است و عرض پی آن در پایه به سه متر می‌رسد. در هشت طرف آن، هشت در به عرض دو متر قرار گرفته است که اخیرا برای استحکام بنا و جلوگیری از تخریب، درگاه‌ها را با سنگ مسدود کرده‌اند و فقط یکی را باز گذاشته‌اند. مصالح به‌کار رفته در دیوارها شامل سنگ لاشه با ملات گچ از بیرون و آهک از داخل می‌شود. می‌گویند در ساخت گنبد جبلیه به‌جای آب، از خاکستر، تخم‌مرغ و شیر شتر استفاده شده است و مورخان و معماران دلیل استحکام بنا را همین امر می‌دانند. البته صحت این مطلب دقیقا به اثبات نرسیده است.
منبع: ایسکانیوز