دنیای قلم- همدان قدیمی ترین شهر ایران، دارای مکان های تاریخی و باستانی دیدنی بسیار زیادی است. همدان اولین پایتخت نخستین حکومت ایران یعنی مادها بوده و جدای از این وجود ده ها آرامگاه و جای تاریخی در این شهر ما را با یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران و دنیا روبه رو می‌کند.
همدان به‌عنوان یکی از ۵ شهر گردشگری و تاریخی کشور مطرح است برای سفری لذت بخش در فصل بهار است. این قدیمی‌ترین شهر ایران، از آن دست شهرهاست که دربهار هوای خوش و خنکی دارد.
در این مطلب مکان های دیدنی این شهر را به شما معرفی میکنیم.
اسم همدان که می‌آید اگر اولین جا غار علیصدر نباشد حتما دومین یا سومین جایی که به ذهن‌ها متبادر می‌شود غار علیصدر است. غار علیصدر بزرگترین غار آبی دنیاست. چرا اسمش علیصدر است؟ اهالی روستا از این غار بعنوان مخزن و «سد» در زمان‌های گذشته استفاده میشد و در شناسنامه اهالی اسم غار علی سد است و از این رو نام آن از سال ۱۳۵۰ علیصدر گذاشته شد.
غار علیصدر که قدمت سنگ‌های آن به دوران ژوراسیک برمی‌گردد دارای ۲۱۰۰ متر ارتفاع از سطح دریاست. محوطه غار دالان‌های پیچ در پیچ و دهلیزهای متعددی دارد. از مجموعه رشته آبها، دریاچه بزرگی در داخل غار بوجود آمده و از این رو رفتن به میانه غار تنها با قایق امکانپذیر است از همین رو هم هست که غار علیصدر یکی از منحصربه فردترین هاست.
نشانی: علیصدر در ۷۵ کیلومتری شمال غربی همدان
یکی دیگر از جاهای دیدنی همدان آرامگاه باباطاهر عریان است. شاعر و عارف اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم. در کاشی‌کاری معرق و تزئینات ظریف محوطه داخلی آرامگاه و۲۴ دوبیتی حک شده روی ۲۴ قطعه سنگ محوطه داخلی مزار، جلوه خاصی به این مجموعه بخشیده. در کنار این آرامگاه، موزه صنایع دستی استان همدان قرار گرفته که نباید دیدنش را از دست داد.
ساعت بازدید: ۹ صبح تا ۸ شب
آدرس: میدان باباطاهر
بیشتر بخوانید: مناطق دیدنی کاشان در عید نوروز
مجموعه تاریخی بازار همدان در محدوده خیابان‌های باباطاهر، اکباتان و شهدا قرار دارد و عمده بناهای آن مربوط به دوره قاجاریه است. مانند بازارهای اغلب شهرهای قدیمی ایران، بازار سنتی همدان نیز مسقف است که بعضی بخش‌های آن، پوششی گنبدی شکل دارد. بازار همدان به لحاظ وجود راسته‌های مختص به اصناف مختلف، از معماری ویژه‌ای برخوردار است. برخی مورخان قدمت این بازار را به دوره سامانیان نسبت می‌دهند، اما اکثر این مجموعه بازمانده از دوره قاجاریه است.
نشانی: این بازار در محدوده خیابان های باباطاهر، اکباتان و شهدا قرار دارد.
آوازه ابوعلی سینا، طبیب، عارف و شاعر ایرانی در جهان پیچیده و آرامگاهش در میدانی به همین نام، یکی از جاذبه های گردشگری همدان است. برج آن، الهام گرفته از برج گنبد قابوس، باغچه‌ها متاثر از باغ های ایرانی، آب نماهای الهام گرفته از حوض خانه‌های سنتی و نمائی با روکاری سنگ های حجیم و خارا که با سنگ گرانیت کوه الوند آراسته شده، یکی از قشنگترین آرامگاه ها را پیش رویمان قرار می‌دهد. آرامگاه بوعلی سینا یادگار دوره قاجار است. تالار جنوبی آرامگاه محل نگهداری سکه، سفال، برنز و سایر اشیاء کشف شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد و دوران اسلامی است و تالار شمالی به نگهداری ۸۰۰۰ جلد کتاب خطی و چاپی نفیس ایرانی و خارجی اختصاص دارد.
نشانی: میدان بوعلی سینا
بیشتر بخوانید: معرفی اماکن دیدنی و تاریخی تبریز؛ سومین شهر بزرگ ایران
این شهر پنهان یا زیرزمینی که احتمالا در دوره قبل از اشکانی شهری مخفی بوده و بعدها از آن به عنوان گورستان استفاده می شده،کاوش های باستان شناسی در محوطه ای زیرزمینی موجب شد تا در سامن شهری پنهان کشف شود که در یک بستر سنگی ساخته شده است. تقریبا ۲۵ اتاق از این شهر زیرزمینی کشف شده که در این اتاق ها مقدار زیادی اسکلت که به دوره اشکانی تعلق دارد، وجود دارد که از زمان های دور دست نخورده است. در کنار اسکلت ها نیز هدایای قرار داشته است.با توجه به مطالعات باستان شناسی، این شهر پنهان بیش از ۳ هکتار مساحت دارد و در قسمتی از شهر زیر زمینی سامن به دلیل وجود رطوبت زیاد امکان کاوش وجود ندارد. بخشی از این شهر احتمالا در زیر خانه مردم واقع شده است و به همین خاطر ممکن است که در آن قسمت ها فاضلاب شهری نیز به شهر زیرزمینی وارد شده باشد.
شهر زیرزمینی سامن در زمانی کشف شده که مخابرات استان همدان در حال کشیدن کابل فیبر نوری از زیر زمین بود.حدود ۲۵ اتاق، سالن و راهروهای ارتباطی کشف شده است. در ابتدا شواهد حاکی از آن بود که این فضاهای کشف شده مربوط به دوره پیش از اشکانی است. با توجه به این کاوش ها می توان این احتمال را داد که در ابتدا این فضاها با معماری خاص جهت انجام مراسم مذهبی بوده است. این شواهد نشان می دهد که این مراسم مذهبی احتمالا به طور مخفی و در زیر زمین صورت می پذیرفته است. همچنین این احتمال نیز وجود دارد که در دوره اشکانی از این فضاها نیز به عنوان محل تدفین مردگان استفاده می شده است. این شهر زیر زمینی که ۳ تا ۶ متر زیر زمین است، کانال های حفر شده درون آن به مرور در دوره‌های تاریخی حفر شده اند و در اطراف آن ها همچنین اتاق های متعددی وجود دارند.کانال های حفر شده در شهر زیرزمینی سامن به لحاظ سبک و ساختار معماری، بسیار خاص هستند و کاربری مخصوص داشته اند. در این کانال ها و بعد از پاک سازی، ۶۰ اسکلت شناسایی شدند که در ۹ اتاق واقع شده بودند و بر اساس بررسی های انسان شناسی تا حدودی این احتمال وجود دارند که این تدفین ها به صورت تدفین باز انجام شده اند.
نشانی : ۱۵ کیلومتری شهر ملایر ، استان همدان
سنگ‌نوشته‌های گنجنامه بر دل یکی از صخره‌های الوند حک شده‌اند. این سنگ‌نوشته‌ها که یکی از مشهورترین جاهای دیدنی همدان به شمار می‌روند درحقیقت کتیبه‌هایی به زبان‌های پارسی باستان، عیلامی و بابلی نو هستند. این دو سنگ‌نوشته حدود ۲۵۰۰ سال قدمت دارند که یکی کتیبه داریوش کبیر و دیگری کتیبه خشایارشاه است. جالب است بدانید که این کتیبه‌ها از گذشته تاکنون نام‌های بسیاری را به خود دیده‌اند. جنگ‌نامه و گنجنامه از نام‌های مشهور این کتیبه‌ها به شمار می‌رود. از آنجایی که برخی باور داشته‌اند راز گنجی نهان بر روی این کتیبه‌ها حک شده است، آن را گنجنامه می‌نامیدند. برخی دیگر نیز با باور به جنگاوری این شاهان واژه جنگ را جایگزین گنج کرده‌اند و آن را جنگ‌نامه نامیده‌اند.
هم‌اکنون این دو کتیبه در دهکده فرهنگی ورزشی و توریستی گنجنامه قرار دارند. این دهکده آبشار گنجنامه و تله‌کابین گنجنامه را نیز شامل می‌شود. همچنین مکان‌های استراحت شامل آلاچیق و خدمات رفاهی برای گردشگران در این مجموعه تاریخی، طبیعی و تفریحی درنظر گرفته شده است.
نشانی: پنج کیلومتری جنوب غربی همدان، انتهای دره عباس‌آباد
بیشتر بخوانید: معرفی مکان‌های دیدنی شهر تهران
هگمتانه، اولین پایتخت ایران با قدمتی ۳ هزار ساله است. این شهر ، نخستین پایتخت ایران بوده و همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا، از معدود شهرهای باستانی دنیاست که همچنان زنده و مهم مانده است. هرودوت این شهر را ساخته دیااکو دانسته و گفته هفت دیوار داشته که هر کدام به رنگ یکی از سیاره‌ها بوده‌اند. در حفاری‌های باستان‌شناسی سال‌های اخیر در تپه هگمتانه مشخص شد که محل کاخ‌های باشکوه این ناحیه‌ی باستانی، در تپه هگمتانه کنونی واقع بوده. نکته قابل توجه این شهر باستانی، شبکه منظم و پیشرفته آب‌رسانی آن بوده است.
نشانی: در دو سوی خیابان اکباتان یا آیباتان
برج قربان از دیگر جاهای دیدنی همدان است که در گذشته این مجموعه شامل مدرسه، مسجد، کتابخانه، خانقاه و … بوده است. در حال حاضر تنها این برج از آن مجموعه عظیم باقی مانده است. برج قربان از برج‌های مقبره‌ای با ارتفاع ۱۶ متر است. قدمت این برج تاریخی را به قرن ششم تا هشتم هجری می‌دانند. در این بنای تاریخی هیچ کتیبه‌ای وجود ندارد به همین دلیل سال دقیق ساخت و نام سازنده آن مشخص نیست. برج قربان محل دفن شیخ السلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء همدانی از بزرگان ادب و جمعی از امرای سلجوقی است. اختلاف‌ها سر وجه تسمیه این برج بسیار است.
برخی می‌گویند در زمان شورش افغان‌ها شخصی به نام قربان این برج را سنگرگاه خود قرار داده است و توانسته شورشیان را از محل دور کنند. از آن پس نام این برج به برج قربان شهرت یافته است. برخی دیگر نیز بر این باورند که روزگاری در روزهایی معین، شتری را در این محل قربانی می‌کردند و به همین علت آن را برج قربان می‌گویند.
نشانی: همدان، بین چهار باغ شهید مدنی و خیابان طالقانی، جنب دبیرستان ابن سینا
بیشتر بخوانید: مناطق زیبا و دیدنی اطراف تهران برای سفر
اگر در سفر به همدان، دلتان میخواهد قدری از شهر فاصله بگیرید و جای خوش آب و هوا و خرمی برای چند ساعت استراحت کنید و مثلا روی چمن‌ها دراز بکشید و پایین پایتان هم چشمه‌ای خنک روان باشد، بروید دشت میشان. قدیم‌ها، میشان جایی بود برای گذران ییلاق عشایر اما زمان که گذشت، میشاق به عنوان جایی باصفا در دامنه‌های الوند بر سر زبان‌ها افتاد. میشاق، دشتی است سرسبز با گل های زرد رنگ و چشمه های کوچک و بزرگ روان. البته که رفتن به این دشت، کوهپیمایی نیمه سنگین محسوب می‌شود.
مسیر دسترسی: از میدان امام (میدان مرکزی شهر) وارد خیابان مهدیه شوید و از آنجا به سمت دانشگاه بوعلی سینا همدان بروید. بعد از چهار راه دانشگاه به سمت میدان قائم حرکت کنید و بعد از رسیدن به میدان قائم به سمت راست بروید. بالاتر به یک دو راهی می‌رسید که یکی به سمت عباس‌آباد و آن یکی به سمت گنجنامه می‌رود. مسیر گنجنامه را ادامه دهید. چند متر قبل از پیاده رویی که به سمت گنجنامه می‌رود، ورودی میشاق را می‌بینید.