دنیای قلم_ محدودیت منابع بشر برای مصارف گوناگون همواره یکی از دغدغه‌های جدی انسان‌ها بوده است. نگرانی از اینکه با تمام شدن این منابع چگونه امورات خود را رفع کند، همواره سبب شده به فکر منابع جدید یا صرفه جویی باشد، اما در برخی از موارد صرفه جویی غیر ممکن و مصرف کردن گریز ناپذیر است.

استفاده از ظرفیت قبرستان‌ها برای دفن مردگان، یکی از منابعی است کاهش استفاده از آن گریز ناپذیر است و اگرچه دیر یا زود دارد، اما سوخت و سوز ندارد.

از سوی دیگر به دلیل اینکه مردگان قدیمی کمتر جای خود را به مردگان جدید می‌دهند، لذا جایگزینی کمتری صورت می‌گیرد و همواره شاهد توسعه قبرستان‌ها هستیم.

شیب صعودی دفن مردگان

حالا اگر این قبرستان در کلانشهری باشد که روز به روز به حجم افقی و عمودی آن افزوده می‌شود، قطعا آمار روزانه پذیرش و دفن مردگان آن هم افزایش می‌یابد و قطعا روزی می‌رسد که گستره قبور مردگان آن به دیوار‌های قبرستان می‌رسد و جایی برای دفن مردگان نیست.

قبرستان بهشت زهرا در شهر تهران مصداق چنین وضعیتی است. جمعیت روزافزون آن موجب شیب صعودی دفن مردگان شده است و مدیریت مجموعه بهشت زهرا برای آن که جایی برای دفن مردگان باشد، قطعات جدیدی را در سمت شرقی بهشت زهرا ایجاد کرده تا به اصطلاح مرده‌ای روی زمین نماند.

جمله‌ «مرده بر روی زمین ماندن» در نگاه اول یک ضرب المثل به نظر می‌رسد، اما اگر مدیران شهری جایی برای کسانی که بعد از ۱۲۰ سال زندگی در دنیا قصد ترک آن را دارند، تعبیه نکنند، آن وقت جمله «مرده بر روی زمین ماندن» تبدیل به یک بحران می‌شود که گسترش بیماری‌ها، از تبعات آن خواهد بود.

زهرا صدراعظم نوری رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه ظرفیت بهشت زهرا تا چند سال آینده به اتمام می‌رسد و این مجموعه فقط تا چند سال دیگر ظرفیت سرویس دهی به شهروندان برای دفن امواتشان را دارد، گفت: طی چند سال اخیر با ایجاد یک زیرگذر و اتصال بهشت زهرا به آن سوی جاده قدیم، بهشت زهرا توسعه پیدا کرده است.

عضو شورای شهر تهران تصریح کرد: در حال حاضر وضعیت بهشت زهرا مناسب است و طبق برنامه ریزی‌های انجام شده، تا چند سال آینده می‌تواند سرویس دهی کند.

وی افزود: محدودیت بهشت زهرا را در دو موضوع دنبال می‌کنیم که یکی طرح توسعه بهشت زهرا است و دیگری هم ایجاد قبرستان‌های جدید در نقاطی دیگر از تهران است.

صدر اعظم نوری با بیان اینکه چهار گزینه برای ایجاد قبرستان جدید در تهران مطرح شده است، گفت: چنانچه فضا‌های پیشنهاد شده مناسب باشند، توسط شهرداری خریداری می‌شوند.

 قبرستان 50 ساله

قبرستان بهشت زهرا ۵۰ سال پیش ایجاد شده است و همین چند ماه پیش بود که شهردار تهران همزمان با ۵۰ سالگی آن به اتفاق جمعی از چهره‌های فرهنگی همچون احمد مسجد جامعی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمود دعایی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، سید حسن خمینی تولیت حرم امام خمینی (ره) و سعید خال مدیرعامل بهشت زهرا اقدام به بریدن کیک کردند و عکس یادگاری گرفتند.

حالا افزایش سن بهشت زهرا و فربه شدن آن به چالشی تبدیل شده که مدیران شهری را به فکر ساخت قبرستان‌های جدید انداخته است.

اما سوال دیگری که با توجه به رویکرد مدیریت شهری برای تبدیل بسیاری از اماکن به موزه مطرح می‌شود این است که با ساخت قبرستان‌های جدید، تکلیف بهشت زهرا چه می‌شود؟ آیا دفن مردگان در آن بدون استثنا ممنوع خواهد شد؟ در صورت وجود استثنا، استثنا‌ها چه کسانی خواهند بود؟ آیا در صورت نبود استثنا این مجموعه تبدیل به موزه یا موزه قبرستان خواهد شد؟

از آنجایی که مجموعه قبرستان بهشت زهرا هم دارای ظرفیتی محدود است و مدیریت شهری هم با پی بردن به این موضوع در صدد ایجاد قبرستان‌های جدید است، دور از انتظار نیست که تهرانی‌ها تا چند سال دیگر با پر شدن ظرفیت بهشت زهرا شاهد یک موزه قبرستان باشند.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان