داستان چندش آورترین سالاد جهان با زنجرهها
یک کافه عجیب و غریب، به فکر تولید غذا با"زنجره" افتاده. این کافه قبلا هم از حشرات برای سرو غذا استفاده کرده و حالا سراغ "زنجره" رفته و یک سالاد مخصوص با آن درست کرده است.
دنیای قلم -عذرا فراهانی-بهزودی فصل بالا آمدن میلیاردها میلیارد حشره در آمریکا شروع خواهد شد چرا که هر ۱۷ سال یک بار اهالی شرق آمریکا مجبورند چند روزی را در کنار میلیاردها "زنجره" زندگی کنند که از اعماق زمین بالا میآیند تا جفتگیری کنند و باز به زیر خاک بروند.
در میان این خبرهای متنوع، خبر سرو یک سالاد با استفاده از"زنجره" خبرساز شده است. در این شرایط، یک کافه عجیب و غریب، به فکر تولید غذا با این حشرات افتاده. این کافه که در نیواورلئان قرار دارد، قبلا هم از حشرات برای سرو غذا استفاده کرده و حالا سراغ "زنجره" رفته و یک سالاد مخصوص با آن درست کرده است.
"زَنجِره" یا "جیرجیرک دشتی" یک حشره بالدار تخممرغیشکل به اندازه ۲/۲ تا ۵/۵ سانتیمتر متغیر است. دارای چشمانی ریز و با فاصله از هم بر روی سر و بالهای شفاف ترانما با رگبندی زیاد است. این حشرات عموماً درخت کاج را ترجیح میدهند ولی در لاروهای پیر پوستاندازی روی ساقهٔ علف و گاه سرخس نیز دیده شدهاست. این حشرات سنگین دارای پاهای سنگینی در عقب بدن خود هستند. این حشرات معمولاً میتوانند ۱ متر (۳ پا) یا بیشتر جهش کنند.
زنجرهها با سروصدایی زیاد ظاهر میشوند
زنجرهها هر 17 سال از زیر خاک بیرون میآیند، نسل تازهای را به وجود میآورند، میمیرند و پس از 17 سال دیگر فرزندان آنها با صدایی که به 90 دسیبل میرسد و با قطارهای شهری برابر است، به نیویورک باز میگردند. بیش از 1500 گونه "زنجره" در جهان وجود دارد.
یک حشرهشناس میگوید:"هر جا که درختان قدیمی بیهیچ تغییری طی 17 سال گذشته، وجود داشته باشند، میتوانید این زنجرهها را ببینید. تا چند هفته دیگر میلیونها "زنجره" از پناهگاههای زیرزمینی خود بیرون میآیند، نسل تازهای را به وجود میآورند و میمیرند. تمام این اتفاقات طی بیست و چند روز میافتد و دیگر تا 17 سال بعد از این زنجرهها خبری نیست".
زنجرهها حدود ۱۷ سال زیر زمین زندگی میکنند تا وقتی که دمای ۳۰ سانتیمتر بالایی خاک به نزدیک ۱۸ درجه سانتیگراد نرسد، سر از خاک بیرون نخواهند آورد. اغلب آنها منتظر یک غروب شرجی اما نه بارانی، میشوند که از طریق تونلهایی که هفتهها صرف حفر آنها کردهاند به دنیای روی زمین وارد شوند.
گیبز حشره شناس میگوید: " تا دما بالاتر از این نرود، زنجرهها از پناهگاه خود بیرون نخواهند آمد. با رسیدن دما به 64 درجه فارنهایت خاک را کنار میزنند، برای جفتگیری آماده میشوند و زیر پوست درختان تخمریزی میکنند. لاروها پس از خارج شدن از تخم خود را به خاک میرسانند تا چرخه حیات تازه را آغاز کنند.
فکر میکنم این زنجرهها از معدود حشراتی هستند که میتوانند توجه ریاضیدانان را به خود جلب کنند. آنها چرخه حیات شگفتانگیزی دارند که در نیمکره شمالی 17 سال و در نیمکره جنوبی 13 سال طول میکشد. در این زمان اصلا لازم نیست دنبال آنها بگردید، صدای گوشخراش 90 دسیبلی زنجرهها به سادگی همهجا شنیده میشود".
زنجرهها در کل، پس از آن که به سطح زمین میآیند، به روی شاخههای درختان میروند و ظاهر و رنگی نیمهشفاف دارند و طولشان از دو و نیم سانتیمتر تجاوز نمیکند. ظرف چند ساعت رنگشان کامل تغییر میکند و در عرض چند روز میتوانند پرواز کنند.
زنجرههای بالغ، میتوانند بین دو تا چهار هفته روی زمین زندگی کنند و تمام طول عمرشان روی زمین را صرف خوردن و تلاش برای تولیدمثل میکنند.
بعد از جفتگیری، زنجرههای ماده روی شاخههای درختان تخمریزی میکنند و بعد حشرات نوزاد که از لاور خود بیرون میآیند، به سرعت به پایین و زیر زمین رفته تا از خاک تغذیه و آب مورد نیازشان را هم از ریشه درختان تامین کنند و یک دوره ۱۳ یا ۱۷ ساله را همانجا سپری کنند.
نامهای محلی در ایران
نام این حشره در زبان مازندرانی جیرجیرانی ،جینجاقالی، در گویش خراسانی چز، درگویش کوهپایه البرزی توت برسانک ( به دلیل وجود این حشره در هنگام فصل توت ) ، در گویش کرمانی چنزو، در گویش قزوینی سسرگ، در گویش سیستانی چَرْچَرَکْ، در زبان کردی سورانی بَرزَجُرره است. گونهای از این حشره با نام محلی تژق وجود دارد که در خراسان جنوبی شهرستان قاین و شهرستان بیرجند، همینطور در شهر آیسک و سه قلعه(با نام محلی شاشنگ)، در فصول گرم سال یعنی از نیمههای بهار دیده میشود. (تژق هم لابه لای درختان و بوتههای خشک گیاهان را برای اقامت بیشتر ترجیح میدهد. تژق مصرف خوراکی دارد و به عمل بودادن یا برشته کردن آن برجو گویند و به ذائقه مردم محلی طعم لذیذی هم دارد.)