تشخیص اختلالات روانی در نوجوانان

دنیای قلم -آمارهای تکان‌دهنده سازمان‌جهانی بهداشت از شیوع اختلالات‌روانی در جهان و ابتلای یک نفر از هر 7نوجوان خبر می دهد؛ والدین چه کنند؟
نوجوانی یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های زندگی هر فردی است. بر اساس جدیدترین گزارش سازمان جهانی بهداشت، در جهان از هر هشت نفر، یک نفر با یک اختلال روانی زندگی می‌کند و در برخی مناطق از هر پنج نفر یک نفر دچار مشکلات سلامت روان است. تخمین زده می‌شود که از هر سه زن یک نفر و از هر پنج مرد یک نفر در زندگی خود دچار افسردگی شدید می‌شوند. آمارهای جهانی درباره اختلالات روانی نشان می‌دهند که حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان از نوعی اختلال روانی رنج می‌برند. نگران‌‌کننده‌تر است بدانید که این آمار شامل حدود یک نفر از هر 7نوجوان هم می‌شود. در ادامه از نقش پررنگ والدین برای مدیریت این ماجرا خواهیم گفت.

 مرزهای رفتارهای طبیعی نوجوانان با اختلالات‌روانی

قبل از هر چیز شاید این سوال برای شما به‌عنوان والدین ایجاد شود که کدام نشانه‌های رفتاری، فرزندتان را در زمره نوجوان مبتلا به اختلالات‌روانی قرار می‌دهد؟ باید در پاسخ بیان کنیم هرگونه اختلال در روابط اجتماعی و بین فردی و هر نوع اختلال در عملکردهای هیجانی و تحصیلی می‌تواند فرزند شما را در گروه مبتلایان به اختلالات‌روانی قرار دهد. در سنین نوجوانی، تمایل نوجوانان به تنهایی گذراندن اوقات و جدا کردن خودشان از برنامه‌های خانواده بیشتر می‌شود. بیش از هر سن دیگری شاهد ترک خانه از سوی جوانان هستیم و دلیل آن هم این است که آن‌ها تلاش می‌کنند خود را مستقل نشان دهند. در دوره جوانی علاوه بر موارد مطرح‌شده، تکانشگری بودن را هم شاهد هستیم. در مواردی حتی جوانان دارای نوسانات خلقی، افکار سردرگم و مشوش هستند و به همین دلیل ممکن است بی‌نظم به نظر برسند و والدین با آگاهی از این ویژگی‌های نوجوان باید کمتر در پی انتقاد از وی باشند.‌

 رایج‌ترین اختلالات‌روانی نوجوانان

1 افسردگی رشد و افسردگی غیرعادی| افسردگی در دوران بلوغ به دو دسته افسردگی ناشی از رشد و افسردگی غیر‌عادی طبقه‌بندی می‌شود. افسردگی ناشی از رشد باعث نا‌آرامی درونی فرد می‌شود و فصل جدیدی از زندگی یک نوجوان را نشان می‌دهد که در آن حس جدیدی نسبت به خویشتن در او شکل می‌گیرد. این نا‌آرامی، طبیعی و ضروری است زیرا نوجوانان نمی‌توانند بدون عبور از حس نا‌امنی و عدم اطمینان به هویت خود پی ببرند. این نوع افسردگی نیاز به درمان ندارد و شخص باید با آن کنار بیاید. علایم افسردگی ناشی از رشد عبارتند از ناپایداری خلق‌و‌خو، احساس غم و اندوه، از دست‌دادن علاقه به برخی از فعالیت‌های لذت‌بخش البته نه تمام آن‌ها، اضطراب اجتماعی، خستگی گاه‌به‌گاه، بی‌خوابی یا پر‌خوابی و ... . اما افسردگی غیر‌عادی به‌دنبال شرایطی ایجاد می‌شود که افسردگی ناشی از رشد را تشدید می‌کنند و بی‌ثباتی‌های عاطفی جدی‌تری را سبب می‌شوند. این نوع افسردگی در اثر عواملی مانند ناتوانی در یادگیری تشخیص داده نشده، بیماری و جراحت، ضربه روحی، طرد اجتماعی، درگیری والدین، مرگ یک عزیز، مشکلات مالی یا تغییر خانه یا مدرسه به‌وجود می‌آید. با این حال، افسردگی در این سن معمولا قابل درمان است. برخی اوقات مشاوره با روان شناس نوجوان به‌تنهایی کافی است و بعضی اوقات ترکیبی از روان‌درمانی و دارو‌درمانی می‌تواند بهترین نتیجه را حاصل کند. اما به‌خاطر داشته باشید که در صورت درمان نشدن، افسردگی غیر عادی می‌تواند شدید‌تر و خطرناک‌تر شود.

2 اشکال مختلف اضطراب| اضطراب در اشکال مختلف ایجاد می‌شود ولی اختلال اضطراب فرا‌گیر شایع‌ترین نوع در میان نوجوانان است و تمام جنبه‌های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نوع رایج دیگر، اختلال اضطراب اجتماعی است که می‌تواند صحبت کردن در کلاس یا حضور در رویدادهای اجتماعی را برای نوجوان دشوار کند. روان‌درمانی معمولا بهترین درمان برای اضطراب نوجوانان است. نوجوانان می‌توانند با یادگیری مهارت‌های زندگی برای مدیریت علایم و مواجهه با ترس‌های خود آمادگی لازم را پیدا کنند.

3 وسواس| در این حالت، نوجوان اضطراب خویش را که ناشی از محرومیت‌ها، ناکامی و تضادهاست با تکرار مداوم یک عمل یا یک فکر تسکین می‌بخشد. افراد وسواس معمولاً یک عمل مذهبی را برمی‌گزینند و آن را تکرار می‌کنند مثلاً دست خود را دایم می‌شویند. رفتار والدین در شکل‌گیری این حالت دخالت تام دارد. روان شناسان معتقدند که نوع رفتار والدین در تربیت فرزندان نقش مهمی را در پیدایش وسواس ایفا می‌کند. پدران و مادرانی که سختگیر و بسیار دقیق بوده و مایل هستند تمام کارها سر ساعت معین پایان یابد و با شرایط سختی کودک خود را بزرگ می‌کنند به احتمال قوی باعث ایجاد شخصیت وسواس در فرزندان خود می‌شوند.

 نکته مهم

شناسایی علایم اختلال روانی در نوجوانان می‌تواند دشوار باشد چرا‌که بیشتر نوجوانان به‌دلیل تغییرات فیزیکی و روحی شدید در دوران بلوغ، بسیار احساساتی شده و دچار تغییرات فراوانی در خلق‌و‌خو می‌شوند. بنابراین والدین می‌توانند از یک مشاور در این حوزه کمک بگیرند.

صدیقه معدنی | ‌ کارشناس‌ارشد روان‌شناسی