زنگ‌خطرهای اختلالات‌روحی کودکان

دنیای قلم -سلامت روان در کودکی پیش‌نیاز پیشرفت و موفقیت است؛ والدین که نقش بسیار مهمی در سلامت‌ روان فرزند خود دارند، باید چه کنند؟
  سلامت روان بر طرز تفکر، احساس و عملکرد افراد تأثیر می‌گذارد و مراقبت از آن به همان اندازه اهمیت دارد که داشتن بدن سالم حائز اهمیت است. سلامت‌روان در دوران کودکی به معنای دستیابی به نقاط عطف، رشد، پیشرفت، یادگیری مهارت‌های اجتماعی سالم و چگونگی کنار آمدن با مشکلات است. کودکان سالم از نظر روانی کیفیت زندگی مناسبی دارند و می‌توانند در خانه، مدرسه و اجتماع به خوبی عمل کنند. والدین نقش بسیار مهمی در سلامت‌روان فرزند خود دارند. آن‌ها می‌توانند با کارهایی که می‌گویند و انجام می‌دهند و از طریق محیطی که در خانه ایجاد می‌کنند، سلامت روانی کودکان خود را تضمین کنند و ارتقا بخشند. در ادامه، توصیه‌هایی به‌والدین در همین باره خواهیم داشت.

  شایع‌ترین اختلالات‌روانی کودکان

اختلالات روانی در میان کودکان در سنین مدرسه با تغییرات جدی در نحوه یادگیری، نحوه رفتار یا بروز احساسات نمایان و باعث پریشانی و اضطراب می‌شوند. از جمله شایع ترین اختلالات روانی که در دوران کودکی قابل تشخیص  اند عبارتند از اختلال کمبود توجه، بیش‌فعالی، اضطراب و اختلالات رفتاری. اصلی‌ترین هدف روان شناسی، پرورش و تربیت کودکی با شخصیت سالم است اما این شخصیت سالم خود شامل بخش‌های متعددی می‌شود. این ابعاد مختلف زندگی کودک که شخصیت سالم او را می‌سازد، شامل رشد جسمی، رشد شخصیتی، زبانی، ذهنی و احساسی کودک می‌شود. اگر بتوانید در تمامی این ابعاد یک مسیر صعودی و سالم را طی کنید، قطعا فرزندی با شخصیت سالم خواهید داشت.

   ویژگی‌های کودک سالم از نظر روانی

داشتن عزت‌نفس کافی| این مسئله در دوران مدرسه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بسیاری از اوقات افت تحصیلی و مشکلاتی که بچه‌ها در مدرسه تجربه می‌کنند ناشی از اعتمادبه‌نفس پایین آن‌هاست. در نتیجه اگر فرزندتان دچار کم رویی است و بیش از حد معمول خجالت می‌کشد، برای آن‌که در مدرسه دچار مشکل نشود یا مشکل او به اختلالات روانی نظیر فوبیای اجتماعی نینجامد، حتماً علل این وضعیت را بررسی و برای برطرف کردن آن اقدا م کنید. در کنار عزت نفس، احساس ارزشمندی، عشق ورزی به دیگران، برخورداری از هوش هیجانی کافی و داشتن انگیزه مناسب برای انجام فعالیت‌های روزمره نظیر بازی با همسالان یا انجام فعالیت‌های تحصیلی از جمله دیگر عوامل  اساسی در زمینه سلامت‌روان کودکان هستند.
انجام بازی و فعالیت متناسب با دوره سنی| بازی به رشد مهارت‌های اجتماعی و حرکتی کودکان کمک بسیاری می‌کند و در ارتقای سلامت روان از اهمیت بسزایی برخوردار است.

پرتلاش بودن| یکی از نشانه‌های سلامت شخصیتی کودک و تربیت درست او، پشتکار داشتن است. کودک سالم بعد از اشتباه یا شکست از پا نمی‌نشیند، ناامید نمی‌شود و برای رسیدن به خواسته‌هایش، خودش تلاش می‌کند نه آن که حاضر و آماده آن را از دیگران دریافت کند.
احساس ارزشمندی| اگر می‌خواهید فرزندتان در آینده روان سالمی داشته باشد، احساس ارزشمندی و عزت‌نفس را در او تقویت کنید. کودک سالم کودکی است که خود را حقیر، ناتوان و درجه2 نمی‌بیند، می‌داند که دیگران دوستش دارند، می‌داند که مورد احترام است و شایستگی خود را باور دارد.

   علایم هشداردهنده اختلالات‌روحی در کودکان

اضطراب و نگرانی دایمی، کابوس‌های دایمی شبانه، نمره‌های کم به‌رغم کوشش زیاد، کوتاهی در انجام تکالیف مدرسه، سرپیچی دایمی از رفتن به مدرسه یا شرکت در فعالیت بچه‌ها، بیش‌فعالی یا بیقراری، پرخاشگری و ناآرامی دایمی، بداخلاقی دایمی، افسردگی و غم و زودرنجی.

   توصیه‌هایی به والدین

پدر و مادرها باید واقع‌گرا باشند و نقاط ضعف کودک خود را درک و باور کنند. همچنین باید بتوانند جلوی خشم خود را بگیرند و چاره رفتارها و خطاهای فرزند (مثل لجبازی، جیغ کشیدن و درس نخواندن) را در کتک و تنبیه جسمانی جست‌وجو نکنند. والدین نباید انتظار داشته باشند تمام اجتماع(از معلم گرفته تا اقوام و دوستان)، خود را با فرزند آن ها منطبق کنند بلکه برعکس باید بدانند که هر انسانی وظیفه دارد خود را با اجتماع منطبق کند (مثلا بگویند: بچه‌ها صبر کنید، وقتی نرگس جان از بازی خسته شود، همه اسباب‌بازی‌ها را به شما خواهد داد.) همچنین شما باید آرامش را درخانه برای کودک فراهم کنید، او را تحسین کنید، به بچه‌ها محبت بدون قید و شرط نثار کنید و ... .

   نکته پایانی

برای این‌که در آینده بتوانیم کودکان سالمی تحویل جامعه بدهیم، باید محیطی امن را برای رشد آن‌ها آماده کنیم بنابراین درصورتی که خود والدین مبتلا به اختلال های روانی هستند، قابلیت کنترل خشم خود را ندارند یا به مواد مخدر و روان گردان‌ها اعتیاد دارند، بهتر است پیش از بارداری و فرزنددار شدن این مشکلات خویش را رفع کنند تا کودک بتواند وارد محیطی امن شود.
نویسنده : فهیمه میرزایی| ‌ کارشناس‌ارشد روان‌شناسی