سرما چرا نمی‌آید؟

دنیای قلم - مرجان یشایایی: نیمه پاییز را هم رد كرده‌ایم و در كلان‌شهر تهران هنوز خبری از سرمای پاییزی و بارندگی نیست. از طرف دیگر 13 استان كشور با سیل دست و پنجه نرم می‌كنند. تغییرات آب‌وهوایی در چندین سال گذشته دیگر انكارشدنی نیستند. هر قدر هم سرمایه‌داران نئولیبرالی مانند ترامپ بخواهند تغییرات اقلیمی را امری كم‌اهمیت جلوه بدهند و آن را توطئه ضدسرمایه‌دارها بخوانند، خشكسالی‌ها و سیل‌ها و آب شدن یخچال‌هایی به قدمت چندصدهزار سال در قطب نشان می‌دهد، اتفاقاتی در حال رخ دادن است. چرا به این آستانه خطرناك رسیده‌ایم را كارشناسان بیش از دو دهه است كه دارند توضیح می‌دهند: انتشار گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اكسیدكربن و متان كه از كارخانه‌ها و خودروها و دیگر وسایل حمل و نقل و دامداری‌ها به جو زمین وارد می‌شوند و چاره چیست؟ آن‌هم به توضیح كارشناسان، مهار گازهای گلخانه‌ای حاصل از فعالیت‌های تولیدی و حمل و نقل. اینكه چقدر دنیا و ما در ایران برای این مهم كوشیده‌ایم، موضوعی است جدا از این یادداشت، اما تاثیرات انتشار گازهای گلخانه‌ای بر كیفیت هوایی كه تنفس می‌كنیم و گرمای هوا حالا دارد نتایج دیگر خود را نشان می‌دهد و آن اینكه سلامت مردم دنیا به طرزی نگران‌كننده به خطر افتاده است. از موج‌های شدید گرما بگیرید تا سیل‌ها به خصوص در كشورهای درحال توسعه كه پوشش گیاهی اغلب تا حد زیادی از میان رفته و یك سیل خان و مان را می‌شوید و می‌برد، زیرساخت‌ها را آسیب جدی می‌رساند و باعث انتشار بیماری‌های عفونی مانند وبا می‌شود.

به گفته سازمان هواشناسی جهانی، «بحران‌های آب و هوایی (اقلیمی) دهه‌ها پیشرفت در زمینه بهبود بهداشت و سلامت را تهدید می‌كند و هنوز دولت‌ها برای مقابله با آن تجهیز نشده‌اند.» براساس گزارش این سازمان، «سه‌چهارم از آژانس‌های هواشناسی جهان داده‌های مربوط به تغییرات اقلیمی را به دولت‌های خود ارایه داده‌اند، اما كمتر از یك وزارت بهداشت از میان چهار وزارتخانه در طراحی سیاست‌های بهداشتی و تندرستی خود از این داده‌ها برای حفاظت از مردم دربرابر خطراتی مانند موج‌های گرمای شدید استفاده كرده‌اند.» این گفته‌ها یعنی ما هنوز نتوانسته‌ایم فكری به حال انتشار گازهای گلخانه‌ای كه از انقلاب صنعتی، در اواسط قرن 18م، تولید كرده‌ایم، بكنیم.

گرمای بیش از حد یعنی به هم خوردن تعادل آب و هوایی كره زمین، یعنی حتما و باید برنامه‌های سلامت عمومی را برای انطباق با گرمای پیش رو از نو تعریف كنیم و بچینیم. فقط یك نمونه از این تهدید گرمایی بالا آمدن پشه‌های ناقل بیماری به انسان به عرض‌های جغرافیایی بالاتر است، یعنی پشه‌هایی كه تا امروز در مناطق حاره دیده می‌شده‌اند، حالا زیست‌شان در مناطق بالاتر هم ممكن شده و همین یكی از دلایل گسترش بیماری مالاریا در سال‌های گذشته است كه بشر آسوده بود از عهده مهارش برآمده.
دكتر تدروس قبریسوس، رییس سازمان جهانی بهداشت عقیده دارد: «بحران‌های اقلیمی بحران‌های سلامت هستند و شروع اتفاقات اقلیمی شدید و پیش‌بینی‌نشده باعث افزایش شیوع بیماری‌ها خواهد شد و به میزان بیماری‌های غیرواگیر [مانند دیابت و چاقی و فشار خون] هم دامن خواهد زد. با همكاری با یكدیگر و ساختن خدمات با كیفیت مربوط به تغییرات اقلیمی كه بتواند در دسترس بخش سلامت باشد، می‌توانیم به حفظ سلامت افرادی كه در معرض خطر تغییرات اقلیمی هستند، كمك كنیم».