همه چیز درباره واکسن آنفولانزا
با توجه به نزدیک شدن پاییز ، بازگشایی مدارس و احتمال شیوع آنفلوآنزا ، نکاتی درباره ضرورت ، زمان و اثر بخشی واکسن این بیماری را در گفت و گو با یک پزشک متخصص بررسی کردیم
دنیای قلم -آنفلوآنزا یکی از بیماری‌هایی است که با نزدیک‌شدن به فصل پاییز بیشتر خودنمایی می‌کند و به راحتی دست از سر فرد برنمی‌دارد و در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن می‌تواند دردسرسازتر باشد، کار را به بیمارستان هم بکشاند و در مواردی باعث مرگ شود. تزریق واکسن آنفلوآنزا یکی از راه‌های پیشگیری از ابتلای سخت به این بیماری است. به گفته دکتر ناصر هیراد معاون برنامه‌ریزی اداره‌کل داروی سازمان غذا و دارو، واکسن ایرانی آنفلوآنزا هم از 4شهریور در داروخانه‌های سراسر کشور توزیع‌شده و واکسن وارداتی هم در حال تامین است. این که واکسن آنفلوآنزا در چه دوره‌ای اثربخشی بیشتری دارد و چه کسانی در اولویت تزریق هستند از جمله مواردی‌است که دکتر محمدجواد دهقان نیری متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری در گفت وگو با «زندگی سلام» به آن پرداخت که با هم می‌خوانیم:
چه زمانی وقت تزریق واکسن است؟
شروع موج شیوع آنفلوآنزا در ایران و کشورهای نیم‌کره شمالی معمولا نیمه دوم مهرماه است که تا پایان آبان ادامه‌دارد. موج دوم این بیماری بعد از این زمان تا روزهای پایانی اسفند رخ می‌دهد. دکتر دهقان‌نیری درباره این‌که در چه بازه زمانی باید به سراغ تزریق واکسن آنفلوآنزا برویم، می‌گوید: «فصل استفاده از واکسن آنفلوآنزا پاییز و زمستان است و هرقدر زودتر تزریق‌شود، بهتر است. این واکسن را می‌توان از اول سپتامبر (15شهریور) تا پایان زمستان تزریق کرد اما وقتی زودتر تزریق‌شود تاثیرگذاری بیشتری دارد. اثربخشی این واکسن از 10تا15روز بعد از تزریق شروع خواهدشد. کسی که این واکسن را در بازه زمانی نیمه دوم شهریور شروع‌می‌کند مدت بیشتری از آن بهره‌می‌برد چون دوره بهره‌برداری بدن از این واکسن همین شش ماه دوم سال است. البته تاثیر ایمنی این واکسن برای بدن یک ساله است ولی دوره‌ای که به درد ما می‌خورد این بازه زمانی است چون شیوع آنفلوآنزا در این دوره قراردارد.»
چندساله‌ها و چه کسانی واکسن بزنند؟
شاید برایتان سوال باشد که همه باید واکسن آنفلوآنزا را تزریق‌کنند یا چه کسانی در اولویت هستند؟ دهقان نیری این‌طور پاسخ‌می‌دهد: «اولویت تزریق با کسانی خواهد بود که گروه‌های آسیب‌پذیرتری در برابر آنفلوآنزا هستند. یعنی کودکان 6ماهه تا 5ساله (برای کودکان زیر 6ماه این واکسن تزریق نمی‌شود) و سالمندان بالای 65 سال. این درباره گروه سنی بود که بهتر است واکسن بزنند. بیماران مزمن ریوی مانند آسم، نارسایی مزمن ریوی، برونشیت عفونی، بیماری‌های مزمن قلبی، ریوی و کبدی، بیماران نقص ایمنی، بیماران دیابت مستقر و جاافتاده و مادرهای بارداری که یک نقص ایمنی نسبی دارند، گروه‌های آسیب‌پذیرتری هستند و کاندیدای اولویت‌دار برای تزریق واکسن به حساب‌می‌آیند.»
دانش‌آموزان هم واکسن بزنند؟
سوال بعدی ما این است که با توجه به شروع فصل مدارس و رفت‌و‌آمد دانش‌آموزان آیا آن‌ها هم باید واکسن آنفلوآنزا را تزریق‌کنند؟ پاسخ دکتر دهقان نیری این است: «گروه‌های دانش‌آموزی در اولویت تزریق نیستند اما واکسن آنفلوآنزا تنها موردی است که اگر منابع کافی باشد چه افراد سالم و چه افراد اولویت‌داری که گفتیم می‌توانند آن را تزریق‌کنند. البته واکسن ایرانی که یکی دوسالی است در داروخانه‌ها توزیع می‌شود مجوز تزریق برای زیر18سال را ندارد. تکنیک تولید این واکسن بالاتر از واکسن خارجی است و شانس ایجاد ایمنی بیشتری دارد اما به دلیل این که هنوز تجربه‌های بالینی برای زیر18سال کافی نیست تزریق آن برای گروه سنی کمتر از 18سال ممنوع است. در موارد دیگر من واکسن ایرانی را ترجیح می‌دهم چون فناوری آن جدیدتر از انواع اروپایی در دسترس ماست.» هم اینک واکسن ایرانی آنفلوآنزا با فناوری نوترکیب حدود 260هزارتومان برآورد شده‌است.
چطور بایدآنفلوآنزا را مدیریت‌کرد؟
بدن درد، تب بالا، سردرد، تعریق شدید، درد شدید در پاها و سرفه‌های خشک بدون خلط، مهم‌ترین علایم شاخص آنفلوآنزاست. رعایت بهداشت فردی و شست‌و‌شوی به موقع دست‌ها، استراحت، استفاده از ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی از نکات مهم و کاربردی هنگام ابتلا به این بیماری است. نباید نقش مهم تغذیه و تقویت سیستم ایمنی در کنترل و درمان بیماری آنفلوآنزا را نادیده‌گرفت. تغذیه مناسب، خواب مناسب و استفاده از برخی مکمل‌ها به تقویت ایمنی بدن کمک‌می‌کند. همچنین هنگام ابتلا به این بیماری نباید به سراغ مصرف خودسرانه مولتی‌ویتامین‌های ترکیبی مانند فارماتون و نوروبیون رفت. ترکیبات ویتامینc به‌خصوص در مرحله حاد بیماری آنفلوآنزا بسیار کاربردی است و اثر درمانی دارد ولی این که مصرف این ویتامین می‌تواند جلوی ابتلا به آنفلوآنزا را بگیرد بی‌پایه و اساس است. توصیه متخصصان این است که هنگام ابتلا به آنفلوآنزا نباید خوددرمانی کرد، به ویژه افرادی که در گروه‌های در معرض خطر هستند. همین‌طور تزریق حتی یک داروی کورتون مانند دگزامتازون و بتامتازون می‌تواند بسیار خطرناک باشد.