مهار تورم، مهارت می‌خواهد؛ به معجزه نیازی نیست
در سال ۹۸، پنج میلیارد دلار از پول‌های بلوكه شده در كره را بابت كسری بودجه تسعیر كردند و با مصوبه سران قوا معادل ریالی آن را بانك مركزی، چاپ و به دولت دادند
دنیای قلم -پیمان پژوهنده : اظهارات اخیر رییس‌جمهور در صحن علنی مجلس هنگام تقدیم لایحه برنامه هفتم مبنی بر لزوم حذف بانك‌هایی كه قابل اصلاح نیستند از یك سو و سخنان عبدالناصرهمتی، رییس سابق بانك مركزی در كلاب هاوس از سوی دیگر، زنگ‌های خطر را به صدا درآورده است. همتی گفته بود: «در سال ۹۸، پنج میلیارد دلار از پول‌های بلوكه شده در كره را بابت كسری بودجه تسعیر كردند و با مصوبه سران قوا معادل ریالی آن را بانك مركزی، چاپ و به دولت دادند.»؛ موضوعی كه در زمان خودش از سوی مسوولان وقت انكار شده بود.
حال اگر عزم دولت مبنی بر حذف بانك‌هایی كه قابل اصلاح نیستند و بر ابرتورم موجود دامن می‌زنند را بپذیریم باید برای بانك مركزی و احتمال گرفتار شدن در بدهی‌های غیرمستقیم دولت نیز چاره‌ای اندیشید تا در آینده‌ای نزدیك، رییس امروز بانك مركزی از خلق پول بدون پشتوانه سخن نگوید و رییس‌جمهور وقت نیز تورم فزاینده روز را ناشی از بی‌توجهی دولت قبل برنشمارد! واقعیت این است كه چالش بانك‌های مزاحم كه اساسا از وظیفه ذاتی خود فاصله گرفته و به بنگاه‌های اقتصادی بدل شده‌اند، تنها یك روی سكه تورمی است. موضوع مهم‌تر اما، كسری بودجه دولت است كه باید به نحوی جبران شود و طریق همیشگی دولت‌ها نیز، خلق پول یا به اصطلاح، چاپ پول بدون پشتوانه است كه می‌تواند در اشكال مختلف صورت پذیرد. برخی دولت‌ها با همین روش، تنخواه‌گردان خزانه را افزایش می‌دهند -كه اتفاقا روش‌هایی مستقیم و مشهود هستند- كار اما به همین جا ختم نمی‌شود، چراكه خلق پول به دلیل بدهی‌های دولت، از روش‌های غیرمستقیمی است كه به‌طور مستقیم بر تورم موثر است. برای مثال وقتی بازرگانی دولتی برای خرید تضمینی، پولی در اختیار ندارد، از بانك كشاورزی كمك می‌گیرد و به این ترتیب بانك كشاورزی طلبكار و بازرگانی دولتی بدهكار می‌شود. موضوع وقتی به چالش كشیده می‌شود كه این بدهی به حساب دولت منظور می‌شود و سپس بدهی دولت به بانك مركزی منتقل شده و در نهایت خلق پول و تورم مضاعف رخ می‌دهد.
با توسعه وظایف بانك مركزی در قانون مصوب مجلس، بخشی از این مشكلات برطرف شده، اما فقدان استقلال این بانك همچنان وی را كارگزار ویژه دولت معرفی می‌كند كه چاره‌ای جز تمكین ندارد!
حالا به موضوع مطرح شده از سوی همتی و افشاگری اخیر وی بازگردیم، چراكه این نگرانی همچنان وجود داردكه دارایی‌های بلوكه شده بدون آزاد شدن، تسعیر و معادل ریالی آن در داخل به چاپ پول منجر شود. اگرچه تاكنون نشانه‌ای از این امر در دست نیست، اما چنانچه عزم دولت سیزدهم - چنانكه رییس‌جمهور در صحن علنی مجلس اظهار داشت- كنترل تورم و كمك به اقتصاد و معیشت مردم باشد، باید به هوش و به گوش بود تا كشور به بلایی مشابه آنچه پیش از این رخ داده، گرفتار نشود.
نكته امیدبخش آنكه كمیسیون اقتصادی مجلس در حال بررسی لایحه‌ای است كه مسیر بدهی‌های غیرمستقیم دولت را مسدود می‌كند، اما در خصوص دارایی‌های بلوكه شده همچنان نیازمند دقت، مراقبت و نظارت هستیم. فراموش نكنیم هر بدهی دولت به بانك مركزی، یعنی چاپ پول و این یعنی تورم فزاینده كه در نهایت زندگی و معیشت مردم را فلج می‌كند.
به خاطر می‌سپاریم كه رییس‌جمهور در سخنرانی روز یكشنبه خود بر تلاش دولت برای مهار تورم تاكید كرده است و ما همچنان منتظر تحقق وعده‌ها می‌مانیم.