راه‌های عبور از نابسامانی در بازار خودرو
متاسفانه در شرایط فعلی، مردم برای تهیه یك خودروی ساده و معمولی، مجبور می‌شوند كه به بلوكه شدن سرمایه‌شان و ماه‌ها در صف ماندن، رضایت دهند.
دنیای قلم - جلال رشیدی‌كوچی : متاسفانه در شرایط فعلی، مردم برای تهیه یك خودروی ساده و معمولی، مجبور می‌شوند كه به بلوكه شدن سرمایه‌شان و ماه‌ها در صف ماندن، رضایت دهند.
علت این وضعیت تنها یك مساله است: تصمیماتی كه در گذشته اتخاذ شده كه باعث انحصاری و انحصارگرایی در صنعت خودرو شده است. همین مساله سبب می‌شود كه رقابتی وجود نداشته باشد و خودروسازان هر محصولی را كه تولید كنند، به هر قیمت و با هر كیفیتی كه باشد، در اختیار مردم قرار دهند. در این شرایط به نظر می‌رسد كه كار حتی از دست نهادهای نظارتی هم خارج شده است. اما برای این معضل، چند راهكار وجود دارد. نخست اینكه تولید افزایش یابد. اما این موضوع زمانبر است و به راحتی اتفاق نمی‌افتد. ضمن اینكه به گفته مسوولان و كارشناسان امر، در بهترین شرایط خودروسازان، یك میلیون و 200 هزار دستگاه در سال تولید دارند كه هنوز با یك و نیم میلیون دستگاهی كه مورد نیاز بازار است، اختلاف دارد كه حدود 11 سال مابه‌التفاوت این مقدار، از طریق واردات تامین می‌شد.
با این اقدام، اتفاقات خوبی در بازار می‌افتاد، چراكه تنوع محصولات وجود داشت كه با افزایش كیفیت خودروها همراه می‌شد. الان هم به نظر می‌رسد تنها راهی كه در میان‌مدت و كوتاه‌مدت وضعیت نابسامان بازار خودرو را سامان می‌دهد، واردات است؛ البته وارداتی كه به نفع مردم باشد نه به نفع واردكننده. مجلس در حوزه واردات خودرو قانون خوبی را تصویب كرد، اما متاسفانه آیین‌نامه ضعیفی نوشته و باعث شد تا همان شركتهای تولیدكننده خودرو و مونتاژی، واردات خودرو را دست بگیرند. در این شرایط عملا خودروهایی كه وارد می‌شوند تاثیر خوبی بر بازار نخواهد داشت. هرازگاهی هم به دلیل همان انحصاری كه ذكر شد، انتشار اخبار نامناسب باعث می‌شود كه قیمت‌ها افزایش پیدا كند. مثلا مدتی قبل خبر كذبی منتشر شد كه وزارت امور خارجه از وزارت صمت خواسته تا خودروهای كره‌ای را ثبت و سفارش نكنند؛ خب این حتما تاثیر خودش را بر بازار و افزایش قیمت می‌گذارد. لذا تنها راه برون‌رفت از این وضعیت، ایجاد یك بازار رقابتی با واردات دقیق و اصولی است و خارج از این نیز نمی‌تواند باشد.
در این بین، برخی معتقدند اگر واردات انجام شود، نرخ ارز افزایش پیدا می‌كند كه بحث دقیقی نیست و بیشتر شبیه بهانه‌ای است كه خودروسازان بتوانند به انحصار خود ادامه دهند. اما چرا این موضوع دقیق نیست؟ در خارج از كشور، ارزهای زیادی در اختیار صادركنندگان است كه اكثر آنها شركتهای دولتی هستند. این شركت‌ها معمولا به خاطر تفاوت قیمت ارز در داخل و خارج، تمام ارز حاصل از صادرات را وارد كشور نمی‌كنند. اگر این ارز به سمت بازار خودرو برده شود، حتما تمایلی ایجاد خواهد شد كه ارزهای خارج از كشور به خودرو تبدیل و وارد كشور شوند.
از سوی دیگر، تصمیمات كشور در جهت حذف دلار از معاملات و مبادلات خارجی است. این موضوع وقتی در كنار بالا بودن مبادلات تجاری ایران و چین و همچنین حضور شركتهای خودروسازی غیرچینی در این كشور قرار می‌گیرد، این ایده را به ذهن می‌آورد كه می‌توان با «یوان» خودرو معامله كرد. لذا بحث قیمت ارز، محلی از اعراب ندارد. ضمن اینكه چندین میلیارد دلار نیز در دست مردم است كه اصطلاحا به آن «ارز توبالشتی» می‌گویند. وقتی مردم متوجه شوند، می‌توانند با ارز موجود در خانه‌های‌شان، خودروی خوب و باكیفیت بیاورند این ارزها نیز وارد بازار می‌شوند. اگر واردات سامان داده شود، نه تنها قیمت ارز افزایش پیدا نمی‌كند، بلكه شاهد نزولی بودن آن نیز خواهیم بود.
واردات خودروهای كاركرده حربه دیگری برای سامان دادن به بازار خودرو است. واردات خودروهای كاركرده می‌تواند علاوه بر اینكه از طریق واردات باشد، یك عرضه هم در داخل كشور از طریق خودروهایی كه در همین حدود 11 سال وارد شده‌اند، خواهد بود كه احتمالا صاحبان این خودروها نیز مشتاق باشند تا خودروهای‌شان را وارد بازار كنند، چراكه وقتی قیمت خودرو در حال كاهش باشد، آنها هم برای تبدیل به یك مدل جدیدتر حتما خودروهای‌شان را وارد بازار می‌كنند.
تمام اینها به سامان دادن بازار خودرو كمك می‌كند و تنها راه برون‌رفت از این وضعیت، آزاد كردن واردات و همچنین آزاد كردن قیمت‌ها از طریق منتفی شدن فرآیند قیمت‌گذاری دستوری است. یعنی اعلام شود هر كارخانه، خودروساز، صنعتگر و تولیدكننده‌‌ای، می‌تواند با هر قیمتی كه می‌خواهد خودروی خود را عرضه كند. آن زمان رقابت شكل می‌گیرد و باعث ارتقای كیفیت خواهد شد كه افزایش رضایتمندی را هم خواهد داشت.