هجوم پول به بازارهای موازی

دنیای قلم -تاثیر سیاست جدید بازار ارز توسط بانك مركزی به سرعت خود را در بورس نشان داد. رییس كل بانك مركزی در پاسخ به كاربری در توییتر عنوان كرد كه «از این پس هر فرد می‌تواند بدون صف یا ثبت نام به صرافی مراجعه كند و ارز بخرد.» همزمان روز گذشته قیمت فروش دلار امریكا در صرافی بانك ملی ایران 42 هزار و 411 اعلام شد و به دلیل كاهش نرخ دلار و ریزش قیمت‌ها فروشنده در بازار ارز زیاد بود. اما به نظر می‌رسد كه سیگنال كاهش نرخ دلار موجب شد تا بازار سرمایه روندی نزولی به خود بگیرد و بیش از 1500 میلیارد تومان سرمایه خرد از بازار خارج شود. حدس زدن اینكه در شرایط تورمی كنونی این پول به كدام بازار كوچ كرده چندان سخت نیست و به نظر می‌رسد فروشندگان دیروز بازار سهام به سمت بازار ارز هجوم برده‌اند. 

دو دلیل عمده ریزش شاخص‌ها 

دلار و بورس ارتباط نزدیكی با یكدیگر دارند و با افزایش قیمت دلار در بازار، بورس نیز بلافاصله پس از چند ساعت واكنش هیجانی نشان می‌دهد؛ اما در نهایت تاثیر واقعی این افزایش قیمت دلار را می‌توان در صورت مالی شركت‌ها دید. معمولا آخر هفته‌ها روز «اصلاح» شاخص‌هاست و معامله‌گران انتظار ریزشی شدن شاخص‌ها و تشكیل صف‌های فروش را دارند. اما ركوردشكنی خروج پول حقیقی از بازار دیروز كه در 16 ماه گذشته بی‌سابقه بوده، این سوال را مطرح می‌كند كه آیا واقعا اتفاقات دیروز واكنش بازار به دلار فرزین بود؟
فرزین آقابزرگی، كارشناس بازار سرمایه بر این باور است كه هر آنچه در اقتصاد و بازار سرمایه اتفاق می‌افتد به دو دلیل اقتصادی است؛ اولین مورد تغییر در متغیرهای كلان اقتصادی است و دومین مورد رفتارهای هیجانی و انتظارات تورمی است. اما هم‌اكنون با توجه به تغییرات مكرر و مداوم در نقطه‌نظرات و برنامه‌های اقتصادی دولت و مسوولان از جمله بسته حمایتی بازار سرمایه كه سه ماه پیش تدوین شد و چند بند آن از جمله عرضه اوراق و تغییر نرخ بهره و تغییر در ساعت معاملات شركت فرابورس و... تغییر كرد، این ریزش‌ها رخ داده است.
این كارشناس بازار سرمایه خاطرنشان كرد: این‌گونه تغییرات و حتی دخالت‌های دستوری در حوزه بازار ارز بدون توجه به تاثیر مضاعف حجم نقدینگی در حوزه اقتصاد و پول ملی بیشترین تاثیر منفی را بر بازار سرمایه گذاشته است.
او افزود: قیمت‌گذاری 28500 تومانی برای نرخ ارز یك شوك مهم برای این بازار بود كه فعالان اقتصادی و فعالان حوزه بازار سرمایه بر اساس آن تحلیل‌های خود را انجام می‌دهند اما تغییرات مكرر در این زیرساخت‌ها باعث بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران شده و دیدگاه‌های مثبت در امر سرمایه‌گذاری را هم مخدوش می‌كند.
آقابزرگی تصریح كرد: چنانچه ما مكررا و متعاقبا در آینده چنین تغییراتی را در حوزه اقتصادی و بازنگری در سیاست‌های اقتصادی شاهد باشیم مسلما این تاثیرات منفی را در بازار سرمایه مشاهده خواهیم كرد.
او ادامه داد: البته تغییری كه اخیرا در بورس به وجود آمده به دوگانگی در تصمیم‌گیری پیرامون عدم عرضه یا عرضه خودرو در بورس كالا برمی‌گردد كه مسوولان بدون توجه به تبعات این موضوع مرتبا در این مورد صحبت می‌كنند.

تاوان بی‌انضباطی دولت را بورس می‌دهد

در لایحه بودجه سال آینده نرخ خوراك پتروشیمی‌ها - به عنوان صنایع بزرگ بورسی- نسبت به امسال افزایش بالایی پیدا كرده و از 5هزار تومان در هر متر مكعب گاز به 7 هزار تومان رسیده است. اتفاقی كه در یك هفته گذشته تاثیر خود را بر قیمت سهام صنایع بزرگ و تشكیل صف‌های فروش گذاشته است. 
فردین آقابزرگی در مورد نرخ خوراك پتروشیمی‌ها می‌گوید: نرخ خوراك پتروشیمی‌ها برای سال آینده حدود 40 درصد افزایش پیدا یافته است. در بودجه 1402 رقمی به ارزش 80 هزار میلیارد تومان بابت نرخ خوراك گاز شركت‌های پتروشیمی‌ها در نظر گرفته شده كه متاسفانه تاوان بی‌انضباطی مالی و نداشتن یك برنامه جامع برای كنترل حجم نقدینگی و تورم را بازار سرمایه باید بپردازد. 
آقابزرگی تصریح كرد: در سال 1399 نیز به دلیل همین بی‌انضباطی‌ها، بازار سرمایه دچار حمله سنگینی شد كه به یاد ماندنی هم شده و تا سالیان سال از خاطره‌ها پاك نخواهد شد. در حال حاضر هم وضعیت به همین منوال است و در حالی كه به صورت شفاهی اعلام می‌شود كه دولت از بازار سرمایه حمایت می‌كند اما در بودجه سود شركت‌های پتروشیمی مجموعا 175 هزار میلیارد تومان است كه 84 هزار میلیارد تومان از این میزان را دولت درنظر گرفته تا از شركت‌های پتروشیمی بابت مابه‌التفاوت نرخ گاز دریافت كند.

پس‌لرزه اتفاقات خودرویی

در یك هفته گذشته جنجال‌ها در حوزه خودرو نیز كم نبوده. شورای رقابت به عنوان نهاد نزدیك به خودروسازان، به دنبال توقف فروش خودرو در بورس بود و با مخالفت نهادهایی مانند وزارت اقتصاد یا وزارت صمت و حتی شورای عالی بورس مواجه شد. اتفاقی كه نوعی «طناب‌كشی» بر سر توزیع رانت بزرگی است كه در پس فروش خودرو در اشكال مختلف نهفته است. این اتفاقات درنهایت خود را در سهام خودرویی‌ها نشان داده و صف‌های فروش این شركت‌ها نیز بیشتر شده است. 
فردین آقا بزرگی در تحلیل این مشكلات می‌گوید: در مورد بازار خودرو چندگانگی وجود دارد. روزی كه خبر پیش‌فروش خودرو را می‌دهند بورس هم به‌هم می‌ریزد و درحالی كه می‌بینیم شركت‌های خودروساز كمتر از 7درصد از محصولات خود یعنی حدود 34 هزارو 700 دستگاه را به بورس كالا وارد كرده است، یك‌باره تعداد پیش‌فروش‌ها 50 تا 100 هزار دستگاه اعلام می‌شود. با وجود این تناقضات مشخص است كه روند بازار سرمایه به‌هم می‌ریزد. آقابزرگی خاطرنشان كرد: ضمن آنكه شورای رقابت در روزهای اخیر سخنانی را مطرح كرده كه دو روز نگذشته آن را تكذیب كرد و صرفا فعالان بازار سرمایه باید پاسخگوی آثار سوء این سخنان نسنجیده باشند. این قبیل از مسائل تنها بی‌اعتمادی را گسترش می‌دهد كه حتی در صورت افزایش سود شركت‌ها هم باز افراد به آن توجهی نمی‌كنند و آن هم به دلیل پایداری در تداوم این وضعیت را كمرنگ می‌بینند.
او ادامه داد: مسبب این مساله به اعتقاد بنده خود مسوولان در بدنه دولت و گاهی نمایندگان مجلس هستند كه با اظهارنظرهای غیركارشناسی و تصمیمات غیركارشناسی بازار سرمایه را با مشكل روبه‌رو كرده‌اند و تبعات سوء آن در بازار سرمایه باقی مانده است.

خرید خودرو جذاب‌تر است  یا سرمایه‌گذاری در بورس؟

با توجه به خروج شدید پول از بازار سهام سوال این است كه این پول‌ها به كدام بازار هجوم برده است؟ آقا بزرگی در این باره گفت: یكی از نشانه‌هایی كه بازار سرمایه را می‌توان خوب یا بد توصیف كرد همین ورود و خروج پول به این بازار است. همین اتفاق هم در سال 1399 رخ داد و مرتبا ورود پول به این بازار صورت می‌گرفت، غافل از اینكه این حركت معقول و كارشناسی و مناسب نبود، الان ورود و خروج پول در هر بازاری كه از بازار سرمایه بازدهی و رشد بیشتری داشته باشد صورت می‌گیرد. هر بازاری جذابیت خود را دارد و صاحبان سرمایه به تناسب پول به آن وارد می‌شوند. 

بخش زیادی از پول‌ها  به سمت خودرو می‌رود

او افزود: حمایتی كه این روزها از صنعت خودرو صورت می‌گیرد و می‌بینیم كه اغلب نمایندگان مجلس و دولت از این صنعت دفاع می‌كنند باعث شده تا زمانی كه شركت‌های خودروساز آگهی می‌زند مردم به هر شكلی كه شده پول خرید خودرو را تامین كنند تا به سود قابل توجهی دست پیدا كنند. به نظر می‌رسد كه یكی از مقاصد اصلی خروج پول از بازار سرمایه به سمت بازار رقیب یعنی خودرو صورت گرفته است و خودرویی‌ها به راحتی با ویترین محصولات خود در بازار كالا و بخشی خارج از بورس كالا این منابع را جذب می‌كنند. افرادی هم كه در این بازار وارد می‌شوند به راحتی در مدت كمتر از یكی، دو ماه 30 تا 40درصد در بازار خودرو سود می‌برند. آقابزرگی افزود: هم‌اكنون بازار خودرو به راحتی نسبت به سایر بازارهای مشابه حباب دارد و شاهد آنیم كه خودروهای ایرانی به نسبت خودروهای خارجی در كشورهای دیگر گران هستند. اما با توجه به حمایت‌هایی كه از این بازار انجام می‌شود تلاقی آگهی پیش‌فروش خودرو از سوی دو شركت خودروساز همزمان با تصمیمات عجولانه و غیركارشناسی برخی مسوولان از جمله بانك مركزی و دخالت در حوزه بازار ارز (برخلاف وعده‌های قبلی كه قرار بود دلار تك نرخی شود) رخ داده. امروز با چندین مدل بازار ارزی روبه‌رو شده‌ایم و این موضوع بازار سرمایه را هم دچار تردید كرده است.

 روز سرخ بورس با ریزش 34هزار واحدی شاخص کل

روز گذشته  شاخص کل با ریزش 34 هزار و 91 واحدی نسبت به روز کاری قبل تا سطح یک میلیون و 611 هزار و 962 واحد پایین آمد. همچنین شاخص کل فرابورس (آیفکس) با کاهش 292 واحدی در سطح 20 هزار و 980 واحد قرار گرفت. در پایان معاملات ‌روز چهارشنبه، 166 نماد رشد قیمت داشتند و 498 نماد کاهش قیمت داشتند. به عبارت دیگر، 25درصد بازار رشد قیمت داشتند و 75درصد بازار افت قیمت داشتند. آخر هفته سرخ بازار سهام درحالی رخ داد که ارزش خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار برای پنجمین روز متوالی منفی بود و هزار و 536 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد. این بالاترین رقم در 16 ماه گذشته است. آخرین‌بار در 8 شهریور ماه سال گذشته بود که سهامداران خرد چیزی نزدیک به 2.2 هزار میلیارد تومان از بورس خارج کردند.