چطور افکار مزاحم را از خود دور کنیم
نشخوار فکری چنان غیر ارادی به نظر می‌رسد که فرد مبتلا به آن فکر می کند هیچ کنترلی روی آن ندارد؛ درحالی که قابل مدیریت است
دنیای قلم - افکار مزاحم و خلاص شدن از آن‌ها، همواره یکی از دغدغه‌هایی است که افراد در طول سال با آن روبه‌رو هستند. یکی از کارهایی که حواس ما را به خود معطوف می‌کند، اندیشیدن زیاد راجع به گذشته و زنده کردن صحنه‌هایی از زندگی در ذهن و اندیشیدن در باره آن‌هاست. این کار علاوه بر ایجاد افکار مختلف و آزاردهنده درباره وقایعی که تمام شده‌اند، موجب می‌شود ذهن ما در باره آینده هم این کار را انجام دهد و شروع به ایجاد افکار نگران کننده و تغذیه از آن‌ها کند! وقتی که زمان زیادی را صرف تفکر در باره آینده می‌کنیم، به سادگی ذهن‌مان به سمت و سوی سناریوهای بد متمایل می‌شود. به همین دلیل باید راه‌های مدیریت و رهایی از نشخوارهای فکری را یاد بگیریم.
افکار مزاحم چیست؟
به زبان ساده، افکار و تصوراتی هستند که ناخودآگاه عمل و فرد احساس می‌کند که هیچ کنترلی روی آن ندارد. گا‌هی از افکار مزاحم به عنوان نشخوار فکری هم یاد می‌شود. فردی که دچار نشخوار فکری است، خاطرات منفی مرتب در ذهن اش تبلور می یابد و مثل آدامسی که می‌جود، آن‌ها را در ذهن خود در طول روز جابه‌جا می‌کند. خودخواهی و سطح تحمل پایین، دو عامل برای افزایش میزان افکار مزاحم در ذهن است که باید روی این دو موضوع کار کرد.
ریشه‌های افکار مزاحم
منشأ افکار مزاحم به دو دسته قابل تقسیم است: 1- افکاری که مربوط به اتفاقات روزمره می‌شود. 2- افکاری که از احساسات یعنی حس ترس، گناه، خشم و مواردی از این قبیل نشئت می‌گیرد. واضح است برای رفع این افکار ابتدا باید منشأ آن را پیدا کنید؛ برای این که بفهمید، زیربنای این افکار کدام حس شماست، بهتر است در نهایت از یک مشاور کمک بگیرید.
راهکارهایی برای رهایی از این افکار
تغییر وضعیت| هر وقت احساس کردید که افکار منفی به سراغ تان آمده، وضعیت خود را تغییر دهید و به کار دیگری سرگرم شوید. برای مثال می‌توانید خود را سرگرم انجام کارهای مورد علاقه مثل پخت کیک و شیرینی، خواندن کتاب مورد علاقه، تماشای فیلم و ... کنید.
داشتن انتظارات واقع‌بینانه از خود| از خودتان بیش از توانایی‌تان انتظار نداشته باشید و سعی کنید از میان اهداف خود، هدفی را انتخاب کنید که امید بیشتری به موفقیت آن دارید. به این شکل اعتماد به نفس را در خود تقویت کرده و بالا برده‌اید. همچنین می‌توانید به منظور رهایی از افکار مزاحم برای کارهای خود از روز قبل برنامه‌ریزی داشته باشید و اتلاف وقت و زمان بیهوده و پرت نداشته باشید تا کمتر افکار منفی به سراغ‌تان بیاید و احساس ارزشمندی بیشتری نصیب تان شود.
جعبه ضدافکار مزاحم| برای خود جعبه‌ای درست کنید و هرگاه افکار مزاحم و ناامیدکننده باعث رنجش خاطر شما و به هم زدن تمرکزتان شد، آن‌ها را روی کاغذی بنویسید و درون جعبه بیندازید و هر چند وقت یک بار جعبه را باز کنید. در آن زمان خواهید دید خیلی از افکاری که ذهن شما را درگیر کرده بود، اتفاق نیفتاده و ارزش فکر کردن نداشته است.
پرهیز از حسادت و گوشه‌گیری| از مواردی مانند چشم و هم‌چشمی و حسادت که خود باعث ایجاد افکار منفی می‌شود، دوری کنید. در ضمن، یکی از ریشه‌های افکار منفی و مزاحم، انزوا و گوشه‌گیری است پس سعی کنید اوقات خود را در جمع دوستان مناسب و با دیگر اعضای‌خانواده سپری کنید.
تکنیک توقف فکر| هر زمان که افکار مزاحم به ذهن شما آمد، خودتان با صدای بلند فرمان «ایست» بدهید. در ابتدا این کار خیلی سخت به نظر می‌رسد، اما تکرار آن باعث می‌شود به مرور حواس شما پرت شود. پس از ایست، چند نفس عمیق بکشید و به کار عادی خود ادامه دهید. زمانی که فکری به ذهن شما خطور می‌کند، از خودتان بپرسید این فکر را با چه افکار دیگری می‌توانم جایگزین کنم. می‌توانید در موقع نوشتن افکار خود یک جای خالی روبه‌روی هر فکر بگذارید و آن را با یک فکر مثبت جایگزین کنید. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که اگر فکر شما روی یک موضوع منحرف شود بهتر از آن است که سرگردان باشد زیرا سرگردانی بی‌هدف ذهنی با ناخشنودی همراه خواهد شد. پس بهتر است که روی یک موضوع تمرکز کنید، مثلا یک قطعه موسیقی یا یک برنامه جالب تلویزیونی.
افزایش اعتمادبه‌نفس| این موضوع شامل تفکر در باره صفات و باورهای مثبت برای افزایش اعتماد به‌نفس و کنترل خود می‌شود و مزایای دیگری هم دارد. این روش، همچنان که در تحقیقات روان‌شناسی ثابت شده، ممکن است کمک زیادی برای مقابله با افکار منفی کند و زمینه‌ساز موفقیت فرد در زمینه‌های دیگر خواهد شد.
نویسنده : فهیمه میرزایی| کارشناس‌ارشد روان‌شناسی