چگونه خبر مرگ عزیزان را به کودک خود بگوییم؟
چگونه باید خبر فوت یکی از اعضای خانواده را به کودک داد؟ آیا هنوز پاسخ‌هایی چون فلانی سفر رفته، در آسمان زندگی می‌کند می‌تواند پاسخی مناسب برای کودکان باشد؟
دنیای قلم -عذرا فراهانی- پس از همه گیری بیماری کرونا در جهان و مرگ‌های ناشی از آن، خانواده‌های زیادی عزیزان خود را از دست دادند. خصوصا پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها. کسانی که اتفاقا رابطه عاطفی خوب و قوی با کودکان داشتند.
در این دوران کودکان شاهد برخی از مرگ‌ها و حتی تعدد آنها در خانواده بودند. بزرگسالان در برابر این کودکان چه وظایفی را به عهده دارند؟ افرادی که خود عزادار و داغدار هستند، چگونه باید این موضوع را با فرزند خردسال خود که برای اولین بار از دست دادن عزیزی را تجربه می‌کند، در میان بگذراند؟
واکنش کودکان به مرگ یکی از عزیزان به سن و سال، نوع رابطه با فرد فوت شده، واکنش سایر اعضای خانواده و تجربیات آنها برمی گردد. کودکان زیر پنج سال نمی‌دانند مرگ دائمی است و ممکن است اغلب سؤال کنند آیا فرد فوت شده برمی گردد یا خیر؟
آنها حتی درکی از مراسم خاکسپاری ندارند. کودکی را دیده بودم پس از خاکسپاری پدر بزرگش سؤال کرده بود "حالا که پدر را در خاک کاشتیم، کی رشد می‌کند و بیرون می‌آید؟"
اگر رابطه کودک با فرد فوت شده بسیار نزدیک باشد ممکن است کودک برای مدتی دچار سردرگمی یا شب اداری شود.
کودکان بزرگتر ممکن است نگران از دست دادن بقیه اعضای خانواده یا دوستان خود شوند.آنها ممکن است سؤالات بیشتری بپرسند و بخواهند متوجه شوند چه اتفاقی افتاده است. در کودکان ( ده دوازده ساله)ممکن است پرخاشگری هم نمود پیدا کند.
کودکان بزرگتر کم کم یاد می‌گیرند مرگ غیر قابل برگشت است وممکن است خود آنها هم آنرا تجربه کنند. در این سن بیشتر آنها دنبال چرایی این موضوع هستند. گاه با این موضوع از طریق بی تفاوتی و گاه با عصبانیت برخورد می‌کنند.
چگونه باید خبر فوت یکی از اعضای خانواده را به کودک داد؟
آیا هنوز پاسخ‌هایی چون فلانی سفر رفته، در آسمان زندگی می‌کند می‌تواند پاسخی مناسب برای کودکان باشد؟
مهم‌ترین نکته این است که حقیت را پنهان نکرده و هر آن چه را اتفاق افتاده است برای کودکان خود بازگو کنیم. سعی کنید مکانی امن و آرام برای صحبت کردن بازگو کنیم. فردی را می‌شناسم که وقتی از روی پل عابر پیاده یکی از خیابان‌های غرب تهران حرکت می‌کند، دچاراسترس می‌شود. او می‌گوید؛ زمان کودکیم، درست روی همین پل بود که مادرم خبر مرگ مادر بزرگ را به من و برادرم داد. من هاج و واج مانده بودم و نمی‌دانستم باید چه کنم."
با کودکان در هر سنی صادق باشیم. اگر کودک خردسال است، اسباب بازی یا وسیله مورد علاقه‌ای را می‌خواهد همراه داشته باشد اجازه دهید وقت صحبت کردن اسباب بازی در دسترس او باشد. موضوع را آرام آرام به او بگویید تا فرصت کند حرف‌های شما را درک کند.
مهم‌ترین روش برای بازگو کردن این اخبار به کودک این است که شما صادقانه و شفاف با آنها صحبت کنید. با گفتن حقیقت، موضوع خیلی پیچیده نخواهد شد. بعد منتظر باشید تا آنها از شما سؤال کنند. برخی از کودکان ممکن است خود را در این موضوع دخیل بدانند یا احساس کنند چون ما به خوبی ازاو مراقبت نکردیم عزیزمان فوت شده است.
در این مواقع به او توضیح دهید این اتفاق بخاطر بیماری یا حادثه دیگری به وقوع پیوسته و ربطی به کودک ندارد. در واقع دیگر کاری از دست کسی بر نمی‌آمد.
حتی می‌توانید به او توضیح دهید شما هم غمگین هستید. گریه می‌کنید و ابراز احساسات شما و کودک هیچ اشکالی ندارد. این به کودک شما یاد می‌دهد که چگونه در برابر از دست کسی سوگواری کند و مرگ عزیزش را بپذیرد.
کودکان ممکن است دوست داشته باشند در برابر این اتفاقات نقاشی بکشند، شعر بنویسند و داستان بگویند حتما آنها را در این کار همراهی و تشویق کنید.
چه باید کرد تا کودک کم کم به روال عادی زندگی باز گردد؟
نوزادان و کودکان خردسال از طریق در آغوش گرفتن، نوازش کردن و آواز خواندن احساس امنیت می‌کنند.
بر اساس روال عادی زندگی، سعی کنید فعالیت‌هایی مثل ورزش، نظافت و انجام تکالیف مدرسه را در لیست برنامه‌های کودک قرار دهید.
اگر فرزند شما دانش‌آموز است موضوع را با مدرسه و دوستان او در میان بگذارید تا بتوانند با ابراز همدردی با کودکان از او حمایت کنند.
نکته آخر این که کودک حتی در عزاداری هم از شما الگو برداری می‌کند. مراقبت از سلامت جسمی و روحی شما می‌تواند او را در الگو برداری از شما کمک کند. علیرغم داغدار بودنتان مقابل کودک، برای خود وقت بگذارید و از خود مراقبت کنید.