آیا انزوای علی لاریجانی خودخواسته است؟

دنیای قلم -«مذاکرات تهران و پکن به معاون اول رئیس‌جمهور واگذار شده است». این ادعایی است که روز گذشته «روزنامه فرهیختگان» متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی مطرح کرده و نوشته طبق شنیده‌ها علی لاریجانی، مجری توافق‌نامه ۲۵ساله ایران و چین با روی‌کارآمدن دولت سیزدهم از سمت خود در راهبری این توافق‌نامه استعفا داده تا پیگیری فرایندهای مربوط به این سند راهبردی ۲۵ساله به دست تیم دولت و محمد مخبر، معاون‌اول رئیس‌جمهور، سپرده شود. این همان توافق‌نامه‌ای است که هفتم فروردین سال جاری در محل وزارت خارجه ایران و از سوی محمدجواد ظریف و همتای او وانگ یی به امضا رسید و البته با واکنش‌های متفاوتی مواجه شد. 

نقش علی لاریجانی در سند برنامه همکاری جامع

هیئت دولت حسن روحانی در تیرماه سال گذشته ۹۹ مجوز رسمی آغاز مذاکرات نهایی و امضای سند برنامه همکاری جامع را به وزارت خارجه واگذار کرده بود؛ اما در اصل از علی لاریجانی به‌عنوان مسئول پیگیری قرارداد ۲۵ساله ایران و چین نام برده می‌شود و این سند در دیدار او با وزیر خارجه چین، نهایی شده بوده است. آنها در دیداری که داشتند، بر بسط همه‌جانبه روابط مبتنی بر مشارکت جامع راهبردی تأکید کرده بودند. منصور حقیقت‌پور، مشاور لاریجانی، درباره نقش او در قرارداد 25ساله ایران و چین به «شرق» گفته بود: «آقای لاریجانی علاوه بر موارد فوق نقش ویژه‌ای در قرارداد راهبردی ایران و چین دارد و او برای پیگیری این قرارداد مهم، مدنظر رهبر انقلاب بود تا بتواند مناسبات ایران و چین را در این قرارداد مدیریت کند تا سندی اجرائی و عملیاتی به ثمر بنشیند. او فردی مطمئن نزد رهبر انقلاب است». لاریجانی البته در سیاست خارجه کارنابلد نیست، او در دولت احمدی‌نژاد، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور شد و بعد از حسن روحانی مذاکره با غرب درباره پرونده هسته‌ای را ادامه داد، هرچند در‌نهایت با رئیس دولت به اختلاف خورد و استعفا داد.
سابقه توافق ایران و چین به توافق مشارکت استراتژیک جامع ایران و چین در سال 2016 برمی‌گردد که شش ماه بعد از قرارداد برجام، چین را پشتوانه مهم استراتژیک برای ایران به دنیا معرفی کرد که این همکاری در سند توافق 25ساله ایران و چین، دوباره نوشته شد. وزیر خارجه دولت ابراهیم رئیسی هشتم شهریور در یک برنامه تلویزیونی درباره اینکه آیا وزارت خارجه موضوع قرارداد 25ساله همکاری میان ایران و چین را پیگیری می‌کند یا نه، گفته بود: «یکی از برنامه‌های اصلی ما پیگیری این موافقت‌نامه جامع معروف به توافق‌نامه 25ساله بین ایران و چین است. در زمانی که آقای لاریجانی در مجلس برای پیگیری این موضوع مأموریت خاص پیدا کرد من نیز در مجلس بودم و در جریان جزئیات کار بودم و در پکن نیز شاهد اتفاقاتی بودم که رخ می‌داد که در‌نهایت منجر به امضای این توافق‌نامه مهم شد».
امیرعبداللهیان همچنین تأکید کرده بود که نه‌تنها اجرای این قرارداد را به‌صورت جدی پیگیری می‌کنیم، بلکه تلاش داریم این الگو را به کشورهای دیگری که ظرفیت‌های این‌چنینی دارند، تعمیم بدهیم و با کشورهایی مثل روسیه و هند نیز چنین قراردادهایی را منعقد کنیم.

فاصله گرفتن از دایره قدرت

اگر ادعای روزنامه فرهیختگان درباره علی لاریجانی درست باشد، نشان می‌دهد او باز‌هم از دایره قدرت فاصله گرفته است. لاریجانی تا مرداد سال گذشته ریاست مجلس را بر عهده داشت و بعد از 12 سال برای دور یازدهم پارلمان ثبت‌نام نکرد تا خود را برای رسیدن به پاستور مهیا کند. او در بهار امسال برای انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرد اما فکر نمی‌کرد با عدم احراز صلاحیت توسط شورای نگهبان مواجه شود و برادرش، آیت‌الله آملی‌لاریجانی را که از اعضای شورای نگهبان بود، به واکنش اعتراضی واداشت و در‌نهایت از این منصب استعفا داد. علی لاریجانی خود نیز دیگر در محافل رسمی و سیاسی شرکت نکرد و روزه سکوت سیاسی گرفت. هرچند در گوشه و کنار مطرح شد که او و ناطق‌نوری و حسن روحانی، حزب تشکیل خواهند داد. هرچند خودش در گفت‌وگو با مجله «آگاهی نو»، گفت بود: «ممکن است اما الان باید نظرات مطرح شود تا نقد کنند. چون حزبی که فقط برای قدرت باشد، دچار انشعاب و... می‌شود و نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد. حزب نیازمند پیوند ایدئولوژیک و فکری است که باید پایه‌های آن را بپذیرند، وگرنه تخریب می‌شود. در غیر این صورت مثل خیلی از احزاب ما تبدیل به دورهمی می‌شود. باید افراد سیاسی که دور هم جمع می‌شوند، بگویند ما این اندیشه سیاسی را داریم». 
اتفاقات و آرایش‌های سیاسی پیش از انتخابات نشان می‌داد که اگر علی لاریجانی برای ریاست‌جمهوری تأیید صلاحیت می‌شد، این امکان وجود داشت که برخی احزاب اصلاح‌طلب که نامزدی نداشتند، او را برای رسیدن به صندلی ریاست دولت در نظر بگیرند، اما بعد از گذشت چند ماه از آن دوران، لاریجانی نه‌تنها به پاستور نرسید‌ بلکه در یک انزوای سیاسی فرورفته است. او اکنون مشاور مقام معظم رهبری و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام است اما با لاریجانی سال‌های قبل بسیار فاصله گرفته است. به نظر می‌رسد او حالا سابقه وزارت در ارشاد، ریاست بر سازمان صداوسیما، دبیری در شورای عالی امنیت کشور و سابقه طولانی در ریاست بر پارلمان را تنها در رزومه شخصی خود بایگانی کرده و انزوا را برگزیده است.

منبع: شرق