بعد و قبل از تزریق واکسن کرونا به سالمندان چه کنیم

دنیای قلم -یک اپیدمیولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به موارد منع مصرف واکسن کرونا، در عین حال درباره اقداماتی که سالمندان باید قبل و بعد از تزریق واکسن کرونا انجام دهند، توضیح داد.

دکتر محسن شتی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اقدامات لازم برای سالمندان قبل و بعد از واکسیناسیون، گفت: اولا باید توجه کرد که واکسیناسیون علیه کووید-۱۹ در کشورهای متعددی از دنیا انجام شده و در حال انجام است. میلیون‌ها نفر واکسن تزریق کردند و دستورالعمل‌های متعددی هم درباره آن وجود دارد. باید توجه کرد واکسیناسیون علیه کووید-۱۹ مانند خود بیماری کووید-۱۹ با توجه به اینکه درباره‌اش شواهد علمی به کفایت وجود ندارد، ممکن است تغییر کند و شواهد جدیدی به دست آید. این فضایی است که وجود دارد و باید به آخرین مستندات و شواهد اعتماد کنیم.

واکسن زدن بهتر از واکسن نزدن است

وی افزود: به طور کلی تزریق واکسن، بهتر از واکسن نزدن است. تاکنون آنچه که شواهد علمی نشان می‌دهد، این است که عوارض واکسن وجود دارد، اما این عوارض بسیار کم است و عوارض شدید بسیار نادر است. البته عوارض خفیف شایع هستند و در همه واکسن‌ها عوارضی مانند درد محل تزریق، بدن‌درد، سردرد، کوفتگی، تب و لرز و سردرد و ... به صورت خفیف دیده می‌شوند، اما این عوارض جدی نیستند و بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می‌شوند. در عین حال عوارض جدی هم به صورت نادر گزارش شده و در حد یک نفر در هر ۲۰۰ هزار نفر بوده است. این عارضه‌ها بسیار نادرند و به واسطه آن افرادی که مشکلات خاص و حاد پزشکی دارند، مانند بدخیمی‌های سرطان، بیماران پیوندی و... باید با مشاوره متخصصین وارد هرگونه مداخله پزشکی شوند. اما سالمندانی که به طور معمول دارند زندگی‌شان را می‌کنند و حالا یک فشار خون، دیابت یا بیماری‌های اینچنینی دارند و تحت درمانند، این‌ها نگرانی آنچنانی ندارند.

موارد منع تزریق واکسن کرونا

شتی ادامه داد: افردی که قبلا در برابر دارو، غذا یا واکسن‌های دیگر دچار حساسیت یا آلرژی شدید شده اند، باید حواس‌شان باشد. بر این اساس شوک آنافیلاکسی و آلرژی شدید که فرد را به بیمارستان بکشاند، این افراد منع واکسیناسیون دارند. در عین حال بیمارانی که بیماری‌های خاص، صعب العلاج و جدی دارند، با متخصصین‌شان مشورت کنند. سازمان غذا و دارو هم برای بیمارانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، بیماری‌های ویژه‌ای دارند و... دستورالعمل‌های خاصی داده است. البته این‌ها موارد منع تزریق نیستند، بلکه ممکن است احتیاطاتی لازم داشته باشند و باید مراعات کنند. به عنوان مثال بعد از تزریق واکسن باید به مدت نیم ساعت تحت نظر باشند. حتی کسانی که آلرژی‌های خفیف دارند، منع تزریق واکسن کرونا ندارند. منع تزریق فقط برای افرادی است که سابقه شوک‌های آنافیلاکسی شدید و آلرژی‌های شدید به واکسن دیگری، غذا یا دارو دارند.

وی گفت: در عین حال افرادی که اکنون بیماری حاد تب‌دار دارند؛ اعم از کرونا یا هر بیماری حاد تب‌دار دیگری یا در روند حاد یک بیماری خاص وجود دارند، مثلا سکته قلبی یا مغزی کردند، با مشورت پزشکان معالج باید واکسیناسیون را انجام دهند که معمولا اجازه می‌دهند که روند حاد بیماری بگذرد و بعد واکسن را برایشان تزریق می‌کنند. همچنین افرادی که علائم کرونا داشته یا تست pcr مثبت دارند، اکنون نباید واکسن بزنند و تزریق واکسن‌شان باید به تعویق افتد. البته اینکه گفته می‌شود افراد حتما باید تست pcr دهند و بعد واکسن تزریق کنند، هیچ جای دنیا چنین توصیه‌ای نمی‌شود و هیچ کجای دنیا ابتدا از افراد تست pcr نمی‌گیرند که بعد واکسن بزنند. کشورهایی که میلیون‌ها تست انجام می‌شود هم چنین کاری انجام نمی‌شود.

شتی گفت: فردی علائم بیماری دارد سرفه می‌کند، بدن درد دارد، تب دارد و... به هر حال در شرایط پاندمی کرونا و پیک بیماری ممکن است که کرونا باشد. فرد باید به پزشک مراجعه کند، تحت درمان قرار گیرد و اگر تشخیص کروناست تحت درمان کرونا و قرنطینه قرار گیرد. در عین حال تزریق واکسن را هم باید به تعویق اندازد.

وی ادامه داد: افرادی که فشار خون یا دیابت کنترل شده دارند و اکنون دارو می‌خورند نیز منعی برای تزریق واکسن ندارند. اتفاقا توصیه می‌شود افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، واکسینه شوند. زیرا این افراد در معرض خطر کرونای شدید و بستری به دلیل کرونا هستند و لازم است که حتما واکسن بزنند. به همین دلیل سالمندان باید در خط اول واکسیناسیون قرار گیرند. زیرا اینها افرادی هستند که به دلیل ابتلا به بیماری‌های متعدد زمینه‌ای، در صورت ابتلا به کرونا دچار موارد شدید شده و ممکن است منجر به فوت باشد. در عین حال واکسن کرونا از ابتلا به کرونا به صورت ۱۰۰ درصد جلوگیری نمی‌کند، اما با درصد بالایی جلوی موارد شدید، بستری و مرگ و میر را می‌گیرد و اتفاقا توصیه می‌شود که این افراد حتما واکسن تزریق کنند.

بعد از تزریق واکسن کرونا چه کنیم؟

وی درباره اقدامات لازم برای سالمندان بعد از تزریق واکسن کرونا نیز گفت: باید استراحت کافی داشته باشند، مایعات فراوان مصرف کنند. ممکن است در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول علائمی داشته باشند. البته در سالمندان حتی علائم شبه آنفلوآنزا کمتر از افراد جوانتر است. تا حد امکان از داروی ضدالتهاب استفاده نشود، اگر خیلی اذیت بودند یک استامینوفن مصرف کنند. به طور کلی مصرف مایعات زیاد و استراحت کافی توصیه می‌شود.

شتی گفت: درباره واکسن آسترازنکا که نگرانی‌هایی بابت مشکلات انعقادی بعد از تزریق این واکسن مطرح می‌شود، باید توجه کرد که این مشکلات انعقادی در حد سه تا چهار نفر در یک میلیون نفر است؛ یعنی شیوع و بروزش بسیار کم است و آن هم در روز چهار تا ۲۸ اتفاق می‌افتد. در عین حال گفته می‌شود اگر کسانی قبلا سابقه اختلال انعقادی داشتند، این‌ها باید با مشورت پزشک این واکسن را تزریق کنند و افرادی هم که واکسن آسترازنکا می‌زنند، از روز چهارم به بعد مراقب علائم اختلالات انعقادی باشند. البته این هم مشکلی ندارد و با آزمایش و مداخله به موقع مشکلی ندارد. یعنی بسیار نادر است و در عین حال قابل درمان است.

وی تاکید کرد: توصیه دنیا این است که بهترین واکسن برای فرد اولین واکسنی است که به آن دسترسی پیدا می‌کند.