نقدی بر فهرست اعضای اقتصادی دولت؛ تیمی نه چندان مطلوب

دنیای قلم -رئیس‌جمهوری سیزدهم فهرست وزرای انتخابی کابینه را برای کسب رأی اعتماد مجلس منتشر کرد؛ فهرستی که به‌نظر نمی‌رسد انتظارات عمومی را برآورده ساخته و حتی مطلوب و مقبول رئیس دولت و همکاران اصلی آن باشد. تأخیر بیش از حد در نهایی شدن و اعلام فهرست وزیران دولت، البته نگرانی‌هایی را نسبت به ترکیب و کیفیت کابینه ایجاد کرده بود که با فهرست اعلامی ثابت شد شایعات و بحث‌ها پیرامون چینش کابینه و عوامل و متغیرهای مؤثر بر آن چندان بیجا نبوده است. فهرست اعلامی اگرچه شاخص جوانگرایی کابینه را نسبت به دولت‌های پیشین برجسته ساخته اما با درنظر گرفتن همه جوانب و شرایط، به‌نظر نمی‌رسد افکار عمومی را اقناع ساخته و نسبت به رفع مشکلات و چالش‌های اقتصادی امیدوار سازد. در این میان شاید بیش از هر چیز، ترکیب و توانمندی تیم اقتصادی معرفی شده مورد‌توجه و بحث است.
با نگاهی کلی و اولیه، به‌نظر می‌رسد تیم اقتصادی معرفی شده بیش از هر چیز واجد 2ویژگی مهم یعنی نامتناسب و ناموزون است.
نامتناسب به عدم‌تناسب ترکیب و توانمندی تیم اقتصادی با شرایط اقتصادی موجود مرتبط است.  اقتصاد ایران با توجه به تجربه یک‌دهه تحریم و همه‌گیری کرونا در 2سال اخیر، در بدترین شرایط رکودی و تورمی در دهه‌های اخیر قرار دارد. تداوم رشد اقتصادی منفی، تورم رکودی پایدار و سرمایه‌گذاری منفی، زمینه گسترش فقر، نابرابری، شکاف طبقاتی، بیکاری و پایین رفتن شدید قدرت خرید اقتصادی خانوارها شده است. تغییر دولت این انتظار را برای مردم و فعالان اقتصادی ایجاد کرد که با هماهنگ‌شدن قوای سه‌گانه و نهادهای قدرت و استقرار تیم اقتصادی جدید در مصدر قدرت، زمینه برای بهبود شرایط و رونق اقتصادی در کشور فراهم شود اما به‌نظر می‌رسد متوسط توانمندی تیم اقتصادی معرفی شده، با انتظارات عمومی فاصله زیادی دارد. واقعیت این است که نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری و مجموعه کنش‌ها و واکنش‌های صورت گرفته پس از انتخابات در راستای شکل‌گیری دولت، به لحاظ روانی و واقعی تأثیر ملموس مثبتی روی اقتصاد نداشت و شاخص‌های اقتصادی به‌عنوان نماگرهای واقعی، نه‌تنها تحول و تغییر مثبتی را در 2‌ماه گذشته تجربه نکرده‌اند بلکه عموما شاخص‌ها همچنان به روند نزولی خود ادامه داده‌اند. معرفی کابینه به‌طور عام و تیم اقتصادی دولت جدید به‌طور خاص شاید آخرین فرصت برای تأثیرگذاری بر شاخص‌ها و نماگرهای اقتصادی و قراردادن آنها در آهنگ رشد بود که به‌نظر می‌رسد دولت سیزدهم در بهره‌گیری از این فرصت هم ناکام مانده است.

ناموزون بودن ترکیب تیم اقتصادی

شاخص دوم ترکیب تیم اقتصادی است که به‌نظر ناموزون می‌رسد. در بین وزرای اقتصادی معرفی شده به مجلس، به‌جز 4وزیر که از سابقه و تجربه وزارت و معاونت وزیر برخوردار هستند (رستم قاسمی / وزارت راه و شهرسازی، محرابیان/ وزارت نیرو، جواد اوجی / وزارت نفت و فاطمی امین / وزارت صمت) بقیه وزرای اقتصادی که اتفاقا از نقش محوری در ترکیب تیم اقتصادی برخوردارند، فاقد تجربه و سابقه مهم مدیریتی در حوزه‌های اقتصادی کشور هستند. در این میان شاید مهم‌ترین وزرا، وزیران اقتصاد و دارایی و همچنین تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند که از نقش و جایگاه تأثیرگذاری برخوردار هستند. البته به این ترکیب باید وزیر‌جهادکشاورزی را هم اضافه کرد. علاوه بر این، ترکیب کنونی در بردارنده فرماندهی اقتصاد کشور نیز نیست هرچند ممکن است فرماندهی اقتصاد خارج از تیم وزیران و در قامت معاون اول یا رئیس سازمان برنامه و بودجه باشد که احتمال آن زیاد است. به‌هرحال آنچه در شرایط کنونی از اهمیت برخوردار است ارتباط و هماهنگی بین تیم اقتصادی دولت است که در عبور کشور از شرایط سخت کنونی می‌تواند بسیار تعیین‌کننده باشد.

فرصت آزمون و خطا نیست

واقعیتی را که نباید از آن غافل شد این است که اقتصاد ایران فرصت آزمون و خطا ندارد. شرایط اقتصادی آنقدر ناگوار است که نباید در انتخاب افراد و مدیران و اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی ریسک کرد. تناسب و موزونیت تیم اقتصادی دولت در هیچ دوره‌ای به مانند دوره جدید از اهمیت و ضرورت برخوردار نبوده است. بی‌توجهی به این دو شاخص، می‌تواند فرصت‌های اندک باقی‌مانده برای نجات اقتصاد ایران را از بین ببرد. همچنین تیم اقتصادی دولت نباید متزلزل و ناپایدار باشد به‌گونه‌ای که رئیس دولت را در کوتاه‌مدت وادار به ترمیم کند. اقتصاد ایران فرصتی هم برای ترمیم و تکمیل و اصلاح تیم اقتصادی و مدیریتی ندارد.

به هر حال باید انتظار کشید و دید آیا دیگر نهادهای قدرت و به‌خصوص نمایندگان مجلس با این تیم همراهی خواهند کرد و توانمندی آنها را متناسب با شرایط و الزامات اقتصادی موجود کشور خواهند دید؟ هم‌اکنون برای ایجاد تیم اقتصادی قدرتمند، متناسب و موزون، توپ در زمین مجلس است. مبادا تعجیل در شکل‌گیری دولت، توجه و حساسیت نمایندگان مجلس را از تشکیل تیم اقتصادی قوی و متناسب دور کند که زمانی برای جبران آن نیست.

منبع: همشهری