آینده ایران؛ مدنی یا پادگانی؟
گفتگوی مصطفی تاجزاده با خبرگزاری ایلنا را در این مطلب بخوانید.
دنیای قلم_ راست و چپ سیاسی بر سر هر چه با یكدیگر اختلاف‌نظر داشته باشند، بر سر اینكه مردم از وضعیت موجود خسته و ناامیدند، اشتراك نظر دارند. اگرچه هر كدام این ناامیدی و خستگی را بر مدار و با منش و روش خود تحلیل می‌كنند و علل و عوامل آن را بر‌می‌شمارند یا راهكارهایی برای تغییر وضع موجود ارایه می‌دهند. اصلاح‌طلبان معتقدند تا زمانی كه قرار باشد در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده همان الگوی انتخابات مجلس یازدهم در اسفندماه ۹۸ تكرار شود، مردم از صندوق رای ناامیدند و نظام با چالش مشاركت انتخاباتی مواجه است.
اصولگرایان معتقدند با همین اقلیت رای‌دهنده می‌توانند نتیجه را به نفع خود تمام كرده و آن‌طور كه مدعی‌اند، «كارآمد» دولت را اداره كنند. همچنین در این میان بحث كاندیدایی با پیشینه نظامی هر چه به انتخابات نزدیك می‌شویم، بیشتر محل تلاقی این دو جریان سیاسی قرار می‌گیرد. یك‌سو معتقد است كه چارت سازمانی نظامی می‌تواند شرایط را تغییر دهد و یكپارچگی، انضباط و دیسیپلین نظامی نجات‌دهنده است. یك طرف دیگر بر این باور است كه نظامی شدن مناصب اجرایی می‌تواند دموكراسی را به خطر انداخته و پاسخگو نبودن به مردم را باب كند.
کمتر شدن شفافیت با حضور رییس‌جمهور نظامی
مصطفی تاجزاده، كنشگر سیاسی اصلاح‌طلب از جمله چهره‌های سیاسی است كه با روی كار آمدن «دولت نظامی» مخالف است و اگر نگوییم او از جمله نخستین كنشگرانی است كه در این زمینه هشدار داد، نمی‌توانیم اذعان نكنیم كه او از سردمداران نقد این راهبرد بوده و از جمله كسانی كه بیش از دیگران نسبت به عواقب آن گفته است. او در آخرین اظهارنظرش در این مورد گفته است: «مردم دل‌شان نمی‌خواهد رییس‌جمهوری‌شان نظامی باشد. دلیل‌شان هم شاید این باشد كه وقتی یك رییس‌جمهوری نظامی بر سر كار بیاید، شفافیت در امور كمتر می‌شود. احتمال تنش در روابط خارجی قوت می‌گیرد و راه‌حل‌های متخذه، بنا بر مثل معروف كه نجار همه چیز را میخ و چوب و اره می‌بیند، در درجه اول (راه‌حل‌هایی) نظامی است.
تئوریزه شدن ایده رییس‌جمهوری نظامی»
به همین علت در دنیا تصمیم‌گیری در خصوص اصل جنگ را هم در اختیار نظامی‌ها قرار نمی‌دهند و فقط وظیفه جنگیدن را برعهده آنان می‌گذارند.»تاجزاده كه با ایلنا به گفت‌وگو نشسته، بر این باور است كه در این دوره شاهد «تئوریزه شدن ایده رییس‌جمهوری نظامی» هستیم و این وضعیت، یادآور نظام‌های دوقطبی و الگویی است شبیه به آنچه در شوروی سابق در جریان بود. او توضیح داده كه در شوروی یا نظام‌های مشابه چون چین یا كره شمالی در صنایع دفاعی و موشكی و حتی اتمی پیشرفت‌های فراوانی داشتند، اما اقتصادشان عقب ماند و نتوانستند كالاهای مصرفی باكیفیت و قابل رقابت در سطح جهانی تولید كنند. تاجزاده این رشد را كه اتفاقا در ایران تبلیغ می‌شود، توصیف می‌كند؛ رشدی كه بنا بر آن، كشوری می‌تواند اتم را بشكافد، فضا را فتح كند اما نمی‌تواند یك دوچرخه، یك چرخ‌گوشت، یك لباسشویی یا یك ظرفشویی خوب تولید كند.
بیشتر بخوانید: آیا علی لاریجانی؛ رئیسی و قالیباف رقبای انتخابات ۱۴۰۰ خواهند بود؟
گروهی می خواهند خودشان وارد مذاکره شوند
او كه تنها راه برون‌رفت از شرایط فعلی كه مردم با صندوق رای دچار قهر «نسبی» شده‌اند، «به همه بد و بیراه می‌گویند»، «عصبانی و ناراضی» هستند، حل مشكل جمهوری اسلامی با امریكا و خروج از تناقض در سیاست خارجی است. تاجزاده بر این باور است كه دولت روحانی باید از فرصت استفاده كرده و بالاخره بین دوگانه جنگ یا مذاكره یكی را انتخاب كند؛ چون اساسا كار دیگری قابل انجام نیست. با این حال همان‌طور كه تاجزاده نیز تاكید كرده دو گروه در كشور با انجام مذاكره -كه البته او معتقد است رویكرد كلی نظام است- مشكل دارند.
گروهی كه اساسا با هرگونه مذاكره مخالفند و از قطعنامه ۵۹۸ تا برجام را خیانت به خون شهدا تلقی می‌كنند و گروهی دیگر كه می‌خواهند دولت روحانی یا اصلاح‌طلبان وارد مذاكره و حل مشكل نشوند، بلكه خودشان این كار را انجام دهند. با این حال تاجزاده معتقد است كه باید هر چه سریع‌تر دست به یك انتخاب استراتژیك زد تا پیش از آنكه احیانا ماجرایی شبیه به آبان‌ماه ۹۸ و گرانی بنزین تكرار شود.
نگرانی از بی معنا شدن انتخابات برای مردم
او گرچه معتقد است مردم در وضعیت قهر نسبی با انتخابات به سر می‌برند اما باور دارد اگر انتخابات آزاد برگزار شود، مردم امیدوار خواهند شد. او گفته نگرانی و هراسِ اصلاح‌طلبان از این است كه انتخابات برای مردم بی‌معنا شود؛ همان‌طور كه در دوران شاه این‌گونه بود. تاجزاده به این ایده برخی گروه‌های اصلاح‌طلب كه معتقدند اگر حاكمیت با در دست گرفتن «پاستور» یكدست و یكپارچه شود یا با حضور چهره‌ای با پیشینه نظامی به آنچه می‌خواهد برسد، وضعیت در مجموع بهتر خواهد شد نیز پاسخ داده و معتقد است: «این خوش خیالی است كه فكر كنیم دولت نظامیان پس از فتح پاستور، در قبال عملكردش پاسخگو شده و از این طریق مهار می‌شود.
بیشتر بخوانید: رئیس جمهور فقط ۲۰درصد از قدرت را در اختیار دارد
اگر فرضا دولت نظامی پس از حضور در نهادهای انتخابی از عهده اداره كشور برنیاید، هسته سخت قدرت خواهد گفت كه این دولت و مجلس، انتخاب مردم بوده‌اند، حالا كنار بروند و گروه دیگری بیایند. به این ترتیب قدرت پاسخگو نمی‌شود. به همین دلیل به كسانی كه می‌گویند بگذارید دولت پنهان آشكار شود، می‌گویم به جای حمایت از دولت نظامیان، یكپارچگی و پاسخگویی را با یك سازوكار مدون و قانونی نهادینه كنید؛ هسته سخت قدرت با ریاست‌جمهوری ادغام و منتخب مستقیم مردم شود تا قدرتمند و جوابگو گردد.» تاجزاده یكی از دلایل وقوع انقلاب در سال 57 را همین بی‌معنا شدن انتخابات می‌داند!