دهه شصتی‌ها متهم کاهش رونق مسکن!
عذرا فراهانی-در سال‌های اخیر هر بار بازار مسکن دچار رکود یا رشد قیمت شد، یک متهم همیشگی در افکار عمومی پیدا می‌شود؛ دهه شصتی‌ها.
دنیای قلم -این گزاره بارها تکرار شده که هجوم متولدین دهه شصت به بازار ازدواج در دهه هشتاد، تقاضای مسکن را جهش داد و همین موج بازار را برای همیشه از ریل خارج کرد.
از نظر آماری تردیدی نیست که در فاصله سال‌های 1385 تا 1390 جمعیت بزرگ دهه شصت به سن ازدواج رسید و آمار ازدواج از حدود 300 الی 400 هزار در سال به 600 الی 900 هزار مورد افزایش پیدا کرد . در این بازه زمانی تقاضای مسکن چه ملکی و چه اجاره‌ای افرایش یافت و بخش ساخت و ساز برای پاسخ به این نیاز بزرگتر شد.
این بخش از روایت کاملا درست است. بازار مسکن با یک تقاضای انباشته مواجه شد. اما سوال مهمتراین است که ایا تقاضای زیاد یک نسل می‌تواند تا امروز همچنان عامل اصلی رکودو بحران مسکن باشد؟
اما روند تولید و مصرف مسکن از یک جایی به بعد تغییر کرد. وقتی روند ازدواج‌ها در سال 1399 به بعد نصف شد و به حدود450 هزار رسید ، اگر عامل گرانی مسکن دهه شصتی ها بودند، باید بازار مسکن دوباره به حالت تعادل بازمی گشت. اما چنین نشد.
محمود اولاد، پژوهشگر اقتصاد شهری و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با یک رسانه تاکید می‌کند آنچه امروز به‌عنوان «رکود سنگین بازار مسکن» تجربه می‌کنیم، یک پدیده کوتاه‌مدت یا حاصل رفتار یک نسل خاص نیست؛ بلکه پیامدِ چند روند بلندمدت و عمیق است که طی دو دهه گذشته شکل گرفته‌اند.
به گفته این پژوهشگر، کاهش ازدواج و کاهش تشکیل خانوار یکی از مهم‌ترین عوامل افت تقاضای مؤثر است. او توضیح می‌دهد در بسیاری از شهرها—even تهران—نرخ ازدواج و نرخ ساخت خانوارهای جدید نسبت به دهه ۸۰ به‌طور معناداری پایین آمده و این یعنی بخش بزرگی از خریداران بالقوه عملاً از بازار حذف شده‌اند.
عامل دوم، افت شدید درآمد سرانه حقیقی است. افزایش هزینه‌ها، دستمزدهای عقب‌مانده از تورم و کاهش قدرت خرید باعث شده حتی خانوارهای شاغل و با درآمد ثابت هم توان ورود به بازار را نداشته باشند. «امروز حتی برای طبقه متوسط خرید خانه تبدیل به رؤیا شده و این مسئله ربطی به دهه‌شصتی بودن یا نبودن ندارد؛ مسئله ساختاری است.»
در کنار این دو عامل، محدودیت‌های ساخت‌وساز نیز نقش مهمی داشته‌اند. از کمبود زمین قابل توسعه در کلان‌شهرها تا سخت‌گیری‌های مقرراتی و طولانی شدن فرآیند صدور مجوزها، همگی باعث شده عرضه نتواند با نیاز واقعی جامعه همراه شود.
بنابراین—به‌گفته این پژوهشگر—«دهه‌شصتی‌ها مقصر رکود نیستند». اگر امروز بازار مسکن در رکود عمیق فرو رفته، این رکود نه حاصل انتخاب‌های یک نسل، بلکه نتیجه انباشته‌شدن مجموعه‌ای از روندهای جمعیتی، اقتصادی و سیاستی است؛ روندهایی که برای اصلاح آن‌ها نیاز به تصمیم‌های سخت، سیاست‌گذاری‌های بلندمدت و بازنگری جدی در ساخت‌وساز و بازار کار داریم.