زنگ خطر بی‌اعتمادی/ وقتی نوجوانان در بحران، سراغ خانواده و مدرسه نمی‌روند
آمار تازه‌ای که از دل مدارس کشور بیرون آمده، نگران‌کننده‌تر از آن است که بتوان به‌سادگی از کنار آن گذشت: دوسوم دانش‌آموزان در مواجهه با مشکلات شخصی، نه به خانواده پناه می‌برند و نه به معلم یا مشاور مدرسه. این یعنی ستون‌های اصلی تربیت—خانه و مدرسه—برای نسل امروز نوجوان، دیگر مأمن و مرجع مشورت نیستند.
دنیای قلم - در دل این عدد خشک ۶۶ درصد، واقعیتی لرزان پنهان شده است: نوجوان ایرانی در لحظه بحران، احساس امنیتی برای گفت‌وگو با بزرگ‌ترها ندارد. خانه برایش یا منبع قضاوت و سرزنش است، یا دچار چنان فرسودگی اقتصادی و عاطفی شده که جایی برای شنیدن باقی نگذاشته. مدرسه هم، به‌جای نقش تربیتی و حمایتی، درگیر آزمون و رقابت و نمره شده است؛ جایی برای صحبت از اضطراب، بحران هویت یا حتی افسردگی باقی نمانده.
نتیجه چیست؟ نوجوان به سمت گروه هم‌سالان می‌رود. دوستانی که اگرچه همدل‌اند، اما آموزش‌ندیده‌اند و گاه خودشان نیز در بحران به سر می‌برند. چنین گفت‌وگوهایی نه‌تنها به حل مسئله کمک نمی‌کند، که گاه عمق بحران را بیشتر می‌کند؛ به‌ویژه در مواجهه با مسائلی مثل خشونت خانگی، فکر خودکشی، اضطراب تحصیلی یا سرخوردگی عاطفی.
در میان این وضعیت، مدارس خاص – تیزهوشان، نمونه‌دولتی و برندهای غیرانتفاعی – در جایگاه پرخطر‌تری قرار دارند. این مدارس اگرچه در ظاهر محل رشد «استعدادهای برتر» هستند، اما عملاً فشار روانی سنگینی به دانش‌آموز وارد می‌کنند: رقابت بی‌پایان، آزمون‌های پیاپی، توقعات بالا، و نبود فضای امن گفت‌وگو. سکوت سیستم درباره آمار افسردگی، ترک تحصیل یا آسیب‌های روانی در این مدارس، نه از سلامت آن‌ها، بلکه از نبود شفافیت و فقدان نظارت مستقل خبر می‌دهد.
علت حذف والدین از دایره مشورت نوجوان، فقط یک چیز نیست. برخی خانواده‌ها با استبداد تربیتی فرزندانشان را از گفت‌وگو می‌رانند، برخی گرفتار روزمرگی و بحران معیشت‌اند، و بعضی دیگر «نصیحت» را با «گفت‌وگو» اشتباه گرفته‌اند. نتیجه روشن است: نوجوان به جای گفت‌وگو با بزرگ‌ترها، پناه می‌برد به دوستی که شاید نه تجربه‌ای دارد، نه صلاحیتی.
این وضعیت، زنگ خطری جدی برای نظام آموزش‌وپرورش و نهاد خانواده است. اگر نسل امروز ما بی‌اعتماد، تنها و بی‌پناه بزرگ شود، فردا با جامعه‌ای روبه‌رو خواهیم بود که نه توان گفت‌وگو دارد و نه امید به شنیده‌شدن. وقت آن رسیده که خانه و مدرسه، نقش خود را بازتعریف کنند: نه فقط آموزش‌دهنده یا نان‌آور، بلکه شنونده، همراه و مأمن نوجوانان.
منبع: هم میهن