چرا زانو صدا می دهد

دنیای قلم - غلامرضا نادری، جراح و فوق تخصص ارتوپد - شنیدن صدای تق‌تق هنگام حرکت دادن زانو چندان غیرعادی نیست. این وضعیت با این‌که می‌تواند در هر بخشی از بدن بروز یابد اما معمولا در زانو شنیده می‌شود. صدای تق‌تق هنگامی به وجود می‌آید که چندین حباب هوا در بافت‌های بدن تشکیل شده یا تاندون‌ها و رباط‌ها با ساختارهای استخوانی برخورد کنند. همچنین این صدا می‌تواند در اثر پارگی غضروف، آرتروز یا سندروم درد پاتلوفمورال به وجود آید. صدای تق تق زانو اغلب هنگام صاف کردن این مفصل شنیده می شود و با قرار دادن دست بر روی زانو قابل احساس است. تق تق زانو با این‌که می‌تواند در هر سنی بروز یابد اما معمولا همگام با افزایش سن پدیدار می‌شود. در ادامه از جنبه‌های مختلف به بررسی این موضوع می‌پردازیم:

  علت صدای تق تق زانو

1) وجود حباب‌های هوا| هوا می‌تواند به درون بافت نرم وارد شود و با وارد شدن به محیط اطراف مفصل، حباب‌های کوچکی در مایع سینوویال ایجاد کند. هنگامی که فرد زانوی خود را صاف یا خم می‌کند، حباب‌های یاد شده از بین می روند و صدایی تق مانند به وجود می‌آورند. با این که صدای یاد شده اغلب سبب نگرانی فرد می‌شود اما معمولا بی‌خطر است.

2) آسیب به مفصل زانو| گاهی اوقات صدای تق تق ناشی از وجود مشکلی زمینه‌ای همچون آسیب بافتی یا دیگر ضایعه‌هاست و فرد به درمان نیاز دارد. اگر احساس درد با صدای یاد شده همراه باشد، احتمال وجود بافت جای زخم، پارگی مینیسک یا حرکت تاندون روی بیرون زدگی استخوانی وجود دارد. درد یا التهاب می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات جدی‌تر همچون پارگی غضروف، آرتروز یا سندروم درد پاتلوفمورال باشد. در این موارد، امکان دارد فرد به درمان نیازمند باشد.

3) سندروم درد پاتلوفمورال| هنگامی که فشار بین کشکک زانو و استخوان ران بیش از حد طبیعی باشد، غضروف موجود در مفصل شروع به فرسودگی می‌کند. با از بین رفتن صافی و کیفیت این غضروف، سندروم زانوی دوندگان یا همان درد پاتلوفمورال بروز می‌یابد. ورزش‌های شدیدی همچون نرم دوی بر سطح شیب‌دار، اسکوات زدن و پله‌نوردی می‌توانند بر ناحیه بین استخوان ران و کشکک زانو فشار وارد کنند. افزایش ناگهانی شدت یا مدت فعالیت فیزیکی هم در بروز این مشکل نقش دارد. آسیب زانو در اثر حوادثی همچون زمین خوردن یا تصادف از دیگر عوامل بروز درد یاد شده و صدای تق تق زانوست. افراد ممکن است هنگام بالا رفتن از پله‌ها و نشستن به مدت طولانی با زانو های خمیده علایمی همچون درد، تورم و خشکی را به همراه صدای تق تق تجربه کنند.
4) پارگی غضروفی|صدای تق تق می‌تواند نشانه‌ای از پارگی مینیسک باشد. مینیسک می‌تواند در حین فعالیت‌های ورزشی و پیچ خوردگی زانو پاره شود. البته، مینیسک‌ها همگام با افزایش سن نازک‌تر می شوند و احتمال پارگی آن‌ها نیز افزایش می یابد. علایم این پارگی شامل موارد زیر است: تورم، سفتی، مشکل در صاف کردن زانو.
5) آرتروز زانو و صدای تق تق زانو| همراه شدن درد با تق تق زانو می‌تواند نشانه اولیه ابتلا به آرتروز زانو باشد. آرتروز معمولا در اثر فرسودگی بروز می یابد و همگام با افزایش سن بدتر می‌شود. در این بیماری، غضروف های پوشاننده انتهای استخوان‌ها به تدریج از بین می روند و استخوان‌ها با سایش بر یکدیگر سبب ایجاد درد و مشکلات حرکتی می‌شوند. ابتلا به آرتروز در افراد چاق یا دارای سابقه آسیب دیدگی بیشتر است.
6) صدای تق تق زانو پس از جراحی| طبق تحقیقات تا ۱۸ درصد افرادی که تحت جراحی ترمیم مفصل زانو قرار می‌گیرند، تق تق زانو را تجربه خواهند کرد. این صدا می‌تواند ناشی از طراحی یا جای‌گیری زانوی جدید باشد. این نوع تق تق معمولا بدون نیاز به مداخله و به صورت خود به خود برطرف می‌شود.