چرا لبخندزدن مسری است

دنیای قلم - لبخند یکی از زبان‌های بین‌المللی است که بین همه انسان‌ها با نژادها و فرهنگ‌های مختلف، مشترک است. شاید به همین دلیل است که می‌گویند اگر می‌خواهی جهان زیباتر شود، لبخند بزن. لبخند زدن علاوه بر این که احساس خوبی در خودتان ایجاد می‌کند، مانند یک ویروس مسری عمل می‌کند که سهمی از شادی را نصیب نزدیکان و اطرافیان‌تان هم می‌کند. امروز یعنی 7 اکتبر روز جهانی لبخند نام‌گذاری شده است. هدف از نام گذاری یک روز به نام «لبخند»، یادآوری اهمیت این رفتار ساده اما با تاثیرات مثبت بسیار است. به همین بهانه و در پرونده امروز زندگی‌سلام، از انواع لبخند، تاثیرات آن بر کیفیت زندگی خودمان و اطرافیان، قلق‌های کاشتن لبخند و ... خواهیم گفت. توصیه می‌کنیم که قبل از خواندن مطالب این پرونده، لبخند بزنید.

ویژگی‌های یک لبخند واقعی؛ آن چه باید درباره انواع لبخند بدانید

مهدی خراسانی  |  کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی
شاید لبخندزدن کار بسیار ساده‌ای باشد اما تاثیرات روان‌شناسانه آن بر خودمان و حتی دیگران، ساده و مختصر نیست. گاهی اوقات اتفاقاتی می‌افتد که لبخند زدن و شاد بودن را سخت می‌کند اما اگر اطلاعات درستی درباره آن داشته باشید، هر روز در زندگی لبخند خواهید زد. در ادامه، نکاتی در همین باره مطرح می‌شود.

شروع لبخند زدن از 2 ماهگی

لبخندها بسته به موقعیتی که آن را ابراز می‌کنیم، کارکردها و نام‌های متفاوتی دارند. برخی از این لبخندها، نشان‌دهنده سلامت جسمی و روانی‌اند مانند لبخند زدن کودک بین دو تا شش ماهگی. 98 درصد کودکان در این فاصله سنی از طریق لبخند به یک چهره اعم از آشنا یا ناآشنا پاسخ می‌دهند و اگر لبخند وجود نداشته باشد باید سلامت کودک بررسی شود. این لبخند مقدمه روابط اجتماعی بعدی کودک است.

آشنایی با انواع لبخند

دسته‌بندی‌های مختلفی برای انواع لبخند ارائه شده است. در یک تقسیم‌بندی از سه دسته کلی نام برده شده که عبارت اند از: 1- لبخند پاداش 2- لبخند وابستگی و 3- لبخند تسلط. همچنین در یک تقسیم‌بندی دیگر، نام‌های متنوعی برای انواع لبخند ذکر شده است مانند لبخند مودبانه، دوستانه، احساسی، تحقیرآمیز، زورکی، از روی تعجب، برای برتری طلبی، ناگهانی، از روی ترس، خجالت و ... . اما دو نوع خنده از بقیه مشهورتر است، یکی خنده واقعی و دیگری خنده ساختگی که به آن‌ها لبخند داچن و لبخند پان آمریکن می‌گویند. در ادامه بیشتر با این دو نوع لبخند آشنا خواهید شد.

وضعیت لب‌ها و گونه‌ها در یک لبخند واقعی

برای شناسایی انواع لبخند، تحقیقات بسیاری توسط زیست‌شناسان، عصب‌شناسان و روان‌شناسان انجام شده است اما به دلیل این که نخستین بار، عصب‌شناسی فرانسوی به نام گیلام داچن متوجه تفاوت لبخند واقعی با لبخند تصنعی شد، لبخند اصیل و واقعی، «لبخند داچن» نام گرفت. یکی از تحقیقات برجسته داچن روی سیماشناسی بود که در قرن نوزدهم مبحث بسیار مهمی به شمار می‌ر‌فت. داچن می‌خواست تعیین کند چگونه عضلات صورت باعث نمایش و ابراز احساسات آدمی می‌شود. نحوه تحریک عضلات صورت توسط او بسیار جالب بود. عکس‌های عجیب و غریبی که از تحقیقات او در کتابی منتشر شد، سر و صدای بسیاری به پا و او را مشهور کرد. داچن در حین تحقیقاتش به طور تصادفی نکته جالبی را کشف کرد: لبخند اصیل و واقعی با لبخند تصنعی تفاوت دارد، چیزی که تا قبل از آن مورد بحث نبود. او لبخند اصیل و واقعی را به نام خودش، لبخند داچن نامید! در لبخند داچن که لبخندی صادقانه است، گوشه‌های لب بالا می‌آید و پوست اطراف گوشه‌های چشم چروکیده می‌شود. عضلاتی که مسئول بالا بردن گوشه دهان است، عضلات زیگوماتیک خوانده می‌شود. این عضلات هم در لبخند واقعی و هم لبخند دروغین فعال‌اند. ولی در لبخند واقعی عضلات دیگری هم منقبض می‌شود، این عضلات اوربیکولاریس اوکولی و پارس اوربیتالیس هستند، آن‌ها گونه را بالا می‌برند و پوست اطراف چشم‌ها را چین می‌اندازند.

ویژگی‌‌های لبخند تصنعی

برخی افراد به واسطه شغل‌شان به ناچار باید در محیط کار و در ارتباط با مشتریان دایم لبخند به لب داشته باشند. طبیعی است فردی که به اجبار لبخند می‌زند، این لبخند نشان دهنده رضایت او نیست و تنها برای حفظ شغل اش وانمود می‌کند که خوشحال و شاد است. مطالعات نشان می‌دهد که وقتی افراد در حال نمایش هستند، تلاش بیشتری برای کنترل ماهیچه‌های صورت خود به خرج می‌دهند. در نتیجه گوشه‌های ‌دهان فوق‌العاده بالا می‌آید و تعداد بیشتری از دندان‌ها در معرض دید قرار می‌گیرد. واضح است که چنین لبخندی، نه تنها پیام خوبی را به دیگران منتقل نمی‌کند که بعد از مدتی باعث می‌شود تا فرد با اختلالاتی همچون افسردگی، اضطراب و ... دست ‌و‌ پنجه نرم کند و سلامت روانش به خطر بیفتد.

6 دلیل قانع‌کننده برای لبخند ‌زدن

بسیاری از افراد لبخند زدن را به عنوان یک پاسخ غیر ارادی به مواردی که باعث شادی و خنده می‌شوند، در نظر می‌گیرند. اگرچه این تعریف قطعا درست است اما آن چه بیشتر مردم نادیده می‌گیرند، این است که لبخند زدن می‌تواند به همان اندازه که یک پاسخ داوطلبانه باشد، یک انتخاب آگاهانه و قدرتمند هم باشد. مطالعات علمی بی‌شماری تأیید کرده‌اند که لبخند فواید زیادی دارد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود.
1- ما را جذاب‌تر می‌کند  ما به‌طور طبیعی جذب افرادی می‌شویم که لبخند می‌زنند. یک عامل واقعی جذب فیزیکی با عمل لبخند زدن مرتبط است. جای تعجب نیست که حالت‌های شدید یا منفی صورت مانند اخم، ترشرویی و ادا و اصول در واقع برعکس عمل و به طور مؤثر مردم را از فرد دور می‌کنند.
2- استرس را برطرف می‌کند  استرس می‌تواند در تمام وجود ما نفوذ کند و واقعاً در چهره ما نمایان شود. لبخند زدن نه تنها به شما کمک می‌کند خسته، فرسوده و شکسته به نظر نرسید، بلکه در واقع، می‌تواند به کاهش استرس شما هم کمک کند.
3- روحیه ما را بالا می‌برد  دفعه بعدی که احساس ناراحتی کردید، لبخند بزنید. احتمال زیادی وجود دارد که روحیه شما بهتر ‌شود. لبخند زدن می‌تواند بدن را فریب دهد تا به شما در بالا بردن روحیه کمک کند، زیرا عمل جسمی لبخند زدن پیام عصبی را در مغز شما فعال می‌کند.
4- سیستم‌ایمنی را تقویت می‌کند  لبخند زدن می‌تواند سلامت کلی شما را تقویت کند. عمل لبخند زدن در واقع به سیستم ایمنی بدن انسان کمک می‌کند تا عملکرد مؤثرتری داشته باشد. تصور می‌شود که هنگام لبخند زدن، عملکرد ایمنی بدن به دلیل آرامش بیشتر به لطف آزاد شدن انتقال‌دهنده‌های عصبی خاص، بهبود می‌یابد.
5- احساس‌مان را بهتر می‌کند مطالعات نشان داده است که لبخند زدن باعث ترشح اندورفین، مسکن طبیعی و سروتونین می‌شود. این سه هورمون انتقال‌دهنده عصبی با هم باعث می‌شوند از سر تا پا احساس خوبی داشته باشیم. این مواد شیمیایی طبیعی نه تنها روحیه شما را بالا می‌برند، بلکه باعث آرامش بدن و کاهش درد جسمی می‌شوند. لبخند زدن یک داروی طبیعی است.
6- از افسردگی دور می‌شوید  حتی وقتی لبخند غیرطبیعی باشد، بازهم به مغز و در نهایت بقیه بدن ما این پیام را می‌فرستد که زندگی خوب است. بنابراین با لبخند زدن از افسردگی و نگرانی فاصله خواهید گرفت. همچنین مطالعات نشان داده است افرادی که به‌طور منظم لبخند می‌زنند، اعتماد به نفس بالاتری پیدا می‌کنند و احتمال ارتقای درجه شغلی آن‌ها بیشتر است.

تأثیر لبخند بر اطرافیان

می‌دانستید لبخند واقعا مُسری است؟ آن بخش از مغز شما که مسئول حالت چهره‌ شما هنگام لبخند زدن یا تقلید لبخند دیگران است، در قشر حلقوی مخ قرار دارد یا به عبارتی ناحیه‌ واکنش خودکار و ناخودآگاه. در تحقیقی که در کشور سوئد انجام شد، به داوطلبان تصاویری از احساسات متعدد را نشان دادند: شادی، خشم، ترس و شگفتی. زمانی که تصویر یک فرد خندان به آن‌ها نشان داده می‌شد، از آن‌ها خواسته می‌شد، اخم کنند. نتیجه این بود که حالات چهره‌ افراد، مستقیما در پی تقلید همان تصویری بود که می‌دیدند. مقاومت در برابر تقلید نکردن از لبخند، نیازمند تلاش آگاهانه‌ داوطلبان بود. بنابراین، اگر به کسی لبخند می‌زنید، منتظر لبخند فرد مقابل هم باشید، چون لبخند شما مسری است و نمی‌توان در برابر آن مقاومت کرد. اما اگر فرد مقابل لبخند نزد، بدانید که برای لبخند نزدن به شما، تلاش آگاهانه‌ای کرده است. اگر به این یافته‌ها یک نگاه کلی بیندازیم، درمی‌یابیم هر بار که به فردی لبخند می‌زنیم، مغز آن فرد او را به خندیدن وسوسه می‌کند. شما با لبخندتان، یک رابطه‌ هم‌زیستی ایجاد می‌کنید که به شما و فرد مقابل اجازه می‌دهد مواد شیمیایی وابسته به احساسات خوب را در مغزتان آزاد کنید، مراکز پاداش را در مغزتان فعال کنید، هر دو جذاب‌تر شوید و شانس طول عمر بیشتر و زندگی سالم‌تر را بالا ببرید. لبخند چیزی است که باید به خودتان هدیه دهید، پس خودتان را با افراد، مکان‌ها و چیزهایی احاطه کنید که شما را شاد می‌کنند. با دوستانی معاشرت کنید که مثبت و خنده‌رو هستند. فیلم‌های خنده‌دار تماشا کنید و یادتان باشد در چشم افراد نگاه کنید و مرواریدهای سفیدتان را به آن‌ها نشان دهید. جهان با لبخند ساده و بی‌ریای شما زیباتر خواهد شد.

به چه چیزهایی بخندیم و نخندیم؟!

از قدیم گفته‌اند «بخند تا دنیا به روت بخنده» یا «خنده بر هر درد بی‌درمان دواست»؛ اما در چه مواقعی خنده بجاست، به چه چیزهایی می‌توانیم بخندیم و چه چیزهایی را می‌توانیم دستمایه شوخی کنیم؟

* اگر می‌خواهید یکدیگر را بخندانید، به خاطرات مشترک گذشته‌تان رجوع‌کنید. حتما در بین آن‌ها به خاطره جذاب و خنده‌داری برمی‌خورید که بتواند دیگران را هم بخنداند. در واقع یک جورهایی می‌شود گفت خندیدن و شوخی با خودتان به‌اندازه‌ای که از حد نگذرد، یک شروع خوب برای خندیدن است. طنزپردازها به این روش خودزنی هم می‌گویند.
* انسان‌ها ذاتا داستان را دوست‌دارند. می‌توانیم به طنزهایی که در قالب داستان روایت می‌شوند، بخندیم.
* به موقعیت‌های رایجی که در جامعه اتفاق می‌افتد و در آن خبری از بی‌ادبی و بی‌احترامی به شخص یا گروه خاصی نیست بخندیم. شوخی و خندیدن با بی‌ادبی تفاوت دارد.

چه چیزهایی خندیدنی نیستند!

خنده می‌تواند حال آدم‌ها را زیرو‌رو کند و یک داروی موقت روح باشد. اما گاهی خندیدن به بعضی چیزها شبیه یک خراش بزرگ عمل می‌کند. به نظر،  به این چیزها نباید خندید.
* وضعیت فیزیکی و روحی آدم‌ها دستمایه خنده نیست و نمی‌تواند باشد. برای مثال با چاقی و لاغری، معلولیت و ... شوخی‌نکنید.
* همه نمی‌توانند به سراغ شغل محبوب‌شان بروند. پس با شغل آدم‌ها هم کاری نداشته‌باشید و با آن جوک‌ نسازید.
* به قومیت‌ها و اقوام مختلف برچسب نزنید و به رفتاری که به آن‌ها نسبت می‌دهند نخندید.
* کسی که نمی‌تواند درست حروف را هجی‌کند یا در ادای کلمات به مشکل برمی‌خورد، لکنت زبان دارد و ... موضوع مناسبی برای خندیدن نیست. حواس‌تان باشد در چه شرایطی می‌خندید. کودکان همه رفتارهای شما را حفظ و تکرار می‌کنند.
* هم‌کلاسی‌تان که همیشه اضطراب دارد، دوست‌تان که باید زمان بیشتری برای تجزیه و تحلیل موضوعات داشته‌باشد یا یکی از اعضای فامیل که مشکلی شبیه این‌ها دارد هم گزینه‌های خوبی برای خندیدن نیستند.
* زمستان است و کوچه‌ها پر از برف و یخ. شاید هم تابستان باشد و همه چیز عادیِ عادی باشد اما یک نفر به هر دلیلی پایش پیچ بخورد. به جای خندیدن و تمسخر می‌توانید به کمکش‌بروید.
* اگر اتفاقی افتادکه باعث خنده جمعی‌ شد و شما هم دست‌به دوربین بودید حتما برای انتشار و اشتراک آن اجازه‌بگیرید. خیلی از ویدئوهای کوتاهی که در شبکه‌های مجازی می‌بینید و باعث خنده‌تان می‌شوند شاید بدون اجازه به اشتراک گذاشته‌شده‌باشند و اصلا خندیدنی نیستند.

1+5 قلق برای کاشتن لبخند

این روزها که دوباره لبخندهای‌‌‌مان از زیر ماسک‌‌‌ها بیرون آمده، فرصت این را داریم تا ارزان‌‌‌ترین و بی‌‌‌دردسرترین هدیه را به دیگران بدهیم یعنی لبخندی ساده و بی‌‌‌تکلف. وقتی در مواجهه با دیگران تبسم می‌‌‌کنیم یعنی از دیدارشان خوشحالیم. یعنی دوست داریم با آن‌‌‌ها مراوده کنیم. یعنی آغاز یک دوستی و حال خوب. وقتی وارد یک فروشگاه می‌‌‌شویم، وقتی سوار تاکسی اینترنتی می‌‌‌شویم، وقتی همسایه را در راه‌‌‌پله می‌‌‌بینیم و... با یک تبسم مهربان‌‌‌تر می‌‌‌شویم. اما لبخند زدن هم قلق‌‌‌هایی دارد.
1- لازم نیست با همه صمیمی شویم؛ خیلی‌‌‌ها درونگرا هستند، شاید گرفتاری دارند؛ شاید بی‌‌‌حوصله هستند. یک تبسم کوتاه کار خودش را می‌‌‌کند. قرار نیست همسایه را در آسانسور معطل کنیم، جوک بگوییم تا صمیمی شویم.
2- اگر در موقعیتی هستیم که می‌‌‌خواهیم با دیگران شوخی کنیم و زمینه خنده‌‌‌شان را فراهم کنیم اول این‌‌‌که باید زمان و مکان و مخاطب را در نظر بگیریم. دوم این‌‌‌که به‌‌‌حرف‌‌‌های خودمان نخندیم. موضوع را هم با توضیح و تفسیر به طرف حالی نکنیم. اجازه بدهیم خودش بخش بامزه ماجرا را بگیرد. در ضمن خندیدن اجباری نیست. شاید کسی دوست نداشت به حرف یا رفتار ما بخندد.
3- اما اگر مخاطب شوخی دیگران بودید و حرف‌‌‌شان بی‌‌‌مزه اما غیرتوهین‌‌‌آمیز بود سعی کنید تبسمی بزنید تا طرف مقابل‌‌‌تان ضایع نشود. ولی به‌‌‌یاد داشته باشید به هر حرفی نخندید چون به معنای تایید محتوای آن است.
4-  شوخی‌‌‌های نخ‌‌‌نما با شکمو بودن آقایان، نازک نارنجی بودن خانم‌‌‌ها و خسیس بودن فلان قشر و ... را بی‌‌‌خیال شوید. هدف شوخی و خنده این است که دیگران را خوشحال کنید. پس لازم نیست با اغراق زیاد صفتی را که ربطی به آن‌‌‌ها ندارد به‌‌‌زور بهشان بچسبانید تا شوخی کرده باشید.
5 - موقعیت‌‌‌های قدیمی گاهی فقط برای خود ما که آن لحظه را حس کردیم بامزه هستند؛ نه کسی‌‌‌که در آن موقعیت نبوده. پس بی‌‌‌خیال خاطره‌‌‌های طولانی شوید که ممکن است برای دیگران جذاب نباشد. 
6- داخل اتوبوس، مترو، جلسه، محل کار و دانشگاه، بهتر است طوری گعده تشکیل ندهید و بلندبلند نخندید که دیگران فکر کنند آن‌‌‌ها را سوژه کرده‌‌‌اید برای خندیدن.