چرا تلویزیون کمدی موفق ندارد

دنیای قلم -مائده کاشیان : اواخر سال گذشته، در همین صفحه نوشتیم که کارنامه سریالی تلویزیون در سال 1401، درخشان و پرافتخار نبود. وضع درباره سریال‌های کمدی بدتر بود و سال گذشته به استثنای «زیرخاکی 3»، کمدی خوب و پربیننده‌ای از شبکه‌های تلویزیون روی آنتن نرفت. در ابتدای سال 1402، سریال «نون خ 4» تنها امید رسانه ملی به حساب می‌آمد، اما کیفیت این مجموعه نیز نسبت به فصل های قبلی خود، اُفت درخور توجهی داشت. با مرور آثار کمدی جدید تلویزیون و میزان بینندگان آن‌ها می‌بینیم که ماموریت «پراکندن امید و نشاط» در جامعه که از سوی رهبر انقلاب در حکم پیمان جبلی رئیس صداوسیما تعیین شده بود، چندان به سرانجام نرسیده است. هم اکنون دو مجموعه کمدی از دوران خوب تلویزیون یعنی «بدون شرح» محصول سال 81 و «فوق‌لیسانسه‌ها» محصول سال 98،  همزمان از شبکه آی‌فیلم روی آنتن است. به بهانه پخش این دو سریال، نگاهی داشتیم به وضعیت نامناسب آثار کمدی در تلویزیون.

دوست‌داشتنی‌های قدیمی

یکی از سریال‌های خاطره‌انگیز و به‌یادماندنی در ژانر کمدی، سریال «بدون شرح» ساخته مهدی مظلومی است. این مجموعه در کنار سریال‌هایی مانند «پاورچین»، «زیر آسمان شهر» و «شب‌های برره»، جزو آثار محبوب 90 شبی تلویزیون در دهه 80 است. «بدون شرح» اولین‌ بار سال 81 پخش شد و قصه آن بیشتر در دفتر هفته‌نامه «شهر قشنگ» می‌گذشت. این هفته‌نامه در معرض ورشکستگی بود و اهالی آن تلاش می‌کردند هفته‌نامه را حفظ کنند. هر قسمت از سریال با تمرکز بر یکی از شخصیت‌های داستان، به ماجرای خاصی می‌پرداخت. قصه‌های بامزه و سرگرم‌کننده «بدون شرح» با استقبال مواجه و این سریال به یکی از آثار پربیننده تلویزیون تبدیل شد. نقش «کاووسی» با بازی مرحوم فتحعلی اویسی، کاراکتر محبوبی در کارنامه این بازیگر است. دیگر سریال کمدی موفق که بازپخش آن، مخاطبان را دلتنگ روزهای خوب تلویزیون کرده، مجموعه «فوق لیسانسه‌ها» اثر سروش صحت است. فصل های اول و دوم این سریال اولین ‌بار سال های 95 و 96 پخش شد و به دلیل استقبال مخاطبان، در فصل سوم نیز با نام «فوق لیسانسه‌ها» ادامه یافت. این مجموعه سال 98 پخش شد و 10 قسمت‌ باقی مانده آن که قرار بود ویژه پخش در بهار 99 تولید شود، ساخته نشد. شوخی‌های ظریف و خنده‌دار سروش صحت با مسائل اجتماعی، بیکاری، ازدواج جوانان و اعتیاد، فانتزی و تخیل موجود در سریال که جزو مشخصه‌های کار صحت است و همچنین بازی خوب هوتن شکیبا، بیژن بنفشه‌خواه و دیگر بازیگران «فوق لیسانسه‌ها»، باعث شد توجه مخاطبان را به خود جلب کند.

موفقیت «زیرخاکی» و ناکامی دیگر کمدی‌ها

مقایسه آثار کمدی جدید تلویزیون با سریال‌هایی مانند «بدون شرح» یا «لیسانسه‌ها» که هنوز یک دهه از ساخت آن‌ نمی‌گذرد، بیشتر مخاطب را برای دوران خوب تلویزیون دلتنگ می‌کند. در شروع سال 1401، مجموعه پربیننده «زیرخاکی 3» روی آنتن رفت و با جذب 69 درصد بیننده، با استقبال مخاطبان مواجه شد، اما دیگر سریال‌های کمدی که همزمان با «زیرخاکی 3» یا پس از آن پخش شدند، آثار ضعیفی بودند و توفیقی در جلب مخاطب به دست نیاوردند. «خداداد»، «خوشنام»، «وضعیت زرد 2»، «خانه پرتقالی‌ها»، «زیر یه سقف»، «آزادی مشروط» و «جزر و مد» هیچ کدام رضایت مخاطبان را جلب نکردند. از میان این مجموعه‌ها، «آزادی مشروط» و «جزر و مد» یک شکست کامل بودند و حتی بعضی عوامل و سازندگان‌شان نیز به آن انتقاد کردند. «چشم‌بندی» و سریال توقیفی «کتونی زرنگی» هم زمستان 1401 پخش شدند، اما این مجموعه‌ها نیز در جذب مخاطب موفق نبودند.

شروع ناموفق با «نون خ 4» و «ماهچراغ»

اولین سریال کمدی در سال 1402 مجموعه «نون خ 4» اثر سعید آقاخانی بود که این مجموعه نیز برخلاف توقعات، نتوانست موفقیت‌های پیشین خود را تکرار کند. قصه غیرمنسجم و وجود بعضی اتفاقات تکراری و یکنواخت در فصل چهارم، لطمه مهمی به این سریال محبوب زد و «نون خ 4» نیز ناامیدکننده بود. هرچند که این مجموعه در مقایسه با کمدی‌های ضعیفی که نام بردیم اثر قابل دفاعی است، اما در مقایسه با فصل های قبلی، توقعات را برآورده نکرد. ابتدای امسال کمدی «ماهچراغ» هم به مناسبت نوروز و رمضان از شبکه 5 روی آنتن رفت، اما این سریال نیز جزو سیتکام‌های(کمدی موقعیت) ضعیف تلویزیون مانند «پلاک 13» و «چشم‌بندی» رده‌بندی می‌شود.

امید به «چشم‌بندی 2» و «وضعیت زرد 3»؟

همان طور که گفتیم تلویزیون در سال جدید با «نون خ 4» و «ماهچراغ» شروع خوبی نداشته است و در روزهای آینده نیز معلوم نیست شاهد پخش کدام سریال‌های کمدی باشیم. فعلا مجموعه ناموفق «چشم‌بندی» به فصل دوم رسیده و جلوی دوربین رفته است. فصل سوم سریال «وضعیت زرد» نیز قرار است ساخته شود. با توجه به کیفیت فصل‌های قبلی این آثار، فصل جدید این سریال‌ها شانس زیادی برای جلب مخاطب ندارد و ناکامی آن‌ها دور از انتظار نیست. هنوز از سریال کمدی 90 شبی جواد رضویان که زمان احتمالی پخش آن زمستان 1401 اعلام شده بود نیز خبری نیست. بنا بر اخباری که از تولیدات جدید تلویزیون منتشر شده، سریال کمدی پرامیدی که شانس بالایی برای پربیننده شدن داشته باشد، در راه نیست، مگر این که در سکوت خبری مرحله تولید را بگذراند. عجالتا به سریال های «چشم بندی 2» و «وضعیت زرد 3» که امیدی نیست.