پایان سال 1401 با تورم نجومی

دنیای قلم - تورم در پایان 1401 روی چه عددی متوقف می‌شود؟ طبق برآوردهای كارشناسان اقتصادی، شتاب افزایش قیمت در اسفندماه حداقل 49.1 درصد و حداكثر 49.6 درصد خواهد بود. بدین‌ترتیب تورم سال جاری با 9 درصد بیشتر از سال 1400 به پایان خواهد رسید.

بر مبنای گزارش جدید معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، تورم ایران در دو سال 1395 و 1396 تك‌رقمی بود كه از سال 1397، مجددا دو رقمی و روند افزایشی آن آغاز شد به نحوی كه در سال 1400 به 40.2 درصد رسید. 
طبق داده‌های موجود متوسط تورم ماهانه در یازده‌ماهه نخست سال 1401 حدود 3.9 درصد در فصل اول همین سال 6.4درصد، طی فصل دوم سال حدود 2.9 درصد و طی فصل سوم نیز حدود 2.3 درصد بوده است.
مرور داده‌های یازده‌ماه ابتدای سال 1401 بیانگر این است كه كمترین تورم ماهانه متعلق به ماه آذر و برابر با 1.92 درصد و بالاترین تورم ماهانه نیز مربوط به خرداد و برابر با 12.2 درصد بوده است.
با فرض اعمال چهار سناریوی ممكن برای استمرار تورم ماهانه 1، 2، 3 و 4 درصد در ماه پایانی سال 1401، تورم كل در پایان سال جاری برای هریك از موارد به ترتیب برابر با 49.1 درصد، 49.2 درصد، 49.4 درصد و 49.6 درصد برآورد می‌شود. این رقم حدود 9 درصد از تورم سال قبل بالاتر است. 

عوامل دخیل  در تورم  چیست؟

عوامل اثرگذار بر افزایش 53.38 درصدی شاخص بهای كالاها و خدمات خانوارهای كشور در بهمن ماه 1401 در مقایسه با ماه مشابه سال قبل، مشاركت 38.8 درصدی گروه كالایی و 14.6 درصدی گروه خدمات بوده است.
براساس تفكیك گروه‌های عمده، مهم‌ترین عوامل مشاركت‌كننده در این تورم افزایش شاخص بهای گروه خوراكی‌ها و آشامیدنی‌ها با مشاركت 25.5 درصد است. مسكن شامل اجاره و خدمات تعمیر مسكن با سهم 9.1 درصد و حمل‌ونقل با سهم حدود 5.6 درصد است. در این بین سهم بهداشت و درمان 3.1 درصد و پوشاك و كفش با سهم 2.6 درصد برآورد شده است. برمبنای این داده‌ها می‌توان گفت، 5 گروه كالا و خدمات 46.3 درصد یعنی 87 درصد از شاخص كل مجموع اثر بر تورم اثر گذاشته است. 
در ماه مورد بررسی، دو گروه با كمترین افزایش شاخص بها در مقایسه با ماه مشابه سال قبیل، گروه دخانیات و گروه ارتباطات هستند. شاخص بهای دخانیات در بهمن 1401 نسبت به ماه مشابه سال قبل، حدود 34 درصد افزایش داشت است. میزان مشاركت این گروه در تورم نقطه‌ای بهمن ماه، حدود 0.3 درصد است. افزایش شاخص بهای مصرف‌كننده مربوط به گروه خدماتی ارتباطات در این ماه در مقایسه با بهمن ماه سال قبل نیز برابر با 15.3 درصد و كمترین مشاركت در تورم نقطه به نقطه این ماه نیز متعلق به این گروه و با سهم 0.21 درصدی است.
در میان اقلام خوراكی و آشامیدنی چهار گروه كالایی شامل؛ نان و غلات، گوشت قرمز و ماكیان، روغن‌ها و چربی‌ها و محصولات لبنی در مجموع با مشاركت 17.3 درصدی، حدود 68 درصد از مشاركت 25.5 درصدی گروه خوراكی‌ها و آشامیدنی‌ها را در تورم ماه مورد بررسی تشكیل داده‌اند. از منظر طبقه‌بندی كالایی برحسب ماندگاری، بیشترین مشاركت در تورم بهمن 1401 مربوط به گروه كالاهای بی‌دوام با حدود 30.4 درصد سهم است.

رشد شاخص نسبت به ماه دی

از نگاه كارشناسان عوامل دخیل بر افزایش 3.51 درصدی شاخص بهای كالاها و خدمات خانوارهای كشور در بهمن‌ماه 1401 در مقایسه با دی‌ماه همین سال، مشاركت 2.86 درصدی گروه كالایی و 0.64 درصدی گروه خدمات است.
 اما براساس تفكیك گروه‌های عمده، مهم‌ترین عوامل مشاركت‌كننده در تورم ماهانه بهمن، افزایش شاخص بهای خوراكی‌ها و آشامیدنی‌ها با سهم 1.88 درصد است. در این بین مسكن با 0.47 درصد و حمل‌و‌نقل با 0.4 درصد در افزایش تورم موثر بودند. داده‌های موجود نشان می‌دهد، پوشاك و كفش با سهم 0.17 درصدی و مبلمان و لوازم خانگی با سهم 0.12 درصدی نیز در این رشد موثر بودند. بدین‌ترتیب مجموع اثر این گروه‌ها بر تورم 89 درصد از مجموع افزایش شاخص كل را در بر می‌گیرد.  از نگاه كارشناسان در این ماه مشاركت گروه كالایی خوراكی و آشامیدنی در تورم ماهانه تشدید شده است. به تعبیر بهتر رشد شاخص خوراكی‌ها فقط 4.8 درصد در این ماه بر افزایش تورم خوراكی‌ها اضافه كرده است. 
اما در گروه خوراكی‌ها و آشامیدنی‌ها چه كالاهایی منجر به شكل‌گیری این رشد شده است. داده‌های موجود نشان می‌دهد، افزایش 12.4 درصدی قیمت سبزیجات، 10.8 درصدی بهای گوشت قرمز و ماكیان بیشترین اثر را در شكل‌گیری رشد تورم گروه خوراكی‌ها داشتند. در این بین رشد2.3 درصدی بهای میوه و هم اثرگذار بوده است.
گفته می‌شود در این جریان رشد تورم خوراكی، بهای انرژی از جمله آب، برق و سوخت در بهمن 1401 نسبت به ماه قبل، حدود 5.9 درصد افزایش داشته است. به‌طوری كه میزان مشاركت این گروه در تورم ماهانه بهمن، حدود 0.11 درصد بود
وقتی طیف خوراكی‌ها برمبنای ماندگاری بررسی می‌شود، دیده می‌شود كالاهایی كه بادوام هستند، بیشتر از كالاهای كم‌دوام یا بی‌دوام رشد تورم را تجربه كردند. این نرخ تورم در بهمن نسبت به دی 4.6 درصد است.
در این مقطع اما میزان مشاركت كالاهای بادوام در شكل‌گیری تورم بخش خوراكی 0.47 است . این رقم برای كالاهای بی‌دوام 2.8 و كالاهای كم‌دوام 0.22 درصد است. 

تحولات تورم در یك دهه

در سال 1391 با تشدید تحریم، متوسط تورم ماهانه افزایش یافت و به 7.2 درصد رسید. پس از آن در بازه 1392 الی 1396 میزان افزایش شاخص بهای كالا و خدمات مصرفی خانوارهای كشور در هر ماه نسبت به ماه قبل یعنی تورم ماهانه، در سطح كمتر از یك درصد قرار گرفت. 
از سال 1397 همزمان با تثبیت نرخ ارز رسمی به 4200 تومان برای هر دلار امریكا و تشدید مجدد تحریم‌ها، به تدریج بر سرعت افزایش ماهانه شاخص قیمت‌ها افزوده شد به نحوی كه میانگین تورم ماهانه در سال 1397 به 3.3 درصد افزایش یافت. 
در سال 1399 نیز مجددا متوسط تورم ماهانه رشد كرد و به 3.4 درصد رسید. در سال 1400 تا حدودی از شدت تورم ماهانه كاسته شد ولی با این حال در سطح بالای 2 درصد باقی ماند. میانگین این رقم در این بازه 2.5 درصد بود.
 در یازده ماهه 1401 متوسط تورم ماهانه با رقم 3.9 درصد افزایش قابل توجهی پیدا می‌كند. در هفت ماه سال جاری كه تورم در سطح 3 درصد و بالاتر دیده می‌شد اما تورم بهمن ماه سال 1401 به بالاترین رقم بعد از تورم ماهانه بهمن 1391 در 10 سال اخیر می‌رسد. این رقم 4.7 درصد گزارش شده است.