بودجه 1402 و حمل و نقل عمومی
شهردار تهران نتوانسته است سهم اندك شهرداری‌ها را در بودجه افزایش بدهد
دنیای قلم - محسن هاشمی : هر چند دومین قانون بودجه سالانه كشور بر اساس برنامه 5 ساله هفتم اهمیت بسزایی دارد و بالاخره معلوم نشد كه لایحه بودجه سال 1402 براساس چه برنامه‌ای تحویل گرفته شد. ولی فارغ از تمام ایراداتی كه به لایحه بودجه 1402 گرفته می‌شود و بازتاب زیادی در مطبوعات و سایت‌ها و فضای مجازی دارد همچنان به بودجه حمل و نقل عمومی ظلم وافر دیده می‌شود. با مرور تیترها و مطالب در روزنامه‌ها مواردی ذیل در مورد بودجه 1402 به چشم می‌خورد. در نظر نگرفتن تحریم‌های نفس‌گیر، عمیق‌تر شدن ركود تورمی، نگرانی حقوق بگیران از فقیرتر شدن حداقل 20 درصدی در سال آینده، با تیتر ریزش رشد و رویش فقر، ناتمام ماندن بیشتر پروژه‌های عمرانی كه بعضا عمری بیش از 15 سال دارند، بودجه‌ای برای گذراندن روزها، جای خالی مردم در بودجه، بودجه بی‌برنامه كجا می‌رود؟ بودجه‌ای كه بازتاب تمام نمای دولت است، بودجه نوشتیم كه فقط حقوق و دستمزد پرداخت كنیم، غیبت نگاه ملی در لایحه بودجه، بی‌مهری بودجه به سلامت و دارویار، دخل و خرج با تبصره‌های فرابودجه‌ای، نادیده گرفته شدن برخی از ابعاد تولید در بودجه، بلاتكلیفی برخی از حوزه‌ها در بودجه، سال سخت‌تر اقتصاد ایران، هشدار اقتصاددانان به تبعات بودجه، سندی كه فقر را گسترده‌تر توزیع می‌كند، از ارز 23 هزار تومانی تا واردات 2 میلیارد دلاری خودرو، بودجه پر ابهام، عدم كارآمدی بودجه. ترسیم چشم‌انداز تورمی، بمب بی‌صدایی بودجه از منظر افزایش سن بازنشستگی، هیچ، حاصل بودجه‌ریزی 1402، هر كدام این تیترها برای خود حقیقتی قابل گفت‌وگو و انكارناپذیر است. مجموعا از تحلیل‌های موجود كارشناسان و سیاسیون و اقتصاددانان و برنامه‌ریزان چه اصلاح‌طلب، چه اصولگرا، چه معتدل و مستقل همه نشان از آن دارد كه به‌رغم تاخیر در ارسال بودجه بدون برنامه هفتم، دولت سیزدهم نتوانسته در دومین بودجه‌ای كه مجلس ارایه كرده است، كاستی‌های پیشین را كه مدعی آن بود، جبران و برطرف كند.
دولت بودجه مناسبی را با در نظر گرفتن شرایط سخت امروز كه اتفاقا اصرار دارد با خود آزاری در آن بماند را تقدیم مجلس نكرده و لذا مشكلی را با آن حل نمی‌كند، بلكه مشكلات را افزایش می‌دهد. باز هم بودجه عمرانی نادیده گرفته شده و این پیام بدی برای اقتصاد ایران است. در نهایت نتیجه گرفته‌اند به صورتی به نظر معلوم شده كه نه برنامه مهم است و نه بودجه و برنامه‌های توسعه‌ای به تراژدی، كمدی یا روزمرّگی تبدیل شده‌اند. ولی آنچه موضوع مقاله امروز است، سهم ناچیز محیط زیست از بودجه كه با زندگی و زیست انسان‌ها ارتباط مستقیم دارد، است. و البته به یكی از موارد مهم آن آلودگی هوا و حمل و نقل كه عامل بسیاری از بیماری‌ها و تلف كردن وقت و انرژی هست پرداخته نشد و لذا به حمل و نقل عمومی كلانشهرها متاسفانه اهمیتی داده نشده است.
به نظر می‌رسد شهرداران و روسای و اعضای شوراهای كلانشهرها و علی‌الخصوص شهردار تهران كه به نمایندگی از هزار و اندی شهر در هیات دولت شركت می‌كند، نتوانسته است سهم اندك شهرداری‌ها مخصوصا حمل و نقل عمومی را در بودجه سال 1402 افزایش بدهد. بر اساس تورم چند سال اخیر كه بیش از 40% است، می‌توان گفت سهم حمل و نقل عمومی در بودجه كشور نه تنها افزایش نیافته بلكه هر سال از آن كاسته می‌شود و به صورتی ارزشی نزدیك به صفر پیدا می‌كند؛ چرا كه افزایش بودجه همیشه كمتر از میزان تورم بوده است. سهم شهرداری‌ها در بودجه 1402 به حدود 5 صدم درصد (50/0%) می‌رسد. سهم ساخت متروی تهران در بودجه نزدیك به 100 میلیارد تومان است كه حتی برای ایجاد 50% یك ایستگاه مترو هم كافی نیست، سهم تامین تجهیزات متحرك كه اولویت جدی تهران است، كمتر از 100 میلیارد تومان است كه امكان تامین حداكثر نیمی از یك قطار 7 واگنه را خواهد داد. پیش پرداخت قراردادهای ساخت واگن و حتی واگن ملی دیده نشده است. البته همچنان شهرداری‌ها به انتشار اوراق مشاركت وابسته‌اند كه سال به سال بدهی بانكی شهرداری‌ها را كه این روزها از بدهكارترین‌ها هستند، افزایش می‌دهد. نتیجه چنین می‌شود كه حمل و نقل عمومی به هیچ وجه در اولویت دست‌اندركاران و برنامه‌ریزان دولت نیست. لذا نباید امیدی داشت كه قول‌های شورای شهر ششم و شهرداری تهران برای تامین تجهیزات متحرك حمل و نقل عمومی تحقق یابد. فعلا تنها راه باقی مانده فعال كردن پیشنهاد نمایندگان برای طرح در كمیسیون‌ها و كمیسیون تلفیق است كه امیدوارم اعضای شوراهای شهر و شهرداران نسبت به موضوع فعال شده و موی بیشتری از خرس بودجه برای حمل و نقل عمومی كلانشهرها به دست بیاورند.