تاثیر مذاكرات وین بر آینده کشور از نگاه احمد زیدآبادی
احمد زیدآبادی در یادداشتی به بررسی اهمیت مذاکرات احیای برجام پرداخته است.
دنیای قلم -روندی كه در وین آغاز شده است، بی‌هیچ مبالغه‌ای برای جامعه ایرانی سرنوشت‌ساز است. به عبارت روشن‌تر، نتیجه مذاكرات وین جهتِ آینده كشور ما را به‌طور بنیادی رقم می‌زند. این نكته را به تلویح در یادداشتی در بهار سال 1400 در یكی از نشریات كشور یادآور شدم و اكنون لازم است كه به صراحت مورد تأكید قرار گیرد. به احتمال بسیار، مذاكرات وین فراز و فرودهای متناوبی خواهد داشت و چه‌بسا در مراحلی، ادامه آن به مویی بند شود. مهم اما این است كه در زمانبندی مورد نظرِ طرف‌های ذی‌ربط، این مو قطع نشود و مذاكرات تا دستیابی به توافقی محكم و متوازن ادامه یابد. این همه تأكید بر لزوم دستیابی به توافق، به این علت است كه شكست احتمالی مذاكرات، ایران را وارد یكی از دشوارترین مراحل تاریخ خود خواهد كرد؛ وضعیتی كه شاید از زمان ظهور دولت مادها در این سرزمین فقط به‌طور انگشت‌شمار پدید آمده است.
برخی نیروهای متنفذِ اصولگرا در دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی، چشم‌اندازی از این دشواری نداشتند و تا اندازه‌ای به همین علت، به موفقیت مذاكرات وین به دست هیات مذاكره‌كننده قبلی، تمایلی نشان نمی‌دادند یا نسبت به آن بی‌تفاوت بودند. در واقع انتخابات ریاست‌جمهوری خرداد سال جاری با همه حرف و حدیث‌های مربوط به آن، در تحولی به ظاهر منفی اما به باطن مثبت، همان نیروهای متنفذ را در معرضِ امور اجرایی كشور قرار داده است. آنها در چهار ماه اخیر، پاره‌ای از معضلاتِ ژرف و بی‌سابقه اقتصادی و اجتماعی جامعه ایرانی را از نزدیك لمس كرده‌اند و به احتمال زیاد، چشم‌انداز دشوار شرایط كشور در صورت شكست مذاكرات، برای‌شان عیان و آشكار شده است. در حقیقت، عمده‌ترین دلیلِ خو‌ش‌بینی راقم این سطور به نتیجه مذاكرات نیز همین نكته است! در روند تحول و تطور دولت‌ها، معمولاً دورنمای بدیل‌های خطرناك است كه غریزه عملگرایی و واقع‌بینی را در بین زمامداران بیدار می‌كند و آنان را به تجدیدنظر در راه و روش‌های مرسوم‌شان وامی‌دارد.
با این‌همه، «تجدیدنظر» همیشه و به خصوص‌در‌جایی‌كه ایستایی و انجماد به نوعی ارزش تبدیل شده باشد، با دشواری و احساس شرمندگی و سرافكندگی همراه می‌شود و این درست همان چیزی است كه سرنوشت مذاكرات وین را تهدید می‌كند. در چنین وضعیتی، مكانیسمِ ذهنی خودفریبی فعال می‌شود و نیروهای شریك در تصمیم‌گیری به جای مشاهده واقعیات عینی و تعبیر و تفسیر واقع‌بینانه آنها، به تحلیل‌های دل‌خوش‌كننده مشاورانی منفك از واقعیت اجتماعی پناه می‌برند و بدین وسیله بین ذهنیتِ خود و عالم واقع پرده و حجابی ضخیم پدید می‌آورد، به‌طوری كه اگر فردی درصدد بازگشایی چشم آنان به روی واقعیات برآید با انواع تهمت‌ها و برچسب‌ها رانده و مطرود می‌شود. چنین شیوه و رویكردی بدون تردید سر از فاجعه در می‌آورد و موجبات پشیمانی را فراهم می‌كند. پشیمانی اما هرگز سودی نداشته و نخواهد داشت.
متأسفانه در شرایط امروز ایران همچنان محافل تأثیرگذاری به سختی می‌كوشند تا اوهام و خیالات خود را به اسم تحلیل‌های واقع‌بینانه به مراكز تصمیم‌گیری منتقل كنند و عملاً خاكستر به چشم تصمیم‌گیران و مذاكره‌كنندگان بپاشند. برای بی‌اثر كردن این نوع كوشش‌ها، بسیار لازم است در جریانِ مذاكرات، فضای باز و امنی برای اظهارنظر صریح عموم كارشناسان و صاحب‌‌نظران و علاقه‌مندان به این موضوع در كشور فراهم شود تا از تبادل آزاد آراء و نظرات مختلف با یكدیگر، حقایق مكشوف و تهدیدها و فرصت‌های پیش روی كشور تبیین شود. تا این لحظه بدبختانه هنوز هم نمی‌توان از مخاطراتی كه در صورت شكست مذاكرات وین دامن كشور را خواهد گرفت به روشنی سخن گفت و درباره آنها استدلال كرد.
در واقع، همان محافلی كه قصد خودفریبی یا دیگرفریبی دارند، اخطارها و هشدارها را به معنای خالی كردن دل مردم و تضعیف روحیه آنان و نوعی اعمال فشار علیه هیات مذاكره‌كننده و «بازی در زمین دشمن» تعبیر و تفسیر می‌كنند و عملاً راه آن را مسدود می‌سازند. در حقیقت، این رفتار به خودی خود، نشانه احساس ضعفِ مفرط و عدم اعتماد به نفس است و طرفِ مقابل نه فقط ضعف نهفته در پشت آن را سریع درمی‌یابد بلكه بیشترین بهره‌برداری را هم در جهت تأمین منافع خود از آن می‌كند.
در هر صورت در حالی كه رسانه‌های امریكا به عنوان كشورِ مقابل جمهوری اسلامی در مذاكرات وین، با كمترین محدودیتی برای بازتاب نظرات كاملاً مغایر درباره نوع مواجهه دولت جو بایدن با این ماجرا و هشدار نسبت به پیامدهای شكست یا موفقیت مذاكرات روبرو نیستند، وسوسه اعمال فشار به رسانه‌های ایرانی درباره نوع پوشش روند مذاكرات و تحلیل‌های مربوط به آن، از هر جهت زیانبار و به ضرر نتیجه مذاكرات است. خلاصه كلام اینكه، هیات ایرانی در هیچ شرایطی نباید دست خالی میز مذاكرات وین را ترك كند، زیرا شرایط داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی كشور پس از شكست احتمالی مذاكرات خیلی‌خیلی متفاوت از شرایط كنونی آن خواهد شد؛ فعلاً چیزی بیش از این نمی‌توان گفت.
منبع: اعتماد