هشدار لامبدا خطرناک‌تر از گذشته

دنیای قلم - در یک سال و نیمی که از شیوع همه‌گیری کرونا می‌گذرد، سر و کله جهش‌های مختلفی از این ویروس پیداشده و هر کدام موج تازه‌ای از بیماری را در دنیا رقم می‌زنند. از پاییز سال گذشته که ویروس دلتا در هند شیوع پیدا کرد، هنوز هم موج آن در دنیا در حال چرخش است و چند وقتی است که کشور ما هم با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند اما هنوز تکلیف ویروس دلتا مشخص نشده و همچنان شمار مبتلایان و کشته‌ها رو به افزایش است که خبرها  از شیوع موج تازه‌ای از ویروس کرونا به نام «لامبدا» حکایت دارد. شیوع ویروس جدید لامبدا از چند هفته پیش در آمریکا و شهرهایی چون تگزاس مشاهده شده و توالی‌های ژنومی به دست آمده حاکی از بروز ۱۰۶۰مورد کووید- ۱۹ در آمریکا به دلیل ابتلا به سویه لامبداست. شواهد بیانگر آن است که این ویروس اولین‌بار اواخر آذر۱۳۹۹/دسامبر۲۰۲۰ در کشور پرو دیده شد و در حال حاضر در آمریکای‌جنوبی در حال گسترش است. در این میان، سازمان بهداشت‌جهانی همچنان اهمیت سویه دلتای کرونا را بیشتر از لامبدا عنوان‌کرده و معتقد است که این سویه خطرناک‌تر از سویه جدید است.

دانشمندان معتقدند نسخه لامبدا به اندازه نوع دلتا نگران‌کننده نیست اما تمام یافته‌ها حکایت از آن دارد که انواع جدید ویروس‌های کرونا در مقایسه با انواع اولیه ویروس کرونا، قدرت انتقال بالاتری پیدا کرده‌اند. ویروس لامبدا که با نشان c.۳۷ شناخته می‌شود، دارای جهش‌هایی است که نگران‌کننده‌اند اما این ویروس ماه‌هاست در آمریکا به‌طور نادر باقی مانده و گسترش چندانی نداشته است. در واقع لامبدا تغییرات ژنتیکی خاصی دارد که شامل تغییر هفت نوع پروتئین اسپایک این ویروس است که برای ورود به بدن انسان از طریق این پروتئین‌ها به سلول‌ها متصل می‌شود. این ویروس علاوه بر این که قدرت سرایت بالاتری دارد، شدت علائم و بیماری هم در آن بیشتر است. به گفته سازمان بهداشت جهانی در کشورهای مختلف با افزایش موارد ابتلا به ویروس کرونا، میزان انتقال آن در جامعه به‌صورت خوشه‌ای افزایش می‌یابد. لامبدا همچنین ممکن است در اثربخشی واکسن‌های موجود کووید-۱۹ تداخل ایجاد کند. این ویروس علاوه بر آمریکای‌جنوبی در کشورهای دیگری مانند انگلیس هم شیوع پیدا کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد سویه لامبدا ممکن است توانمندی آنتی‌بادی‌های واکسن را برای مقابله با ویروس کرونا کاهش دهد اما این داده‌ها محدود هستند و اطلاعات بیشتری از آن در دست نیست و دانشمندان هم با قطعیت نمی‌توانند بگویند واکسن‌ها نمی‌توانند در برابر ویروس لامبدا کاری از پیش ببرند.
 

علائم لامبدا در یک نگاه

تاکنون انواع مختلفی از ویروس کرونا در دنیا شیوع پیدا کرده که تقریبا علائم مشترکی بین آنها وجود داشته است. در مورد لامبدا هم این امر صدق می‌کند و علامت‌های آن تفاوت چندانی با انواع دیگر ویروس کرونا ندارد که از آن جمله می‌توان به تب یا لرز، سرفه، کوتاهی تنفس یا دشواری در تنفس، خستگی، دردهای عضلانی و بدنی، سردرد، کاهش بویایی یا چشایی، گلودرد، گرفتگی یا آبریزش بینی، حالت تهوع و استفراغ و اسهال اشاره کرد.

 شیوع لامبدا در دنیا

از زمان شیوع این ویروس جدید در دنیا، ۲۹کشور در ماه‌های اخیر موارد محدودی از مبتلایان به این سویه جدید را گزارش کرده‌اند. شیلی، آرژانتین و اکوادور بیشترین کشورهایی هستند که موارد ابتلا به نوع لامبدا را اعلام کرده‌اند. سازمان بهداشت‌جهانی ۲۴خرداد۱۴۰۰ با مشاهده جهش ژنتیکی f۴۹۰s در نوع ویروس لامبدا این نسخه را بسیار خطرناک‌تر از ویروس‌های قبلی اعلام کرد که درصد شیوع بسیار بالاتری دارد و سریع‌تر و راحت‌تر از انواع دیگر ویروس، سلول‌های ریه را آلوده می‌کند. در حال حاضر بیش از ۸۰درصد مبتلایان به کرونا در آمریکا به نوع لامبدا مبتلا می‌شوند و این جهش با کاهش حساسیت به آنتی‌بادی‌های ایجادشده در بهبودیافتگان کرونایی مرتبط است. آنتی‌بادی‌های ناشی از ابتلا به نوع اولیه کووید در خنثی‌کردن ویروس لامبدا چندان مؤثر نیست. جهش دیگری موسوم به l۴۵۲q هم در نوع لامبدا مشاهده شده که در نقطه وجود جهش ویروس دلتا قرار دارد. این جهش دلتا نه‌تنها توانایی آلوده‌کردن سلول‌ها را افزایش می‌دهد بلکه فرار سیستم ایمنی را بیشتر می‌کند. به این معنا که آنتی‌بادی‌های تولیدشده از تزریق واکسن در پیشگیری از ابتلا به آن خیلی مؤثر نیستند و اثربخشی کمتری در خنثی‌سازی پروتئین اسپایک لامبدا دارند. به دلیل جهش l۴۵۲q پروتئین اسپایک راحت‌تر به گیرنده ace۲ متصل می‌شوند که راه ورود ویروس کرونا به داخل سلول‌های بدن است. جهش‌های ایجادشده در این پروتئین در جهش جدید، توانایی آنتی‌بادی‌های ایجادشده در انواع واکسن‌های فایزر و مدرنا را هم کاهش می‌دهد.

واکسیناسیون، آخرین سنگر ماست

یافته‌ها نشان می‌دهد واکسن‌های موجود که در دنیا تزریق می‌شود همچنان نقش محافظتی خود را ایفا می‌کنند و به طورکلی، کنترل گسترش کووید-۱۹ می‌تواند به محققان در کنترل و مدیریت شیوع سویه لامبدا نیز کمک کند. بنابراین هر چه شیوع ویروس کرونا از کنترل خارج شود، احتمال این که در آینده شاهد انوع بیشتری از این ویروس خواهیم بود. در حال حاضر تنها و مؤثرترین راه کنترل شیوع ویروس sars-cov-۲از جهش‌های احتمالی آینده واکسیناسیون گسترده است. هنوز اطلاعات دقیقی از میزان اثربخشی واکسن‌های موجود در پیشگیری از شیوه ویروس لامبدا در دست نیست. محققان در بررسی‌های آزمایشگاهی خود دریافتند افرادی که دوز‌نخست واکسن «جانسون‌اندجانسون» را تزریق کرده‌اند با دوزدوم می‌توانند ایمنی کافی در برابر انواع مختلف ویروس ازجمله لامبدا پیدا کنند. یافته‌هایی که تاکنون به‌دست آمده نشان می‌دهد واکسن‌های موجود در دنیا ازجمله فایزر- بیوان‌تک و مدرنا در برابر انواع ویروس‌های بتا، دلتا، دلتاپلاس و لامبدا مقاومت حد متوسطی ایجاد می‌کنند. محققان در بررسی‌های خود روی سویه جدید لامبدا، سه نوع جهش جدید در پروتئین‌های اسپایک شناسایی کرده‌اند که نسبت به ایمنی ایجادشده در بدن بر اثر تزریق واکسن واکنش نشان می‌دهد اما باز هم تحقیقات بیشتری باید در این زمینه انجام شود اما محققان اعلام کرده‌اند که دو جهش اضافی که به‌تازگی در لامبدا مشاهده‌شده می‌تواند این ویروس جدید را تا حدی عفونی‌تر کند.

منبع: جام جم