دنیای قلم -اخیرا تزریق بوتاکس در بین جوانان ۲۰ و ۳۰ ساله شایع‌تر شده است. برخی از آنها این اقدام را با هدف پیشگیری از ایجاد چین و چروک روی پوست در سال‌های بعد انجام می‌دهند. اما آیا تزریق بوتاکس در جوانی می‌تواند از بروز چین و چروک جلوگیری کند؟
 

ماده‌ فعال در روش‌های درمانی مانند تزریق بوتاکس سم بوتولینوم (Botulinum toxin) نام دارد. این سم از باکتری کلستریدیوم بوتولینوم تهیه و برای فلج کردن موقت عضلات استفاده می‌شود. با وجود آنکه درباره مصارف مختلف سم بوتولینوم بررسی و مطالعات زیادی انجام شده، هنوز درباره مصرف طولانی‌مدت آن به منظور جلوگیری از چین‌وچروک‌ پوست آزمایش‌های بالینی گسترده‌ای صورت نگرفته است. به گزارش واشینگتن‌پست، شواهد موجود عمدتا بر پایه تجربه‌ها و مشاهدات شخصی و تحقیقاتی کوچک استوار است که اغلب هم شرکت‌های داروسازی حامی مالی آن‌ها بوده‌اند.

با این حال، بسیاری از متخصصان پوست و جراحان پلاستیک می‌گویند که سم بوتولینوم می‌تواند «به طور موقت» از به‌ وجود آمدن برخی چین‌وچروک‌ها جلوگیری کند.
به گفته جی. رادنی، متخصص پوست، «اگر می‌خواهید بدانید بوتاکس چطور مانع چین‌وچروک می‌شود، پوست جوان را به‌مثابه یک تکه کاغذ نو و صاف در نظر بگیرید. مچاله نکردن کاغذ بسیار ساده‌تر از صاف‌ کردن آن پس از مچاله‌ شدن است.»

تزریق بوتاکس درمان دائمی نیست و در رفع همه انواع چین‌وچروک‌ها هم موثر نخواهد بود. از طرفی بوتاکس و داروهای مشابه گران‌قیمت‌اند و می‌توانند برای یک درمان از چند صد دلار تا چند هزار دلار هزینه داشته باشد و نتیجه‌اش هم تنها چند ماه ماندگار باشد.

بوتاکس پیشگیرانه چیست؟

حرکات تکراری و مکرر ماهیچه‌های صورت می‌تواند چین‌های غیردائمی و متحرک ایجاد کنند؛ مثل چین‌های اطراف چشم‌ها، روی پیشانی و بین دو ابرو (خط اخم) که هنگام خندیدن، گریه کردن، ... به وجود می‌آیند. وقتی که سن افراد کمتر است، این خطوط یا چین‌وچروک‌ها تنها موقع بروز احساسات مانند اخم کردن یا بیان برخی عبارات و ابراز تعجب ظاهر می‌شوند اما با افزایش سن، بدن کلاژن کمتری تولید می‌کنند؛ پروتئینی که به عنوان جزء ساختاری اصلی پوست عمل می‌کند و پوست را سفت می‌کند. بدن همچینن الاستین از دست می‌دهد؛ پروتئینی که خاصیت ارتجاعی به پوست می‌بخشد.
سمیتا رامانادهام، جراح پلاستیک از نیوجرسی، می‌گوید که با کلاژن و الاستین کمتر، پوست نازک‌تر و انعطاف آن کمتر می‌شود و چین‌وچروک‌ها نمایان‌تر می‌شوند.
سم بوتولینوم سیگنال‌های عصبی را که به عضلات پیام حرکت یا انقباض ارسال می‌کنند، مسدود می‌کند. تزریق نوروتوکسین به ماهیچه‌های صورت به طور موقت آن‌ها را فلج می‌کند. استیون ویلیامز، رئیس انجمن جراحان پلاستیک آمریکا، می‌گوید: «اگر بتوانید از انقباض این ماهیچه‌های صورت جلوگیری کنید، می‌توانید جلو چین‌خوردگی پوست را هم که عمیق‌تر شدن خطوط چین‌وچروک را به دنبال دارند، بگیرید.»

ماندگاری بوتاکس چقدر است؟

به گفته ویلیامز، فلج ناشی از تزریق بوتاکس معمولا سه تا پنج ماه طول می‌کشد و بعد از آن افراد باید سراغ نوبت بعدی درمان بروند.
به گفته پاتریشیا وکسلر، متخصص پوست، این بازه زمانی می‌تواند متفاوت باشد و برای بوتاکس پیشگیرانه، دوز استاندارد خاصی وجود ندارد. برخی افراد ممکن است با توجه به سابقه تزریق، قدرت عضلات صورت و میزان چین‌های متحرک‌، برای دستیابی به اثر مشابه در مقایسه با دیگران، به بوتاکس کمتری نیاز داشته باشند.

اگر تزریق بوتاکس را متوقف کنید، انقباض ماهیچه‌ها دوباره شروع می‌شود و چین‌وچروک‌ها آهسته شکل می‌گیرند. با وجود این، افرادی که بوتاکس زده‌اند، احتمالا در مقایسه با افراد همسن و سالشان که هرگز بوتاکس تزریق نکرده‌اند، چین‌وچروک کمتری خواهند داشت.

به گفته وکسلر، اگر از ۲۵ سالگی تزریق بوتاکس را شروع و در ۴۰ سالگی آن را متوقف کنید، مثل این است که زمان را ۱۵ سال متوقف کرده باشید. بر این اساس همچنان از مزیت دائمی تزریقی که انجام داده‌اید، برخوردار می‌شوید.

خطرات بوتاکس پیشگیرانه

عوارض گزارش‌شده ناشی از این موضوع بسیار نادر است اما در برخی موارد، افراد کبودی و ورم در محل تزریق را گزارش کرده‌اند. یکی دیگر از خطرات احتمالی افتادگی ابرو است که معمولا به دلیل انتشار نوروتوکسین در عضلات اشتباهی رخ می‌دهد. اگرچه تخمین‌ها درباره آن متفاوت است، یک تا پنج درصد احتمال دارد که این مشکل پیش بیاید. البته این آثار هم تقریبا همیشه موقتی‌اند. سایر عوارض موقت شناسایی‌شده عبارت‌اند از: دوبینی، خشکی چشم و افتادگی پلک.

کارشناسان پیشنهاد می‌کنند برای کاهش آثار سوء این روش درمانی، حتما برای تزریق پیش پزشکان متخصص پوست دوره‌دیده یا جراحان پلاستیک بروید. همچنین توصیه می‌کنند تا چند ساعت پس از تزریق از ورزش کردن، دراز کشیدن یا لمس کردن ناحیه تحت درمان خودداری کنید.

چه زمانی سراغ بوتاکس پیشگیرانه بروید؟

سنی که چروک‌های غیردائمی و متحرک ظاهر می‌شوند، بسته به رنگ پوست، ژنتیک و شیوه زندگی متفاوت است. با این حال از دست دادن کلاژن و الاستین معمولا در اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ عمر شروع می‌شود. بنابراین برای کسانی که می‌خواهند از بوتاکس پیشگیرانه استفاده کنند، این بازه سنی زمان مناسبی است تا برای انجام دادن آن با پزشک و متخصص مشورت کنند.