دنیای قلم - سیمین حاجی‌پور ساردویی: در سال 2020، دبی هاسكی لونتال، استاد مدیریت در دانشگاه مك كواری و محقق مسوولیت اجتماعی شركتی در كتابی با عنوان «دانشگاه هدف‌محور»، استدلال می‌كند كه دانشگاه‌ها باید بیشتر بر ماموریت، چشم‌انداز و ارزش‌ها متمركز شوند و بر تاثیر اجتماعی تاكید بیشتری داشته باشند. به علاوه، لونتال معتقد است كه یك دانشگاه هدف‌محور و ماموریت‌محور بهتر می‌تواند ارزش‌های اصلی خود را تعریف و هویت، برنامه درسی و تجربه آموزشی را تقویت كند، اقداماتی را در این راستا در نظر بگیرد و تاثیر آنها را بر بازار بسنجد. او استدلال می‌كند كه تحقیقات دانشگاه ماموریت‌محور نباید صرفا بر مبنای «ضرایب تاثیر» كمّی، بلكه با موفقیت آن در مقابله با چالش‌های اقتصادی، سلامتی و پایداری جهانی ارزیابی و آموزش آن باید با موفقیت در تولید رهبران متحول‌كننده و پیامدهای آن سنجیده شود.
یك دانشگاه ماموریت‌محور به این معنا است كه دانشگاه توسط یك هدف معنی‌دار هدایت شود؛ هدفی كه فراتر از سازمان باشد و به توسعه پایدار جهان كمك كند. این نوع دانشگاه تلاش دارد از طریق مشاركت با دنیای خارج در ماموریت‌هایی مشاركت كند كه در آن بینش تحقیقاتی قوی وجود داشته باشد. یك دانشگاه ماموریت‌محور باید در تلاش باشد تا نقشی فعال در یافتن راه‌حل‌هایی برای چالش‌های فعلی و آینده جهان ایفا كرده، در دنیای اطراف خود تفاوت ایجاد كند. این دانشگاه‌ها در تلاش برای یافتن بهترین راه‌حل‌ها و ایجاد دانش برای جهان، باید در ماموریت‌هایی همراه با دیگران ـ محققان، افراد تجاری، سازمان‌های ذی‌نفع، شركای بین‌المللی و نهادهای حاكم ـ مشاركت كنند. هدف دانشگاه ماموریت‌محور این است كه در همه زمینه‌های تخصصی و در همكاری با شركای منتخب با تمركز واضح بر اهداف ماموریت كار كند.
ویژگی‌های متمایز دانشگاه ماموریت‌محور، جهت‌گیری برای حل مشكلات، همكاری، تعهد و تغییر است كه پیش نیازهای موفقیت چنین دانشگاه‌هایی است. یك دانشگاه ماموریت‌محور مبتنی بر پایه دو نظام اجتماعی ـ اقتصادی و نوآوری است. نظام اجتماعی ـ اقتصادی باید بر حكمرانی حل مشكل و در نظام نوآوری بر حكمرانی نوآوری تمركز كرده، جامعه، بازار و دولت در مرز دو نظام قرار گیرند.
[هدف] بنابر این توضیحات، هدف در یك دانشگاه ماموریت‌محور این است كه مشكلات عمده اجتماعی جهان را با اقدامات مشخص حل كند ـ و این كار را با سازمان‌دهی در مشاركت‌های مقطعی انجام می‌دهد كه در آن بازیگران از حوزه‌های تجارت، بنیادها، سایر دانشگاه‌ها و جامعه مدنی [شكل سازمانی] را گرد هم می‌آورد. قصد روشنی برای مشاركت و همكاری مشترك [روش كار] وجود دارد. ماموریت‌ها توسط این مشاركت‌ها هدایت می‌شوند كه روشی متفاوت برای توسعه و اجرای تحقیقات در دانشگاه‌ها محسوب می‌شوند. با این حال، دانشگاه ماموریت‌محور تجربه گسترده‌ای در زمینه تحقیقات بین‌رشته‌ای دارد كه به ارایه شرایط مطلوب برای كار به شیوه ماموریت‌محوری در رابطه با تحقیقات خود كمك می‌كند. یك دانشگاه ماموریت‌محور، باید به موضوعاتی با ارتباط اجتماعی قابل‌توجه علاقه‌مند باشد، اما ماموریت‌ها نباید با «چالش‌های بزرگ» اشتباه گرفته شوند، بلكه باید آنها را به عنوان چالش‌های بزرگی در نظر گرفت كه با تقسیم آنها به برنامه‌های كوچك‌تر و به خوبی تعریف‌شده قابل درك باشند. این ماموریت‌ها در چارچوب موضوع تعریف‌شده‌ای كار می‌كنند [چارچوب موضوعی] كه به محققان، كسب و كارها و تصمیم‌گیرندگان تمركز واضحی می‌دهد و آنها را قادر می‌سازد تا خود را به سمت اهداف روشن [گرایش] جهت دهند. رویكرد ماموریت‌محور تركیب و ایجاد اتحاد در میان رشته‌های مختلف [رویكرد] است ـ و بنابراین به وضوح با ذهنیت بین‌رشته‌ای مطابقت دارد. ماموریت‌ها باید با صلاحیت‌ها و توانایی‌های ادغام علوم اجتماعی و علوم انسانی و علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات از جمله IT توسعه داده شود. این ماموریت‌ها نیازمند چندین رشته و بازیگران اجتماعی مختلف هستند كه باهم كار و دانش را «تركیب» كنند. در نهایت، دانشگاه ماموریت‌محور از ابتدا تا انتها - از ایده تا ارایه راه‌حل [گستره] ـ در ابتكارات تحقیقاتی شركت می‌كند و خروجی ملموس را در قالب راه‌حل‌ها، نوآوری‌ها و به اشتراك‌گذاری دانش [خروجی] تضمین می‌كند. چشم‌انداز این نوع دانشگاه‌ها بر تحقیق، آموزش، همكاری‌های علمی، یادگیری مبتنی بر حل مشكل، هویت، فرهنگ و ارتباطات، شایستگی، سازمان و مدیریت و اداره و خدمات مبتنی است.
دانشگاه ماموریت‌محور در سطح بین‌المللی به دنبال تحقیقات عالی در زمینه مساله و راه‌حلی است كه نتایج برجسته‌ای ایجاد كند. پژوهش در دانشگاه ماموریت‌محور باید جامع‌نگر باشد و با همكاری شركای تجاری و سازمانی انجام شود و از طریق توسعه هدفمند پتانسیل‌های تحقیقاتی به بینش‌ها و موقعیت‌های قدرتمند جدید دست یابد.
1- یك دانشگاه ماموریت‌محور باید تاثیر تحقیقات خود را در عرصه‌های ملی و بین‌المللی افزایش دهد.
2- یك دانشگاه ماموریت‌محور برای كسب كمك‌های مالی، باید با تمركز بر پتانسیل‌ها، توسعه و ظرفیت محیط‌های تحقیقاتی خود، طرح‌های تحقیقاتی هدفمند را طراحی كرده، تضمین كند كه محققان (شامل اساتید و دانشجویان دوره دكتری) در طول فرآیند از سوی كاركنان اداری پشتیبانی شوند.
3- یك دانشگاه ماموریت‌محور تلاش‌های خود را برای شناسایی و توسعه استعدادهای تحقیقاتی در حال رشد از طریق یك طرح توسعه استعدادیابی عمومی تقویت خواهد كرد.
4- یك دانشگاه ماموریت‌محور تحقیقات كل‌نگر خود را تقویت خواهد كرد و موقعیت‌های جدید قدرتمندی را در مناطقی با پتانسیل همكاری ناشناخته بین محیط‌های تحقیقاتی ایجاد خواهد كرد.
دانشگاه ماموریت‌محور دانشجویان را برای جامعه آینده آموزش می‌دهد. مجموعه آموزشی دانشگاه ماموریت‌محور آینده‌نگر، قوی و مطابق با مشخصات متمایز دانشگاه است.
كیفیت برنامه‌های دانشگاه ماموریت‌محور به‌طور مداوم مورد توجه قرار می‌گیرد. دانشجویان، كاركنان و مدیریت در حال انجام تلاش‌های سیستماتیك برای اطمینان از حفظ مداوم و توسعه بیشتر كیفیت و ارتباط برنامه‌ها هستند. برنامه‌های تحصیلی دانشگاه ماموریت‌محور در یك محیط دانشجویی جذاب است كه از یادگیری مبتنی بر حل مشكل و پروژه پشتیبانی می‌كند.
1- یك دانشگاه ماموریت‌محور با برنامه‌های مطالعاتی قوی و پذیرش پایدار دانشجویان باانگیزه و آگاه مشخص می‌شود.
2- یك دانشگاه ماموریت‌محور پتانسیل‌های رشد برای ادامه تحصیل را شناسایی كرده، برنامه‌ای برای آن تدوین می‌كند.
3- گروه راهبری دانشگاه برای تضمین كیفیت و توسعه، یك روند پیگیری سیستماتیك را انجام خواهد داد و به‌طور مستمر حوزه‌های كیفیت را در سیستم تضمین كیفیت دانشگاه توسعه خواهد داد.
4- یك دانشگاه ماموریت‌محور یك محیط دانشجویی جذاب و حامی یادگیری ایجاد خواهد كرد. در این بخش، یك دانشگاه ماموریت‌محور از مشاركت فعال دانشجویان در شكل دادن به محیط‌های دانشجویی در سراسر دانشگاه استفاده خواهد كرد.
یك دانشگاه ماموریت‌محور، شریك جذابی برای شركت‌های خصوصی، مقامات و موسسات دولتی است و دانشی را در مشاركت و همكاری متقابل ایجاد می‌كند. هدف دانشگاه ماموریت‌محور ارایه راه‌حل‌های پیشرفته و كمك به بهینه‌سازی راه‌حل‌های موجود است. همكاری علمی یك عنصر جدایی‌ناپذیر در تحقیق و آموزش است.
1- یك دانشگاه ماموریت‌محور طرحی برای حمایت از همكاری دانشگاه با جامعه اطراف تدوین می‌كند. این طرح باید ادغام بین آموزش، پژوهش و همكاری‌های علمی را از طریق بسترهای همكاری فیزیكی، سازمانی و مجازی ترویج كند.
در یك دانشگاه ماموریت‌محور، همه دانشجویان و كاركنان اصول اولیه یادگیری مبتنی بر حل مشكل را اجرا می‌كنند كه یك ویژگی كلی در همه برنامه‌های دانشگاه است. فناوری اطلاعات بخشی جدایی‌ناپذیر از این نوع یادگیری است.
1- یك دانشگاه ماموریت‌محور نتایج تحقیقات موجود را در تمرین یادگیری مبتنی بر حل مشكل شناسایی خواهد كرد. علاوه بر این، آموزش از طریق یادگیری مبتنی بر حل مشكل را مستندسازی می‌كند و از فناوری اطلاعات و انگیزه و تجربه یادگیری دانشجویان در این نوع یادگیری كمك خواهد گرفت.
2- به عنوان بخشی از تضمین كیفیت برنامه‌های آموزشی در یك دانشگاه ماموریت‌محور، اصول یادگیری مبتنی بر حل مشكل در این نوع از دانشگاه‌ها به‌طور مداوم مورد ارزیابی مجدد قرار می‌گیرد.
3- دانشكده‌ها و گروه‌ها برنامه‌های خود را بر اساس اصول یادگیری مبتنی بر حل مشكل توسعه خواهند داد.
4- ادغام یادگیری مبتنی بر حل مشكل به عنوان یك هدف یادگیری صریح در برنامه‌های درسی و مقررات همه برنامه‌های تحصیلی باید تضمین شود.
5- معرفی سیستماتیك یادگیری مبتنی بر حل مشكل برای دانشجویان در تمام برنامه‌های تحصیلی تضمین خواهد شد.
تعاملات و روابط در یك دانشگاه ماموریت‌محور براساس باز بودن، شمولیت، احترام متقابل، حرفه‌ای بودن و كیفیت در زمینه‌های انضباطی، عملكردهای علمی و اداری در سطوح محیط دانشگاهی و مدیریتی است. فرهنگ و هویت در یك دانشگاه ماموریت‌محور به عنوان یك دانشگاه درگیر در همكاری با جامعه اطراف، ارتقا خواهد یافت. هدف والای یك دانشگاه ماموریت‌محور این است كه فعالیت‌های ارتباطی آن حس جامعه فرهنگی را در سراسر واحدهای سازمانی و جغرافیایی دانشگاه ارتقا دهد. ارتباطات یك دانشگاه ماموریت‌محور باید به‌طور مداوم چهار ویژگی مشخصه دانشگاه را توسعه دهد و از آن پشتیبانی كند. این چهار ویژگی عبارتند از: مشكل‌گرایی، همكاری، تعهد و تغییر.
1- چارچوب‌هایی برای تقویت هویت و انسجام در یك دانشگاه ماموریت‌محور تعیین می‌شود كه اساس فعالیت‌های ارتباطی دانشگاه را تشكیل می‌دهد. باید برای همه روشن شود كه به چه چیزی اعتقاد داریم، از چه چیزی دفاع می‌كنیم و چه چیزی ارایه می‌دهیم. یكی از جنبه‌های اصلی این چارچوب این است كه باید نقطه عزیمت دانشگاه در نظر گرفته شود.
یك دانشگاه ماموریت‌محور یك سازمان یادگیرنده، شایسته و كارآمد است كه قادر است بهترین نتایج را در همكاری‌های مثبت در میان عملكرد بخش‌های علمی و اداری ایجاد كند. هدف یك دانشگاه ماموریت‌محور این است كه بهترین شرایط ممكن را برای همه كاركنان از نظر توسعه استعداد، توسعه شغلی و توسعه شایستگی فراهم كند ـ با حمایت از انگیزه‌ها و با توجه به پتانسیل‌ها. تحقق این اهداف مستلزم مدیریت شایسته، مشهود و فراگیر است. استراتژی یك دانشگاه ماموریت‌محور مستلزم شفافیت در نقش مدیریت و مسوولیت است، اینكه مدیریت قادر به اولویت‌بندی و اجرای تصمیمات به شیوه‌ای كارآمد و با همكاری كاركنان متعهد باشد.
فرآیندهای اداری و عملكردهای پشتیبانی یك دانشگاه ماموریت‌محور به ایجاد ارزش در دانشگاه كمك می‌كند، زیرا آنها فعال و مرتبط و مبتنی بر ارایه خدمات و راه‌حل بوده، با فعالیت‌های اصلی دانشگاه همسو هستند. هدف یك دانشگاه ماموریت‌محور در فرآیندهای كار اداری حفاظت از دانش، صلاحیت‌ها و یادگیری در سراسر دانشگاه است. همچنین یك دانشگاه ماموریت‌محور باید اطمینان حاصل كند كه فرآیندها و سیستم‌های اداری كارآمد، شفاف و دارای نقش‌ها و مسوولیت‌های روشن هستند.
در این حالت و شرایط، آیا دانشگاه‌های ما به سوی دانشگاه ماموریت‌محور حركت می‌كنند؟ مسلما خیر. آیا راه‌هایی وجود دارد كه دانشگاه‌های امروز ایران هدفمندتر و ماموریت‌محور باشند؟ من فكر می‌كنم كه پاسخ مثبت است.
1- برنامه‌های بیشتری ارایه دهید كه آگاهی انتقادی را در دانشجویان پرورش دهد و توانمندی آنها را در ارایه راه‌حل برای مشكلات جامعه افزایش دهید.
2- روحیه پژوهشی را در دانشجویان، به خصوص دانشجویان دوره دكتری تقویت كنید تا رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها اصالت داشته باشند، كاربردی باشند، به ارایه راهكار بپردازند و توسط دانشجو نوشته و پژوهش شوند.
3- به جای دستیار آموزشی، دانشجویان دوره دكتری را در دستیاری پژوهشی وارد كنید. به این ترتیب، علاوه بر تقویت ذهنیت پژوهشی در دانشجویان دوره دكتری و ایجاد منبع كسب درآمد ناشی از انجام تحقیقات و پروژه‌های دولتی و خصوصی، نارضایتی و كاهش كیفیت آموزشی سطح و دوره كارشناسی را نخواهید داشت. توجه داشته باشید، یك دانشگاه ماموریت‌محور كیفیت آموزشی را فدای كسب منفعت بیشتر نمی‌كند.
4- فضای بیشتری برای بحث اخلاقی فراهم كنید. به دنبال دیكته كردن نتایج باشید. در عوض، هدف باید ساده‌تر باشد: تسهیل بحث، مناظره، گفت‌وگو و تحلیل.
5- یك رویكرد خوشه‌ای بین‌رشته‌ای را برای مشكلات كلیدی زمان حاضر اتخاذ كنید. امروزه نمی‌توان به یك مشكل اجتماعی بزرگ فكر كرد كه از تحلیل چندرشته‌ای سود نبرد. ورود علوم انسانی ضروری است. به هر حال، مسائل مبرم نیاز به زمینه‌سازی، اطلاعات پیشینه، ملاحظات اخلاقی و تحلیل فرهنگی دارند. همكاری‌ها و ارتباطات دانشگاهی را كه در رشته‌های مختلف متفاوت است، نهادینه كنید.
6- بیشتر جامعه‌گرا، استراتژیك‌تر و بیشتر مبتنی بر عملكرد و نتایج باشید. در یك دانشگاه ماموریت‌محور معیارهای اولیه موفقیت تحصیلی، نرخ و زمان فارغ‌التحصیلی در هر مقطع است. معیارهای كمی از مشاركت جامعه، برابری در دسترسی به رشته‌های پرتقاضا، نتایج پس از استخدام یا حتی رضایت دانشجویان وجود دارد. از تاثیر آموزشی كه ارایه می‌شود آگاهی بیشتری داشته باشید.
7- تلاش و برنامه‌ریزی كنید تا در سطح بین‌المللی برای تحقیقات بنیادی، تحول‌آفرین و بین‌رشته‌ای برجسته شناخته شوید.
8- فارغ‌التحصیلانی با دانش عمیق و تمركز بر تفكر كل‌نگر تولید كنید كه بتوانند در حل چالش‌های امروزی و آینده مشاركت و همكاری كنند.
9- مدل یادگیری مبتنی بر حل مشكل را با تمركز بر دیجیتالی‌سازی، كارآفرینی و ادغام SSH (علوم اجتماعی و علوم انسانی) و STEM (علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات از جمله IT) توسعه دهید.
10- شریك جذابی برای شركت‌های خصوصی، مقامات و موسسات بخش دولتی باشید؛ بر مشاركت‌های علمی متقابل، متمركز بوده و به ایجاد تغییر كمك كنید.
11- تاكیدتان بر پژوهش و نوآوری باشد.
12- ماموریت دانشگاه را ارایه راهكار برای حل مشكلات قرار دهید.
جامعه‌شناس سیاسی