دنیای قلم - زهرا نژادبهرام: امسال روز جهانی معلولین یعنی 12 آذر ماه را در حالی گرامی می‌داریم كه هنوز نتوانسته‌ایم فضای مناسب تردد را در شهر تهران برای آنها تدارك ببینیم! شهری نزدیك به 700 كیلومتر مربع كه بیش از 10 هزار كیلومتر معبر بالای شش متر در سطح شهر و حدود 150 ایستگاه مترو و بیش از صدها ایستگاه تاكسی و اتوبوس و بی‌آرتی و ون و....دارد، قادر نیست به‌طور مناسب برای شهروندان دارای معلولیت شرایط لازم برای تردد آنها را فراهم كند!

این مهم نه تنها در تهران بلكه در بقیه شهرهای كشور نیز قابل مشاهده است، بی‌توجهی به مساله تردد افراد دارای معلولیت به امری عادی در روند مدیریتی مبدل شده در حالی كه این گروه از شهروندان همچون دیگران دارای حقوق شهروندی هستند. به نظر می‌رسد مساله گرامیداشت روز معلول همچون سال‌های گذشته با گفتاردرمانی شكل گرفته است! عدم اجرای قانون به ویژه قانون 1383 حمایت از معلولین در كنار مصوبه‌های شورای شهر تهران در كنار محدودیت منابع و عدم توجه به استانداردهای عمومی برای معلولین در سطح شهر اصلی‌ترین مسائل است.

مواردی چون ناكافی بودن تعداد خودروهای خاص آنها و زمین گیر شدن برخی از آنها به دلیل هزینه‌های بالا فقط قادر است تعداد معدودی از آنها را پوشش دهد! در این میان خودروهای حمل‌و‌نقل عمومی نیز بدون داشتن امكانات لازم ظرفیت ارایه خدمات به شهروندان دارای معلولیت را ندارند. و عملا امكان تردد شهری برای معلولان مبدل به امری طاقت فرسا شده است. ظاهرا، شهرها مختص انسان‌های سالم شده و هر كس بنا به هردلیل بلندمدت و كوتاه‌مدت دچار مشكلات فیزیكی بشود، اجازه تردد در شهر را ندارد.

البته نه به صورت قانونی بلكه به صورت عینی، چون امكانات لازم برای تردد این افراد فراهم نیست. شهری كه باید متعلق به همه شهروندان فارغ از سن و جنس و سلامت فیزیكی و.... باشد به افراد سالم و بالغ تعلق گرفته و اما! هزینه‌های شهر بر همه شهروندان تحمیل می‌شود. این تصویر از شهر یقینا نه به عدالت نزدیك است به شرط انصاف!  

لذا بهترین هدیه به معلولین در این روز برگزاری مراسم و سخنرانی و... نیست بلكه آماده‌سازی شهر برای حضور آنها به عنوان شهروندانی است كه بر اثر حادثه‌ای یا مشكلی..... دچار معلولیت شده‌اند! براساس گزارش‌های جهانی، در هر جامعه‌ای حدود 10 درصد افراد دچار انواع معلولیت هستند و جوامع برای رعایت حقوق همه شهروندان مكلف به ارایه خدمات و مناسب‌سازی شهری برای تردد آنها هستند!
نقص برنامه‌ریز كالبدی در كنار كم توجهی مدیریتی؛ به انضمام عدم تخصص كافی مجریان در رعایت فضاهای عمومی مناسب اعم از پیاده‌روها تا محل عبور از خیابان در كنار رمپ‌هایی كه غیر استاندارد هستند و ..... جملگی بیانگر نادیده انگاری افراد دارای معلولیت در شهر است. در سال 1386 مصوبه شورای تهران گامی بلند در این عرصه بود اما ناتوانی در اجرا صرفا منجر به ایجاد تشكیلاتی نظیر ستاد مناسب‌سازی در معاونت شهرسازی شد. با روی كار آمدن شورای پنجم و تمركز اعضا بر مساله معلولین و حل مشكلات آنها با همكاری شهردار وقت آقای حناچی كه پیش از آن معاونت شهرسازی شهرداری را برعهده داشت و رییس ستاد مناسب‌سازی شهر تهران بود! گامی بلند در آماده‌سازی شهر برای معلولین برداشته شد! اقدام كم‌نظیر و موثر وی در به‌كارگیری دو مشاور زن و مرد دارای معلولیت برای هریك از 5 معاونت اصلی و اجرایی یعنی عمران، حمل و نقل، اجتماعی، خدمات شهری و شهرسازی جهت نظارت بر كلیه پروژه‌های شهری در قالب مناسب‌سازی نقطه عطفی برای آماده‌سازی شهری بود! این رویكرد منجر به افتتاح پروژه‌ها در صورت مناسب‌سازی گردید و همچنین در پی جلسات منظم و موثر ستاد مناسب‌سازی نقشه آن لاین ایستگاه‌های شهری مناسب‌سازی شده در خطوط حمل و نقل عمومی به این افراد ارایه گردید. همچنین استانداردهای لازم از سوی سازمان استاندارد مورد تایید قرار گرفت و رویكردی همه‌جانبه در مجموعه مدیریت شهری از سوی مدیران، كارشناسان، مجریان و پیمانكاران نسبت به مناسب‌سازی شهری مورد توجه قرار گرفت و كارنامه شورای پنجم را منور به نور این گروه از شهروندان نمود! تلاشی كه نیازمند تداوم و همراهی همه بخش‌های مدیریت شهری است!

خبر خوب برگزاری امتحان استخدامی برای افراد دارای معلولیت در هفته گذشته بیانگر اقدامی موثر است كه نیازمند عزمی جدی از سوی همه بخش‌های حاكمیتی است! كشوری كه هشت سال جنگ تحمیلی را طی كرده و یقینا تعداد زیادی جانباز را در خود جای داده، رقم استاندارد همه جوامع برای داشتن افراددارای معلولیت در آن بیشتر است. لذا این مهم نه تنها تكلیفی اجتماعی كه تعهدی جدی به كسانی است كه جان خود را برای امنیت و رفاه این كشور هزینه كرده‌اند! امید است مسوولان مدیریت شهری با تكیه به رویكردهای برنامه سوم توسعه شهر تهران در این خصوص اقداماتی عاجل و جدی را به انجام رسانند.