دنیای قلم - جعفر گلابی: چند سال پیش در یكی از روزنامه‌ها كه از بودجه عمومی ارتزاق می‌كند، گزارش همكاری چاپ شد كه واقعا اعجاب‌برانگیز بود.وی وصف سفر خود به كانادا را نوشته ولی آنچنان راه مبالغه و اغراق را پیموده بود كه گویی آن سامان واقعا بهشتی برین است و هر آینه از در و دیوارش خوبی می‌بارد و در رودخانه‌هایش به جای آب، شیر شیرین جاری است چنانكه اگر یكی از شهروندان آن سامان این نوشته را می‌خواند، حیرت می‌كرد كه در چه بهشتی زندگی می‌كند و خود خبر ندارد!
من جوابی نوشتم كه اولا این‌گونه نیست و هر كشوری كم و بیش مشكلات خود را دارد ولی اگر هم فرض می‌كنیم اوضاع تا این اندازه دلستان و فرح‌بخش و بهشت‌آساست چه جای تبلیغ است در یك روزنامه متعلق به بیت‌المال و چرا باید این‌گونه جوانان‌مان تشویق به سفر و پس از آن مهاجرت شوند؟ جالب اینكه مطلب دلسوزانه و محترمانه‌ام كه مزین به خون جگر بود از طرف آقای سردبیر حذف شد و من تازه متوجه شدم كه ریشه‌های جلای وطن تا چه حد به عمق رفته‌اند و حتما شاهد افزایش شدت این فاجعه خواهیم بود. اما با این همه باور نمی‌كردم خیل مهاجرت‌ها به اندازه امروز شود و وقتی خبرنگار با رتبه‌های برتر كنكور مصاحبه می‌كند همه بدون استثنا قصد مهاجرت‌شان را صریحا اعلام می‌كنند و یكی پاسخ دهد كه اصلا این چه سوالی است؟ مگر می‌شود مهاجرت نكنم؟!
بله، مهاجرت ابعاد گسترده‌ای به خود گرفته است و در این میان خروج نخبگان و پزشكان و پرستاران از كشور بیش از اقشار دیگر جامعه آسیب‌زا وخسارت‌بار است.هر تحصیلكرده‌ای كه از ایران می‌رود با خود سرمایه قابل توجهی از گنج دانش جامعه را می‌برد و افزون بر آن هزینه‌ای كه می‌كند باز هم تكه‌ای از ثروت كشور را جدا می‌كند در حالی كه ایران امروز بیش از هر زمانی نیازمند سرمایه‌های مادی و معنوی خویش است. معلوم نیست عاقبت این میزان از مهاجرت چیست و عوارض آشكار و نهان كوتاه‌مدت و بلندمدت آن چه خواهد بود؟ كاش در این زمینه از سوی جامعه‌شناسان پژوهشی همه‌جانبه صورت گیرد.
فرض كنیم فردا روزی شرایطی پیش بیاید و اغلب كسانی كه رفته‌اند خود یا فرزندان‌شان بازگردند، آنها در چهار سوی جهان پذیرنده انواع رفتارها و فرهنگ‌های مختلفی شده‌اند كه معلوم نیست هنگام بازگشت چه تاثیری بر جامعه خود خواهند گذاشت و تكلیف اصالت فرهنگی دیرین خودمان چه می‌شود؟ احتمالا این اولین بارخواهد بود كه فرهنگ ایران زمین با پدیده‌ای جدید روبه‌رو می‌شود! تاكنون حداقل در چند نوبت شاهد هجوم بیگانگان بوده‌ایم ولی در نهایت غنای فرهنگی جامعه ایرانی به كار افتاده و فكر و عقیده مهاجمان را در خود هضم كرده است.اما این بار موضوع كاملا متفاوت است، كسانی كه ان‌شاءالله می‌آیند یا به هر حال به صورت دایم با كسان خود در كشور مراوده دارند فرزندان همین آب و خاك هستند و قطعا نوع تعامل‌شان با جامعه خویش نسبت به بیگانگان فرق دارد و تاثیرهای مثبت یا منفی‌شان تفاوت اساسی می‌كند.به عبارت دیگر اگر ما نسبت به جامعه خویش احساس مسوولیت داریم باید نگران خروج و ورود گسترده ایرانیان باشیم و پایش كنیم كه این پدیده با فرهنگ‌مان چه خواهد كرد؟ متاسفانه به نظر می‌رسد به‌رغم شعارهایی كه معمولا داده می‌شود حداقل برخی مسوولان نسبت به مهاجرت نخبگان جامعه چندان حساس نیستند و چه بسا كسی فكر كند رفتن هر نخبه از كشور به معنای كم شدن یك مزاحم است! اگر به مصالح كشور از زاویه فاجعه مهاجرت نگریسته می‌شد قطعا در بسیاری از رفتارها و گفتارهای مهاجرت‌ساز تاثیر می‌گذاشت و عده‌ای از مسوولان آزادانه هر تصمیم دلبخواه را نمی‌گرفتند و تریبون‌داران هر فكر تندی كه به ذهن‌شان آمد را بر زبان جاری نمی‌كردند. اما ابعاد مهاجرت به همین جا ختم نمی‌شود!باید شوربختانه بنویسیم كه عده‌ای می‌توانند بروند و می‌روند و عده‌ای یا نمی‌توانند یا راه‌های خطرناك مهاجرت را برمی‌گزینند.كسی كه همه توجهش آن طرف آب است و فقط امكان رفتن را ندارد با چه روحیه‌ای می‌ماند و تحصیل یا كار می‌كند؟ آنها هستند ولی نمانده‌اند! یعنی مهاجرت گسترده برای آنها كه امكانش را ندارند، افسردگی حاد ایجاد می‌كند و امید و شور و شوق زندگی را از ایشان می‌رباید.این دسته كه معمولا جوان هم هستند در مرز خیال و رویا و واقعیت به سر می‌برند و همواره حسرت زندگی را می‌خورند كه خود را شایسته آن می‌دانند و لذا برنامه كاملی برای ماندن و جنگیدن با مشكلات روزمره را نخواهند داشت. از ما گفتن، موضوع مهاجرت گسترده كه روزافزون هم هست، موضوعی فوق‌العاده مهم است. حالا مسوولان خم به ابرو نیاورند و به تورم بالای 40 درصد عادت كنند و تمام هم و غم خود را روی خالص‌سازی بگذارند و هر روز برگ جدید از نوع برخورد با بی‌حجابان را به نمایش بگذارند.این محترمان به شدت دشمن‌ستیز اینجا كه می‌رسند به روی مبارك نمی‌آورند كه همان دشمنان نفر به نفر در حال جذب جوانان مستعد این مرز و بوم هستند و تازه پول هنگفت می‌گیرند كه سرمایه‌های كشورمان را ببلعند و حالش را ببرند!