دنیای قلم -فریدون مجلسی : به دلیل سمتی كه در یك شركت تولیدی در صنایع شیمیایی دارم، امروز از سراسیمگی مدیرعامل آگاه شدم كه به دستور بانك مركزی دادن اعتباراتی تحت عنوان خرید دین به شركت‌های تولیدی متوقف شده است. خرید دِین لطف عجیبی نیست. در شرایطی كه شركت‌های خارجی برای دریافت اعتبارات بانكی از تسهیلاتی با سود یكی،دو درصدی بهره‌مند می‌شوند، در ایران بانك با توجه با اعتبار و پشتوانه و وثائق شركت و گرو گذاشتن كارخانه و 150 درصد چك‌های ثبت‌شده مشتریان را كه امكان نكول ندارد دریافت می‌كند و در مقابل آن با بهره 25 درصد برای مدت محدود چك‌هایی را كه بابت آن خرید دین كرده است نقد و تسویه‌حساب می‌كند! یعنی وام نیست! خرید دین كالای فروش رفته است.

یعنی شركت‌هایی كه تولیدات خود را در بازار می‌فروشند به دلیل تاخیر در دریافت بهای محصولات فروش رفته به صنایع واسط چك مهلت‌دار می‌دهند. بانك‌ها طی قراردادی با مشتریان تولیدكننده در مقابل وثائق معتبر از جمله اصل سند كارخانه، چك‌های ثبت شده دو قبضه صنایع نهایی و معادل آن چك تضمینی مدیران شركت طرف قرارداد، وجه آن چك‌های مدت دار را مانند وام كوتاه‌مدت با بهره 25 درصد نقدا به مشتری پرداخت می‌كنند و چك تضمینی مدیران را پس می‌دهند. این وجه است كه نقدینگی خرید مواد اولیه و هزینه‌های دیگر  صنعت را برای تداوم تولید تشكیل می‌دهد! علاوه بر اعتبار گردش حساب شركت و چك تضمینی مدیران و سند كارخانه و اصل چك ثبت شده و نقدشدنی صنایع نهایی، بانك مبلغی نقدی از حساب مشتری را نیز مسدود و به وثیقه نگاه می‌دارد، مثلا در شركت مورد بحث برای خرید دین، معادل 20 میلیارد تومان، مبلغ 5 میلیارد تومان نقد را هم به عنوان وثیقه مسدود كرده‌اند! و در عوض 20 میلیارد تومان اعتبار خرید دین قائل شده‌اند كه هر زمان چك‌هایی وصول و بهره آن نیز تسویه شد، معادل آن تا مرز 20 میلیارد تومان خرید دین ادامه می‌یابد. به این ترتیب اگر به‌طور دایم از این اعتبار خرید دین استفاده شود عملا گویی بانك سالانه در مقابل وثائق مطمئن 20 میلیارد تومان وام می‌دهد و 5 میلیارد تومان سود می‌گیرد و 5 میلیارد تومان هم وثیقه نزدش است.

اكنون با اعلام ناگهانی «از امروز به دستور بانك مركزی قراردادهای خرید دین معلق شده است» چه اعتباری برای بانك باقی می‌ماند؟ مشتری تعهدات روز خود را برای تداوم تولید به ازای تولیداتی كه قبلا به فروش رسانده و بهای آن دریافت نشده است چگونه باید بپردازد! آیا قانونی را نقض كرده است كه مستلزم چنین مجازاتی باشد؟ آیا اختلاسی شده است؟ آیا وام‌های نجومی بدون وثیقه دریافت كرده و صرف خرید املاك خصوصی شده است؟ یا خرید دین بابت فروش كالاهای تولید شده و به فروش رفته در مقابل چك خریدار و چك تضمینی مدیران و مسدود كردن بخش مهمی از نقدینگی در گردش شركت تولید‌كننده است؟