دنیای قلم -مهدی بیك اوغلی| همه چشم‌ها نگران مهاباد است. بعد از سه روز التهاب، فضای شهر مهاباد شب گذشته آرام‌تر گزارش شده است. این التهابات از روز جمعه و هم‌زمان با خاكسپاری قربانیان حوادث اخیر آغاز شد. اعتراضات مردمی در این شهر با برخوردهای نیروهای امنیتی روبرو شد. برخی خبرگزاری‌های اصولگرا از آتش زدن خانه‌ها و تخریب دارایی مردم خبر داده‌اند و ادعا كرده‌اند معترضان مسبب آن بوده‌اند. از سوی دیگر، جلال محمودزاده، نماینده مهاباد در مجلس یازدهم، می‌گوید از روز شنبه نیروهای امنیتی در مناطق مختلف شهر مستقر شده و برخی از آنها به پنجره‌های خانه‌های مردم، مغازه‌ها و ساختمان‌های مردم شلیك كرده‌اند. این نماینده می‌گوید: «در اینكه این افراد متعلق به نیروهای امنیتی و حكومتی بودند، تردیدی نیست، اما اینكه از نیروهای سپاهی بودند، یا نیروی انتظامی بودند یا لباس‌شخصی‌ها بودند، هنوز مشخص نشده است. مردم مهاباد معترضند كه چرا باید به خانه مردم، ساختمان‌ها و مغازه‌های مردم شلیك كنند و خسارت ایجاد كنند؟» به اعتقاد این نماینده در اثر بی‌تدبیری‌های مقامات مسوول، پس از مرگ اسماعیل مولودی در مهاباد سلسله رخدادهایی در این شهر شكل گرفت كه بحران سه روزه را به وجود آورد. اسماعیل مولودی، اولین قربانی ناآرامی‌های هفته‌های اخیر بود كه در 4 آبان جان خود را از دست داد. محمودزاده در پایان گفت‌وگویش با «اعتماد» خواستار اعزام هیاتی از سوی مقام رهبری به مناطق كردنشین می‌شود تا نسبت به احقاق حق مظلومان و كشته‌شدگان پیگیری‌های لازم را صورت دهند.
اما «در مهاباد چه می‌گذرد؟» این پرسشی است كه از روز جمعه و در پی رخدادهای پس از خاكسپاری 3تن از كشته‌شدگان این شهر ذهن مردم را به خود مشغول كرده است. در‌حالی كه اخبار ضد و نقیضی از حوادث این شهر مخابره شده و هشتگ #مهاباد در توییتر فارسی ترند شده، مخاطبان می‌خواستند بدانند، زیر پوست این شهر كردنشین چه می‌گذرد؟
ناآرامی مهاباد از روزهای ابتدایی آبان‌ماه به صورت جدی آغاز شده بود. بعد از برگزاری مراسم‌های خاكسپاری ٣ تن از كشته‌شدگان این شهر در صبح جمعه و شنبه، 27 و 28 آبان‌ماه این اعتراضات ادامه یافت؛ به نحوی كه فضای شهر در شنبه‌شب نا‌آرام بود و صدای رگبار در برخی مناطق مسكونی شهر به گوش می‌رسید. بر اساس اعلام خبرگزاری فارس «هزاران نفر از مردم مهابادی روز جمعه در آیین تشییع و خاكسپاری كمال احمدپور شركت كردند. حضوری كه با مقابله نیروهای امنیتی مواجه شد و نهایتا باز هم آمارهای كشته‌شدگان افزایش یافت.» كمال احمدپور از جمله معترضانی بود كه بر اساس اعلام نماینده مردم مهاباد شنبه با شلیك تیر جنگی نیروهای امنیتی كشته شده است. با آغاز بحران، بلافاصله تحلیلگران حوزه سیاسی كشور و چهره‌های بانفوذ در مناطق كردنشین، تلاش كردند وضعیت مهاباد و سایر مناطق كردنشین را از حالت بحران امنیتی خارج كنند. در این مسیر، مولوی عبدالحمید، امام جمعه مسجد مكی زاهدان، با انتشار توییتی نوشت: «خبرهایی نگران‌كننده از مناطق كردنشین مخصوصا مهاباد به گوش میرسد. مردم معترض این مناطق از اعضای ملت بزرگ ایران هستند. صیانت از جان و مال و عزت مردم، وظیفه انسانی همه است.» مولوی‌عبدالحمید در ادامه با اشاره به اینكه فشار و سركوب باعث گسترش نارضایتی خواهد شد، نوشت: «مامورین از تیراندازی به سوی مردم خودداری كنند.» تصاویری هم از روز گذشته در شبكه‌های اجتماعی در خصوص ورود دامنه‌دار نیروهای امنیتی با تجهیزات ویژه به شهر مهاباد منتشر شد كه نگرانی‌هارا افزایش داد.
نطفه بحران مهاباد اما از روز جمعه 27آبان ماه شكل نگرفت و موضوع به هفته‌ها قبل‌تر باز می‌گردد؛ بحران زمانی آغاز شد كه در مراسم چهلم مهسا امینی در4آبان ماه، پسر جوانی به نام اسماعیل مولودی در اعتراضات این شهر كشته می‌شود. با كشته شدن این جوان و انتشار تصاویر مرتبط با آن، شهر مهاباد و بسیاری از مناطق كردنشین وارد دوره‌ای از اعتراضات مستمر می‌شوند. خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضاییه به نقل از ناصر عتباتی، رییس كل دادگستری استان آذربایجان، درباره علت كشته شدن اسماعیل مولودی می‌نویسد: «طبق گزارش‌های ارایه شده این فرد با گلوله جنگی كشته شده و جسد وی را در محلی پیدا كردند كه كانون تجمعات و اغتشاشات نبوده است.» عتباتی در ادامه تاكید كرده: «ماموران به هیچ‌وجه از اسلحه جنگی استفاده نمی‌كنند. بنابراین كشته شدن او ربطی به نیروهای امنیتی و انتظامی ندارد.»
روایت جلال محمودزاده نماینده مردم مهاباد در مجلس یازدهم اما تفاوت‌های جدی با روایت نهادهای رسمی استان آذربایجان غربی دارد. محمودزاده در گفت‌وگوی اختصاصی با «اعتماد» در خصوص سكانس آغازین بروز بحران در مهاباد می‌گوید: «پس از كشته شدن اسماعیل مولودی، مردم مهاباد در مراسم خاكسپاری او حضور جدی پیدا می‌كنند و خواستار برخورد با قاتلان او در هر لباس و منصبی می‌شوند. اما به دلیل سوءتدبیرها در مراسم تشییع جنازه اسماعیل مولودی، 5نفر دیگر از جوانان با تیر جنگی كشته می‌شوند.» محمودزاده اسامی این افراد را اینگونه شرح می‌دهد: «پس از مولودی، خانم فرشته احمدی كشته شد، خانم شیخی نفر بعدی است. دكتر بهمن‌زاده، بعدی شاهو خذری و نهایتا زانیار ابوبكری سایر قربانیان این شهر را تشكیل می‌دادند. خانم فرشته احمدی كه كشته شد، در خانه‌اش حضور داشته است، اما تیر بی‌تدبیری‌ها باعث قتل او و داغدار شدن خانواده و شهر شد.این هیات اعزامی باید با متخلفان برخورد و دستور آزادی زندانیان را صادر كنند. این روند ادامه داشت تا اینكه طی روزهای اخیر نیز جوانی به نام حسین‌پور كشته می‌شود. مردم به مراسم تشییع او می‌روند و نسبت به این رویكردهای تند، اعتراضاتی را صورت می‌دهند و دوباره 3نفر دیگر به جمعیت كشته‌شدگان این شهر افزوده می‌شود. مجموعه كشته‌شدگان این شهر با كشته‌شدگان اخیر به 11نفر میرسد.»
«اما پرسشی كه با این توضیحات به ذهن خطور می‌كند، آن است كه آیا امكان این وجود داشت كه مسوولان و مدیران امنیتی و راهبردی این شهر می‌توانستند به نحو دیگری عمل كنند كه بحران فروكش كند؟ محمودزاده در این خصوص می‌گوید: «افرادی كه این روزها اعتراض دارند، شهروندان همین كشورند و ایرانی هستند. برخی از این معترضان مشكل معیشتی و اقتصادی دارند و برخی دیگر نیز احساس تبعیض می‌كنند. اما مسوولان به جای شنیدن حرف معترضان با روش‌های تند صورت مساله را پاك می‌كنند.» این نماینده تاثیر مسائل اقتصادی به اعتراضات را محدود به مهاباد و شهرهای كردنشین نمی‌داند و آن را مساله‌ای ملی و سراسری می‌داند: «هیچكدام از وعده‌های دولت آقای رییسی مبنی بر اشتغال 1.5میلیون نفری و ساخت 1میلیون مسكن در هر سال تحقق پیدا نكرده است. از سوی دیگر تورم و گرانی هم ركورد زده است. دولت نه تنها اشتغالزایی نكرده بلكه 9میلیون شغل آنلاین را هم با محدودسازی اینترنت از میان برده است، در این شرایط طبیعی است كه جوان ایرانی و خانواده‌ها واكنش نشان می‌دهند.» محمودزاده در بیان نقطه آغازین بحران در مناطق كردنشین می‌گوید: «در بسیاری از مناطق قومی و مذهبی تبعیض‌های فراوانی در استفاده از افراد نخبه و به كارگیری آنها وجود دارد. در واقع امكانات كشور عادلانه توزیع نمی‌شود. مجموعه این مطالبات بر روی هم تلنبار و باعث شد، مردم در قالب روش‌های مسالمت‌آمیز موضوعات مورد نظر خود را مطرح كنند. اما چون به این مطالبات توجهی نشد و حتی مجلس به جای همراهی با مردم با دولت همصدا شد، مشكلات حادتر شدند. این روند باعث بروز اعتراضات فراگیر در سراسر كشور شد. تعداد بسیاری از ایرانیان كشته شدند و خانواده‌های فراوانی داغدار شدند.»
محمودزاده در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «باید توجه داشت كه شرایط مناطق كردنشین با سایر مناطق متفاوت است. تحولات در این مناطق بسیار حساس است و مطالبات طی سال‌ها بر روی هم تلنبار شده‌اند. اگر تدبیر مناسبی صورت نگیرد، امكان تداوم بحران و افزایش خشم مردم وجود دارد. سال‌هاست كه جوانان این مناطق از بیكاری و فقر و تبعیض رنج می‌برند، اگر قرار باشد به روی این مردم بی‌گناه آتش هم گشوده شود، نه به نفع نظام است و نه به نفع كشور. از یك طرف مردم باید آرامش خود را حفظ كنند و از سوی دیگر مسوولان عذرخواهی كرده، خسارت‌ها را جبران و كشته‌شدگان را ذیل شهدا قرار دهند.»
تسنیم و فارس در جریان گزارش در خصوص رخدادهای شهر مهاباد از همان الگوی رسانه‌ای تبعیت كردند كه در تمام هفته‌های اخیر از آن بهره می‌بردند؛ اطلاق عنوان «اغتشاش» به تجمعات اعتراضی و اغتشاشگر به مردم معترض. خبرگزاری تسنیم ادعا كرده تخریب خانه‌ها و خسارت به مغازه‌ها كار معترضان بوده است؛ موضوعی كه نماینده مردم مهاباد با آن موافق نیست و آن را تكذیب می‌كند. تسنیم دیروز در گزارشی در خصوص رخدادهای این شهر نوشت: «اغتشاشگران با حمله به اماكن عمومی، تخریب اموال خصوصی مردم، انسداد معابر و تهدید مردم با سلاح گرم تلاش داشتند در سطح شهر رعب و وحشت ایجاد كنند و از عصر روز گذشته، برخی از آنها به خانه مردم وارد شدند و خانه چندین نفر از شهروندان نیز توسط آشوبگران به آتش كشیده شد. پس از اعتراض مردم به این شرایط در محله‌های اصحاب‌سفید و پشت‌تب آشوبگران وقتی اوضاع را مساعد ندیدند اقدام به فرار كردند و در برخی منازل در این منطقه مخفی شدند.» این خبرگزاری در ادامه می‌نویسد: «نیروهای حافظ امنیت شب گذشته (شنبه‌شب) با ورود به این منطقه ضمن برقراری آرامش در شهر مهاباد، اقدام به رصد، شناسایی و دستگیری لیدرها و سردسته‌های اصلی آشوبگران و برخی تیم‌های تروریستی كردند. در زمان حاضر امنیت در مهاباد برقرار شده است و مردم و كسبه به فعالیت روزانه خود مشغول هستند. طبق آخرین گزارش‌ها اكثر عناصر و عواملی كه طی روزهای گذشته در اغتشاشات و آشوب‌ها دست داشته‌اند دستگیر شده‌اند و در این عملیات هیچ كسی كشته یا مجروح نشده است.« در میان این اخبار و روایت‌های متفاوت كه در طول تمام ایام رخدادهای اخیر جریان دارد، باید دید نهایتا می‌توان آتش اعتراضات عمومی مردم را فرونشاند یا اینكه این نوع رفتارهای سلبی و اطلاق عنوان آشوبگر به معترضان باعث افزایش خشم مردم و تداوم بحران می‌شود؟
محمودزاده در خصوص بحران 2روز اخیر مهاباد می‌گوید: « برای پیگیری موضوع امروز نامه‌ای را خطاب به شمخانی نوشتم و از او خواستم كه به ماجرای شهر مهاباد ورود كند و از نیروهای امنیتی بخواهند كه با سعه صدر با مردم رفتار كنند. باید بررسی شود چه افراد و جریاناتی به شهر و مردم خسارت وارد ساخته‌اند. مسوولان باید به گونه‌ای تدبیر كنند كه منطقه آرام شود. همان‌طور كه در ماجرای سیستان و بلوچستان تدبیری اندیشیده و نماینده‌ای از سوی رهبری به منطقه اعزام شد. در مورد مناطق كردنشین مانند بوكان، سقز، بانه، دیواندره، ایرانشهر و... نیز باید چنین تدبیری صورت گیرد. افرادی در میان كشته‌شدگان هستند كه اساسا در اعتراض حضور نداشتند.