دنیای قلم -آمارها نشان می‌دهد که به طور میانگین، حدود ۴۰ درصد و در برخی مناطق 80 درصد از ازدواج‌ها در ایران فامیلی است این دختر و پسرهای دم‌بخت باید چه کنند؟
ازدواج‌های فامیلی، همیشه یکی از گزینه‌های روی میز برای دختر و پسرهای دم‌بخت بوده است. به تازگی دکتر «مریم رفعتی»، متخصص ژنتیک و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا گفته: «آمارها نشان می‌دهد که به طور میانگین، حدود ۴۰ درصد از ازدواج‌ها در ایران ازدواج فامیلی است و حتی در برخی مناطق، به حدود ۸۰ درصد می‌رسد.» (منبع خبر: ایسنا). اما دختر و پسرهایی که تصمیم به ازدواج فامیلی دارند باید به چه نکاتی توجه کنند؟ آیا دیگر نیازی به تحقیق درباره طرف مقابل نیست؟ آیا صرف هم کفو بودن از لحاظ فرهنگی و اجتماعی، تضمین کننده خوشبختی‌شان خواهد شد؟ در ادامه می‌خواهیم به این سوالات پاسخ دهیم.
از مهمترین مزایای ازدواج فامیلی، تناسب میان خانواده‌هاست. تناسب در فرهنگ، رسوم خانوادگی و احتمالا تناسب در طبقه اجتماعی می‌تواند از مزیت‌های ازدواج فامیلی باشد که همین مسئله می‌تواند مشکلات ناشی از تفاوت فرهنگی را به حداقل برساند. در نتیجه این تناسب، ثبات زندگی مشترک بیشتر خواهد بود. شناخت، انتقال ارزش‌های فرهنگی خانواده‌ها، گفت‌و‌گوی راحت‌تر، توافق بیشتر درباره میزان مهریه، جهیزیه، هزینه‌های عروسی و ... از جمله مواردی هستند که در ازدواج‌های خویشاوندی مشاهده می‌شود و می‌تواند باعث بالا بردن میزان رضایت زوج ها از زندگی مشترک شود.
غفلت خطرناک از تحقیق و شناخت طرف مقابل| طی کردن دوران آشنایی 3 تا 6 ماه زیر نظر خانواده‌ها و با رعایت نکات شرعی و عرفی پیشنهادی است که روان شناسان برای کسب شناخت بیشتر و پی‌بردن به خلق‌و‌خوی یکدیگر به افرادی که قصد ازدواج با یکدیگر را دارند، می‌دهند. هرچند در ازدواج فامیلی شناخت ازیکدیگر وجود دارد اما دلیلی بر حذف دوره نامزدی و داشتن چندین جلسه خواستگاری نیست. دو فرد هر چقدر هم از یکدیگر شناخت داشته باشند تا زمانی که به دیدگاه همسر به هم نگاه نکنند و سعی در بررسی میزان هماهنگی از نظر خلق و خوی نداشته باشند، نمی‌توان تشخیص داد که زوج مناسبی برای هم باشند. در ازدواج فامیلی نوعی آرامش خاطراز این که فرد را به طور کامل می‌شناسیم، وجود دارد و همین مسئله باعث می‌شود که فرایند ازدواج خیلی سریع اتفاق بیفتد و اهمیتی به بررسی کردن معیارها و تحقیق در زمان خواستگاری داده نشود و این موضوع می‌تواند ریسک ازدواج را بالا ببرد.
احتمال ایجاد بیماری‌های ژنتیکی در فرزندان| اولین و مهمترین نکته این که امروزه با پیشرفت علم پزشکی، همه مردم به خوبی می‌دانند که در ازدواج فامیلی احتمال معلولیت فرزندی که به دنیا خواهد آمد، افزایش پیدا می‌کند. در ازدواج‌های غیرخویشاوندی خطر بروز ناهنجاری‌های ژنتیکی در فرزند حدود۵/۲تا 3درصد و در ازدواج‌های خویشاوندی حدود 5 تا 6 درصد است اما همین میزان خطر را هم می‌توان با مشاوره ژنتیک و انجام چند آزمایش کاهش داد؛به خصوص این که در شرایط فعلی با دستاوردهای علمی امکان کنترل و پیشگیری از این مشکلات کمتر شده است . نیاز بیشتر به مدیریت دخالت های خانواده‌ها| معمولا در این نوع ازدواج‌ها، دخالت خانواده‌ها در روند زندگی زوج ها بیشتر است و می‌توان گفت که خانواده‌ها نقش پررنگ‌تری را ایفا می‌کنند. گاهی این دخالت‌ها از خانواده‌های دو طرف گسترده‌تر و فراتر و حتی به کل اعضای فامیل کشیده می‌شود و همین مسئله می‌تواند سبب نارضایتی زندگی مشترک شود.
عواقب زیاد در صورت طلاق احتمالی| هر چند با تلاش برای کسب شناخت بیشتر و توجه به معیارها و ملاک‌های مناسب ازدواج، احتمال طلاق و جدایی کم می‌شود ولی باید بپذیریم که احتمال آن صفر نیست. اگر دو نفر که با یکدیگر ازدواج فامیلی داشته‌اند و دچار تعارض شده‌اند و به نوعی طلاق آن‌ها بهتر از ادامه زندگی‌مشترک شان با یکدیگر است، تصمیم به جدایی بگیرند، در این شرایط فرایند طلاق بسیار سخت‌تر خواهد بود و اختلاف زوج ها به اختلاف بین خانواده‌ها هم کشیده می‌شود. همین موضوع ممکن است سبب جدایی چند خانواده از یکدیگر شود. برخی از اقوام هم ممکن است در اختلافات بین خانواده‌ها تحت فشار باشند و ناخواسته در جایگاه قضاوت و جانبداری از یک طرف قرار بگیرند که همین مسئله اختلافات و دلخوری های خانوادگی را بیشتر می‌کند.
مشاوره ژنتیک قبل از وابستگی| همان طور که گفتیم خطر پایه بروز معلولیت‌ها و بیماری‌های ژنتیکی از جمله ناشنوایی، نابینایی و ناتوانی ذهنی در ازدواج‌های فامیلی دو برابر ازدواج‌های غیرخویشاوندی است بنابراین هیچ شک و شبهه‌ای برای لزوم مراجعه به مشاور ژنتیک و انجام آزمایش ژنتیک وجود ندارد. اما مراجعه به مشاور ژنتیک بهتر است که قبل از ایجاد هرگونه وابستگی بین دختر و پسر انجام شود و همچنین بهتر است تا قبل از مشاوره ژنتیک، دیگر اقوام از تصمیم دو نفر برای ازدواج آگاه نشوند.
عجله ممنوع| در ازدواج فامیلی به این دلیل که نگرانی درباره اختلاف فرهنگی وجود ندارد، ممکن است این طور تصور شود که این نوع ازدواج حتما موفق و تمام عیار خواهد بود. شاید در ازدواج فامیلی به اندازه ازدواج با فرد غریبه نیاز به طی کردن دوره آشنایی و خواستگاری نباشد ولی همان طور که گفتیم بی‌توجهی به این مسئله می‌تواند مشکلاتی را در آینده داشته باشد. بنابراین سعی کنید عجول نباشید و روند معمول را برای مراسم و مقدمات ازدواج طی کنید.
مراجعه به مشاور پیش از ازدواج| ازدواج های فامیلی نکات قابل تاملی دارد که می‌تواند روی زندگی زوج ها اثر منفی بسیاری بگذارد. آگاهی از مشکلات احتمالی و آشنایی با نحوه برخورد و رفتار صحیح در این شرایط اهمیت زیادی دارد که این امر با استفاده از مشاوره پیش از ازدواج می تواند محقق شود. نویسنده : دکتر حسین شرافتی| مشاور خانواده